Оннук киhини биллибэтинэн-көстүбэтинэн аргыыйдык туората, намтата сатааччылар. Эн, соҕотох буоллаххына, тугу да гымаккын.
– Ээ, ону мин билбэт суолум. Хантан да билиэхпиний дьиэ бөҕө киhи, – эмээхсин иэдэс биэрэн кэбистэ.
Оҕонньор аны Иван Даниловичка чугаhаан, тэпсэҥэлээн кэллэ:
– Хайа, бу эдэр киhи эмиэ тураҕын дуу? Хаhааҥҥыттан уочараттааххыный бу дьоҥҥо?
Кырдьаҕастаах эдэр хардарыта ыйыталаhан сэhэргэhэн бараллар.
– Эйиэхэ, үөрэхтээх, улахан үлэhит киhиэхэ дьиэни биэриэхтэрэ буоллаҕа дии, – диир оҕонньор эрэмньилээхтик.
– Оо, дьэ, ким билэр… боппуруос олус уустук быhыылаах, өтөрүнэн биэрбэттэрэ буолуо ээ… Дьиэҕэ наадыйааччы элбэҕэ бэрт. Хайа уонна кэтэҕинэн, киhи билбэтинэн араас киирии-тахсыы, кэпсэтиhии, туруорсуу ханна барыай! Оннугу биhиги сатаабат дьоммут, – Иван Данилович сонньуйа күлэн кэбиhэр.
– Сөпкө этэҕин, билсии-көрсүү диэн баар элбэҕи быhаарар дьыала. Бу мин, куоракка сүүрбэччэ сыл олорбут-үлэлээбит, куоракка олохтоох оҕонньор киhи, олоҕу, олох быhыытын-майгытын син удумаҕалыыбын дэнэбин. Аны дьон хайата барыстааҕын, туhалааҕын көрөн сыhыаннарын олохтууллар, сибээстэрин тутуhаллар. Билиҥҥи олоххо олус көнөтүнэн, судургутунан сылдьар киhи сүүйтэриитэ, ночоото элбиир быhыылаах… Чэ, ону үөрэх-хаар бөҕөтүн үрдүгэр сылдьар киhи бэйэҥ даҕаны бэркэ билэн-көрөн, өйдөөн сырыттаҕыҥ буолуо ээ!
– Кырдьык, билэн бөҕө буоллаҕа… Ардыгар, бэйэҥ билиэххин да баҕарбатаххына даҕаны олох обургу бэйэтэ биллэрэр, үөрэтэр-такайар, өйдөтөр. Биhиги, орто сааспытыгар тиийэн эрэр дьон, хонон турдахпыт ахсын харахпыт аhыллара элбээн иhэр. Ону барытын таскар таhааран иhитиннэрэриҥ даҕаны сатаммат, – Иван Данилович, өрө тыына-тыына, киириэхтээх кэбиниэтин диэки көрөн кэбистэ.
Ол күн: «Кэтэhэргитигэр эрэ тиийэҕит. Саҥа дьиэ үлэҕэ киириитэ олус аҕыйах», – диэн харданы ылан тахсыбыт Иван Таксин кэргэнигэр ол сырыытын кэпсээбитэ Саргылаанаҕа соhуччу буолбата. Арай Иван куобахтыы таарыйа аймахтарбар быйыл күhүн дьиэ маhын кэрдэрбэр көмөлөhүҥ диэҕим диир санаалаах Орто Эбэҕэ тахсабын диэн кэпсээн, кэргэнин ордук сэргэхситтэ, дьиктиргэттэ даҕаны.
– Дьэ, хата, сөп толкуйу булбуккун, лаппа хойутаан да буоллар, – диэбитэ Саргылаана, кэргэнин диэки да хайдах эрэ аhыммыттыы, эмиэ да мунчаарбыттыы көрөн олорон.
Оттон РФМШ тохсус кылааhын үөрэнээччитэ буолбут Степа Таскиҥҥа балаҕан ыйын күннэрэ бииртэн биир көтөн‑ааhан истилэр. Саҥа сиргэ-уокка, быhыыга-майгыга барыта ураты, сонун, умсугутуулаах.
Ильятыныын биир субуоталаах өрөбүлгэ дойдуларыгар Орто Эбэҕэ тахсан киирбиттэрэ. Степа ийэлээх аҕата, уоллара куоракка үөрэххэ киирбит дьон, үөрүүлэрэ улахан этэ.
– Эн физмат оскуолаҕа киирбиккин истэн баран, манна сорохтор, учууталлар да соhуйаллар, кыахтаах баҕайы киhини биhиги хаайа сылдьыбыт эбиппит дэhэллэр, – диэн ийэтэ, уолун сылаастык көрө-көрө, күө-дьаа буолан кэпсээбитэ.
Балта
