het ons genadiglik met sintuie geseën. Om kos voor te berei, te besluit hoe om dit voor te sit en dit uiteindelik te geniet is ten diepste ’n sintuiglike ervaring, vanaf die oomblik dat jy by die winkel inloop tot wanneer jy die eerste happie in jou mond sit – en daarna.
Om jou sintuie te gebruik moet jy wakker wees. Jy moet oplet. Jy moet die vermoë hê om in die oomblik te wees. Jou kop en hart werk saam met jou sintuie; dus help dit nie jy tel iets met jou vingers op, maar dink aan die frustrerende vergadering wat jy die afgelope oggend bygewoon het nie. Om in die oomblik teenwoordig te wees, beteken dat jou gedagtes en jou sintuie belyn moet wees, saam moet werk.
Wanneer jy in die oomblik is, teenwoordig is in die nou, kan jou gedagtes tekstuur en diepte begin gee aan die proses van kosmaak en eet. Jou ervaring kan nou ryk word, ryker word, gebou word, lyf gegee word.
Eet jy alleen, of gaan iemand saam met jou eet? Indien jy nie alleen gaan wees nie, weet jy hoe dit met die mense aan jou tafel gaan? Wat gaan julle eet? Wil jy graag hê dat dit vir hulle ’n lekker ervaring sal wees? Hoe wil jy hê moet jou gaste voel, selfs op ’n weeksaand? Met watter geure is jy besig? Aan wie of wat herinner jou bestanddele jou? Is jy besig om iemand se gunsteling voor te berei?
Wat gaan met die bestanddele gebeur waarmee jy besig is? Gaan die uie ’n bietjie bruiner en soeter word, en hoe gaan die verskillende geure waaruit jou gereg bestaan mekaar aanvul?
Wat gebeur wanneer jy varsgekapte knoffel by braaiende uie voeg? Hoe ruik dit?
Watter kleure is op jou bord? Is daar een, of meer as een kleur? Hoeveel kleure is daar? Twee, of drie?
Raak jy ’n oomblik stil voor jy eet? Skep jy ’n moment van nadenke, ’n dankbare gedagte, ’n gebed (onuitgesproke of verwoord), ’n gedagtenis aan diegene wat nie so gelukkig soos jy is nie?
Is die klein dingetjie – dié bordjie kos – nie dalk ’n baie groter ding as wat jy dink nie? Is die klein dingetjies nie die groot goed nie?
Jy sal weet wanneer jy bewustelik eet. En dit mag dalk net jou lewe verander.
Die proses van kos voorberei is wat die mens onderskei van ander skepsels. Denkers soos James Boswell en Claude Lévi-Strauss definieer die mens in terme van ons vermoë om te kook.
Dink daaroor: Alle diere eet, onthou, plant voort, maak keuses, maar net die mens kook. Net die mens neem bestanddele (blare, bessies, vrugte, blomme, vlees) en besit die vermoë om oneindige konkoksies deur kombinasies en verhoudings te skep. Net die mens kan sy of haar voedsel op skeppende wyse verwerk.3
Die spektrum van moontlikhede tot ’n mens se beskikking is verbysterend: ’n Oranje wortel kan uit die grond getrek, met vingers skoongevryf en net daar geëet word.
Dieselfde wortel kan geskil, gegeur, gekook, verpulp, versap, gestol, verkoel en met iets anders gemeng word.
Een kossoort, eindelose moontlikhede. Omdat die mens dit hanteer.
Kokende mens. Skeppende mens.
Onbeperkte moontlikhede.
Oneindige kombinasies.
Vele verhoudings.
Jou vermoë om te skep deur kreatiwiteit aan die dag te lê kom van iewers af. Maar kom álles nie van een bron nie? Alle tasbare dinge, maar ook alle abstrakte dinge: die water wat jou dors les en jou vermoë om verligting te ervaar ná ’n uitputtende staptog.
Alles.
Alles en almal in verbondenheid; niks of niemand, geen gebeurtenis of vreugde of krisis bestaan ooit in isolasie nie.
Die harde werklikheid is dít: Dinge val maklik uitmekaar. Alles en almal is broos. Die lewe se legkaartstukke moet bymekaar gehou word. Soms skuif hulle; soms sien ons die prentjie en soms nie. Partykeer vermis ons ’n stukkie en raak gefrustreerd. Of bang.
Maar dinge val maklik uitmekaar.
Een van ons take as mense is om dit bymekaar te hou. Weer bymekaar te sit. Te heg, te verbind.
Is die koninkryk van God nie die plek van heelword nie? Is God se verhaal nie een van hegting nie?
Is die hele lewe nie ’n skokkende ontdekking van die gebrokenheid van alles nie? Is die koninkryk van God nie die daaglikse geleentheid om deel te neem aan herstel nie?
Is Jesus se aankondiging dat die koninkryk van God naby gekom het nie die uitnodiging aan mense om deel te neem aan versoening, heelword, opbou nie?
Soms moet jy jou eie lewe herbou.
Soms – wanneer jy begenadig is met ’n meer heel lewe – kan jy meewerk aan die bou van ander se lewe. Maar die lewe is meestal ’n dans tussen die twee: aandag aan jou eie gebrokenheid en beskikbaarheid vir ander.
Jou tafel is jou verbindingsplek. Dis waar jy verbind raak met jouself, met die natuur, met ander mense en met God.
En dit wat op jou tafel is? Is dit nie ook saamgevoeg nie? Selfs al eet jy die eenvoudigste maaltyd – brood, botter en wyn, dalk kaas ook – is dit saamgevoeg; dis gekies; dit is op een tafel geplaas, bymekaargemaak, saam voorgesit.
Jy eet dit; dit word deel van jou lyf. Dit word gekou, gesluk. Dit word iets anders, verander vorm, gee jou jou lewe.
Jou tafel is jou heelwordplek; dis waar jy energie kry: nie bloot omdat jy brandstof inneem nie, maar omdat jy sake kan afhandel, perspektief kan kry en sekere goed kan agterlaat of saam met die brokstukkies oorskietkos in die vullisblik kan uitkrap.
God se verbond met alles wat is (Gen 9), sy verbond met Abraham (Gen 12, 15 en 17) en die ander Ou Testamentiese verwysings na die verbond is woordgebonde. God maak die verbond met woorde: woorde wat dui op trou en belofte. God gee sy woord aan sy mense, sy betroubare woord. Sy verbondsbelofte is duursaam, standhoudend en konstant.
Die mense – diegene aan die ontvangkant – antwoord ook met woorde. Hulle woorde is dalk minder indrukwekkend, maar die woorde is – by herhaling – “Stuur my.” Hier is ek. Ek hoor. Ek luister. Ek reageer.
En ons reageer met ons liggame: met ons lyflikheid en ons lywe se funksies, van voedsel bedink tot voedsel bekom, voedsel voorberei, aansit op ons boude, dank met ons harte, proe met ons tonge en kou met ons tande. Van water tot wyn, van melk tot kaas, van koring tot brood. Van glasies klink op goeie gesondheid tot vloeistof en oormatige vaste stowwe uitskei.
Om die uitskeiding te erken (en selfs te vier) is om die sikliese aard van alles te omhels. Het die Prediker nie gesê dat alles wat reeds was, weer sal wees nie? Het hy nie beskryf hoe daar niks nuuts onder die son is nie? Is dit nie ’n teken van heelheid wanneer ’n mens besef dat prosesse nie lineêr verloop nie, nie eens jou biologiese sisteme nie?
Jy eet vandag. Jy gaan môre weer eet. Jy gaan môre uitskei, en oormôre ook. Hopelik.
Ons hoor God se aanbod van liefde en trou met ons ore, ons antwoord met ons woorde, ons volg met ons liggame.
Die
