te openbaar.
Dit kommunikeer dat die mens telkens sy of haar plek in die delikate netwerk van alle geskape dinge vergeet en dat dinge dan uitmekaarval.
Dit eggo ook die boodskap van die skeppingsverhaal, dat die skepping bedoel was om goed te wees. En mooi, soos die reënboog ons herinner.
Wanneer ons eet, het ons eintlik een van twee keuses: Ons kan eet as onnadenkende verbruikers, of as bewustelike wesens.
Om as verbruiker te eet, beteken in ’n mate dat ons in kompartemente lewe. Ek gaan supermark toe, koop wat ek nodig het (of wil hê), gaan huis toe en pak dit weg vir wanneer ek dit nodig het.
Dan haal ek dit uit, verwyder die verpakking en gooi dit doer eenkant, verwerk en verbruik dit. Ek eet werktuiglik en om te kan funksioneer.
As ek só eet, kan ek eet terwyl ek e-posse beantwoord, TV kyk of selfs oor die foon gesels. Ek hoef nie te dink oor wat ek doen nie, en ek hoef nie bewus te wees van enigiets behalwe my drang na kos of die onmiddellike les van my dors nie.
Eet is ’n soort hindernis, ’n bysaak. Eet is nie belangrik nie, nie deel van iets groters as net die bevrediging van ’n oerdrang nie.
Dis ’n voortsetting en nie ’n pouse nie, ’n taak en nie ’n vreugde nie.
Dit word nie onthou nie.
Verbruikers eet wanneer hulle honger is en vergeet om te eet wanneer hulle nie is nie. Vir ’n verbruiker is ’n ete ’n lastigheid om uit die weg te ruim, ’n ding om af te handel, ’n irriterende onderbreking van ’n aktiwiteit of projek.
Dis vir verbruikers moontlik om kos, die voorbereiding en eet daarvan, bloot as ’n afdeling van hulle lewe te sien: nie geïntegreer met die res nie, nie verbind aan verhoudings, die natuur en ander mense nie.
Dis ook moontlik (eintlik waarskynlik) dat ons status as verbruikers ons menswees kan definieer.
Op dié skaal is dié wat baie kan verbruik boaan. Hulle is die kragtiges, die invloedrykes, die celebrities.
Hulle is, juis omdat hulle kan koop. En gevolglik het.
Gemeet aan die verbruikerskaal is mense soos die Kardashians boaan. Hulle menswaardigheid word bepaal deur voorkoms en besittings en die aantal (meestal histeriese) volgelinge wat hulle op sosiale media het.
Hulle is supermense, uitmuntende voorbeelde van verbruikers. Hulle is bemagtigdes, gevolmagtigdes, mense wat vol mag is.
Hulle kan (wetend of onwetend) bepaal of ’n tienermeisie maer of vet voel, of sy ’n realistiese selfbeeld het en of sy voel dat sy nie die paal haal nie.
Die interessante van die celebrity-kultuur is dat dit ons meer gereeld as wat ons dalk sou wou erken van onsself verwyder, van ander vervreem en ons van nadenkendheid beroof.
Die celebrity-kultuur skep voortdurend ’n soort onaantasbare, onbekombare hiperkultuur waar amper alles OTT (over the top) is; waar jy nie moet dink nie, maar net moet doen; waar jy nie wysheid aan die dag hoef te lê of self hoef te besluit nie; waar jy soms aangemoedig word om jouself te wees, maar dit eintlik nie durf waag nie. Dis ’n bestaan waar jy maar net moet begeer wat ander het en nooit jou eie lewe leef en besit en waardeer nie. Dis ’n sisteem, ’n masjien, ’n wêreldbeskouing, dikwels “materialisme” genoem. Dit meet die meetbare, tel die telbare en beoordeel die sigbare.
Dit vergeet die onsigbare, minag die onaantasbare en maak ’n bespotting van die geringe.
Maar ’n wending is moontlik – ’n lewegewende alternatief vir die geweldige verbruikerskultuur waarin die meeste Westerlinge hulle tans bevind, is binne ons bereik.
Dié alternatief word moontlik gemaak deur Christelike spiritualiteit en die ingesteldheid om bewustelik en aandagtig te lewe.
Talle verhale in die Bybel vertel hoe mense deur God wakker gemaak word. In Noag se verhaal het die wekroep te make met die mens wat “slegte dinge bedink” het.2 Dit was nie goed nie. Dit moes reggestel word, geheilig word. Die mensdom moes wakker word en besef dat die pad waarop slegte dinge bedink word nie na die lewe lei nie, maar juis na die dood.
Toe maak die sondvloed mense wakker. En ’n nuwe begin raak moontlik.
Die agent van die nuwe begin was nie ’n individu met een groot missie en een uitvoerbare plan nie. Die plan was nie duidelik beskryf en dig omlyn nie; dit was eintlik skrikwekkend eenvoudig.
Daar was pare diere, ’n nuwe aarde (skoongewas deur al die water) en ’n familie.
Die pare, die vars, vrugbare grond en die mense-in-verhouding was die plan, ’n plan geanker in die verbond wat God met Noag sou sluit.
Verbond.
Verbondenheid.
Netwerk.
Interafhanklikheid.
En bewustelikheid.
Saam.
Dis asof God die mens telkens moes herinner (en dit nog steeds moet doen) om wakker te wees, om dinge nie maar net te laat gaan nie, om nie oor te gee aan chaos en toe te laat dat gedagtes deur slegte dinge gevul word nie.
Om wakker te word is ’n saak van identiteit, van wie ons werklik is. Die proses vat ons verby wat ons kan doen (of reeds gedoen het) na hoe ons in dié wêreld leef; dit stel ons in staat om te besin, te besluit en vryer te raak as wat ons gister en eergister was.
Iemand wat wakker is, sien die “meer” raak, kyk dieper, vra meer vrae en oorweeg alternatiewe opsies.
Iemand wat wakker is, het die vermoë om verby die ooglopende te kyk en om ook ander moontlikhede raak te sien en die skynbaar onmoontlike te verwag.
Spiritualiteit is ook die geboorteplek van kreatiwiteit. Van droom, die droom van mý drome, in pas met my gesitueerdheid, die plek waar ek is, die gawes wat ek het, die moontlikhede wat ek in werklikhede kan omskep.
Dis hier – in my wakker staat – waar bewustelik eet moontlik word: eet nie as verbruik nie, maar as bewustelike daad, as alledaagse daad met dieper betekenis.
Dan word jou tafel gedek vir meer as net eet en verbruik.
Dan word jou tafel ’n wordplek, ’n aambeeld waar jy en jou tafelgenote gevorm word, waar julle potensiaal aangevuur word, waar jy en jou betekenisvolle mense bevestig word, waar julle uniekheid beklemtoon word en waar jy ander se uniekheid kan beklemtoon.
Hier – by jou tafel – kan jy aan ’n sinlose, bedwelmde bestaan ontkom, kan jy sien en hoor wat jy nooit sou gesien en gehoor en bedink het as jy bloot ’n verbruiker gebly het nie.
Jy kan mens word.
Dit moet een van die voor die hand liggende maniere wees om jou lewe radikaal te verander: om bewustelik te begin eet.
Die
