мўлжалланган милтиқларни таъмирлайдими? У рад ишорасини бериб, бош чайқади.
– Хоҳламаяпти, – изоҳлади Парфёнов. – Нимаям дердик, уни “тарғиботчи”ларимизга олиб боринг. Дарҳол фикрини ўзгартириб қўйишади.
Япон зобитини қоронғи ва бўм-бўш бўлмага олиб ўтишди. Ичкарига итариб киргизишгач, ортидан тахта эшикни ёпиб, суриладиган лўкидон билан маҳкамлашди. Поручик аланглади. У уришларини, тепкилашларини, ҳатто қийнашларини кутганди, аммо хонада ҳеч қанақа сиртмоқ, қамчи ёки калтак кўринмасди… Шунда у қандайдир ғимирлашни сезди. Бўлма оч каламушларга тўла эди. Кемирувчилар одамга ташланди. Ютаро Тода жон аччиғида шифтнинг кўндаланг тўсинига тирмашиб олди, тўсин билан шифт орасида кичкина бўшлиқ бўлиб, у ўша ерга чиқиб ўрнашди. У бошини пастга эгиб ўтирар, пастда эса оч каламушлар галаси кўзлари қизил алангадек товланиб питирлар, чийиллаган товуш тобора кучаярди. Бўлмада чиринди, ўлакса ҳидлари анқир, офицер ҳатто саросимага туша бошлади.
Қурбонга сакраб ета олмасликларига амин бўлган махлуқлар энди бўлма деворларига ташланди. Улар дағал тахталардан юқорига ўрмалар, аммо ўзини тута олмай, пастга тушиб кетар, кўтарила олганлари эса шифт тўсини орқали энгашиб ўтирган одам томон ўрмаларди. Ютаро Тода уларни оёғи билан тепар, лекин улар ўжарлик билан яна юқорига чиқишга уринар ва поручикни умидсизлик чулғади. Майли, нима бўлса бўлсин, лекин бундай мудҳиш ўлимга у рози бўлмайди! Бундай оч ва ёвуз махлуқлар тўдасига тириклай ем бўлиш… Буни ҳис қилишнинг ўзи даҳшат эди. Жасади бортлар орасида мажақланиб кетса ҳам, энди у отувга рози эди. Ҳар қандай ҳалокат унга неъматдек туюларди, лекин асло бунақаси эмас…
Ютаро Тода тўсиндан каламушларни тепиб туширди. Атроф дим бўлиб кетган, у жиққа терга ботганди ва бундай аҳволда узоққа боролмаслигини англади. Тўсин қирсиллаб эгилар, эртами-кечми, ё синиб кетиши, ёки унинг ўзи ҳолдан тойиб пастга йиқилиши мумкин эди. Ана ўшанда…
Ютаро Тода қайсарлигидан ўкинди. Инсон ҳали тирик экан, умидини узмайди. Майли, тирик қолса бўлгани. У партизанларга кўмаклашади, айтишади-ку, вақт-соати етгунча деб. Иложини топса, қочади, йўқса, жонига қасд қилади, у ҳаммасига рози, фақат қутурган каламушлар галаси тўла бўлма эмас!
Яна лўкидон гулдиради, тахта эшик чўзинчоқ ғичирлаш билан очилди. Ичкарига учта партизан кирди. Каламушлар чийиллаганча ўзларини қоронғи бурчакларга урди.
Партизанлар шифт тагига энгашиб жойлашиб олган япон поручигини дарҳол пайқай олишмади.
– Қара, калласи ишлабди, – ҳайратланди бири, – демак, улгурибди. Эсингдами, бир ойча олдин бир оқ гвардиячини киритгандик, у шу қадар имиллаган эканки, каламушлар беш дақиқада фақат суякларини қолдиришибди. Эй, сен, туш энди. Кетдик яна командирнинг олдига.
Ютаро Тода полга сакраб тушиб, анчагина енгиллик сезди. Бир ўлимдан қолди-ку, бу ёғига албатта ечим топилади.
Савелий Парфёнов поручикка синовчан қаради.
– Хўш, энди ишлаймиз, шекилли!
Бу сафар Ютаро Тода командирни
