Alimcan İbrahimov'un Eserlerinde Tatar, Başkurt, ve Kazak Türklerinin Kültürel Değerleri. Çulpan Zaripova Çetin

      Fidye.

      Kazan Tatarlarında ölenin arkasından günahlarının affedilmesi için imama verimesi gereken sadaka da vardı. Ona fidye derler. Bu sadaka, genelde büyük miktarda para, büyük baş hayvan veya avludaki bir yapı olurdu. Fakat fidyenin buğday olarak verilmesi daha uygun görülürdü. Bir inanca göre, fidye, hayattayken kılınmayan namazları ve tutulmayan oruçları affettirirmiş. Günümüzde artık fidye verilmemektedir.345

      Eserde cenaze sonrası fidye vermekten, iki kez bahsedilir. Birincisi, köyde Selime adlı yaşlı bir kadının cenazesiyle ilgili müezzin, imama verilecek fidyenin yanında kendisi için de biraz para olarak verilecek sadaka umut eder:

      “Selime Nine’nin fidyesine siyah başmaklarını 346 verirlerse, müezzine de bir üç teŋke 347 kadar para toplanır.” 348

      İkinci kez fidye sadakası ile ilgili konuşma eserin en sonunda, Gülbanu cenazesi esnasında geçer. Eskiden Tatar Türklerinde intihar eden insana cenaze namazı kılınmaz ve o, mezarlığa defin edilmez, mezarlık çitinin dışında toprağa verilirdi. Bu yüzden Gülbanu’yu da canına kıydığı için Müslümanların defnedildiği mezarlığa gömmek yasak olur:

      “Canına kıyan insan murdar gider, dünyadan imansız geçer, ebediyen tamuda kalır derlerdi. Bu gibilere cenaze okumak yasak, Müslüman mezarlığına defnetmek de yasaktır diye konuştular.” 349 Köyün imamı bu karışık vazifeden kendisini bir bahane bulup kurtarır:

      “Kendisini suya atan bu zavallı kadının cenazesini, cenaze namazı kılıp Müslüman mezarlığına defnederse Allah’tan korktu. Bunu yapmazsa, mahallenin saygın ihtiyarı ve ömrü boyunca öşür ve sadakasını aldığı Nurmuhammet’ten korktu. Sonunda, hiçbir tarafı alamadı, bir bahane bulup: “Beni müftü çağırtmış, gitmem lazım.” diye şehre kaçtı. O gidince, iş müezzin Feyzullah’a kaldı. O ise fazla detaylara girmeyi sevmiyordu. Nuri’ye doğrudan konuştu: ‘Günahı üzerime alıyorum. Fidye olarak at verirsin, cenaze için de on sum sadaka hazırlarsın.’ dedi.” 350

      Örnek parçadan görüldüğü gibi yasal olmayan defin, köyün müezzinine düşer. O ise bu günahı kendi üzerine alacak olur ama karşılığında da kızın babasından yüklü bir fidye ister.