Jest to obowiązkowe ujęcie, określone w ustawie o finansach publicznych w formie klasyfikacji wydatków i dochodów oraz przychodów i rozchodów danego roku. Odrębny sposób grupowania środków stosuje się dla dochodów i wydatków finansowanych ze środków Unii Europejskiej w kraju oraz klasyfikowanych w wieloletnich unijnych planach wydatków, zwanych perspektywami finansowymi.
W ramach gospodarki budżetowej prezentowanej w uzasadnieniach do projektów polskich współczesnych budżetów występuje także klasyfikacja zadaniowa, umożliwiająca ocenę skali finansowania środkami publicznymi wybranych zadań, bez względu na to, kto jest dysponentem środków. Są to wydatki z zakresu ubezpieczenia społecznego i pomocy społecznej, wydatki wynikające z podstawowych funkcji państwa (zapewnienie ładu oraz bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego, wymiaru sprawiedliwości itd.), wydatki związane z inwestycjami np. na naukę i edukację, ochronę zdrowia, kulturę fizyczną i sport oraz wydatki na infrastrukturę i środowisko, na wzmocnienie gospodarki oraz na programy restrukturyzacyjne niektórych dziedzin i sektorów gospodarki, a także związane z członkostwem w Unii Europejskiej.
Wydatki budżetu państwa – według podstawowych grup ekonomicznych – dotyczą:
– obsługi długu Skarbu Państwa,
– dotacji i subwencji, w tym dla jednostek samorządu terytorialnego,
– świadczeń na rzecz osób fizycznych,
– wydatków bieżących jednostek budżetowych,
– wydatków majątkowych,
– innych wydatków budżetowych, w tym od 2004 roku wpłat tzw. środków własnych do budżetu Unii Europejskiej (składki) oraz wydatków na współfinansowanie projektów z udziałem środków UE.
Wydatki są przeznaczone w szczególności na:
1) funkcjonowanie organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa oraz sądów i trybunałów;
2) zadania wykonywane przez administrację rządową;
3) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;
4) dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;
5) wpłaty do budżetu Unii Europejskiej, zwane „środkami własnymi Unii Europejskiej”;
6) subwencje dla partii politycznych;
7) dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;
8) obsługę długu publicznego;
9) wkład krajowy na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich.
Z budżetu państwa są finansowane zadania określone w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.
Ustawa o finansach publicznych dokonuje z kolei podziału wydatków budżetu państwa oraz wydatków budżetów jednostek samorządu terytorialnego według ich źródeł na:
1) wydatki bieżące:
a) wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich naliczane,
b) zakupy towarów i usług,
c) inne świadczenia na rzecz osób fizycznych (niebędące wynagrodzeniami),
d) wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych, w tym ich koszty utrzymania,
e) koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom niebędącym jednostkami sektora finansów publicznych, z wyłączeniem fundacji i stowarzyszeń,
f) wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa obejmujące w szczególności wydatki na oprocentowanie i dyskonto od skarbowych papierów wartościowych, oprocentowanie kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z poręczeniami i gwarancjami skarbowymi; jednakże obsługa długu to w szczególności spłata kapitału, czyli otrzymanych uprzednio pożyczek i kredytów, oraz wykup papierów wartościowych;
2) wydatki majątkowe, obejmujące wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych, w tym także dotacje inwestycyjne;
3) wydatki na rzecz Unii Europejskiej w formie środków własnych, do których zalicza się udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych, środki obliczone na podstawie podatku od towarów i usług, zgodnie z metodologią wynikającą z przepisów UE oraz środki obliczone na podstawie PKB (DNB) kraju członkowskiego, wraz z odsetkami i karami (od 2010 roku oddzielnie prezentowane są planowane wydatki budżetu środków europejskich).
Od kilku lat struktura budżetu państwa nie ulega większym zmianom. Wzrasta w ostatnim okresie, udział wydatków na świadczenia na rzecz osób fizycznych i choć w niewielkim stopniu – na wydatki majątkowe, na wydatki bieżące jednostek budżetowych oraz na obsługę długu publicznego. Spada natomiast przede wszystkim udział wydatków na dotacje budżetowe oraz na rozliczenia z bankami.
Największy udział w wydatkach budżetu państwa mają dotacje celowe i subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego, dla funduszy celowych, szkół wyższych, jednostek naukowych, jednostek rolnictwa, instytucji kultury oraz na finansowanie zadań gospodarczych, a także subwencje dla partii politycznych. Rosnący charakter mają wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa, maleją zaś wydatki na cele majątkowe. W budżetach państwa w ostatnich latach ponad połowę całości wydatków budżetowych stanowiły wydatki na subwencje i dotacje budżetowe.
Dotacja na dany cel powinna być przekazywana tylko od jednego podmiotu dotującego, z jednego źródła finansowania, co ma na celu unikanie dublowania dotacji oraz zwiększenie skuteczności kontroli procesu dotowania. Powinna też mieć charakter wyjątkowy i przejściowy, z zasady ograniczony w sensie czasu trwania do poprawy sytuacji finansowej lub realizacji finansowanego zadania. Tego charakteru celowego nie ma inny pokrewny rodzaj wydatku budżetu państwa – subwencja ogólna z budżetu państwa, przekazywana jednostkom samorządu terytorialnego.
Od 2004 roku zmniejsza się udział dotacji dla jednostek samorządowych i powiększa udział podatków dochodowych oraz subwencji ogólnej w całości dochodów tych jednostek.
Ustawa o finansach publicznych rozróżnia kilka rodzajów dotacji budżetowych:
1) dotacje celowe przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie określonych zadań realizowanych przez jednostki spoza sektora budżetu państwa (jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pozarządowe oraz fundacje i stowarzyszenia, jednostki gospodarki pozabudżetowej, a także podmioty sektora prywatnego), w tym dotacje na realizację inwestycji, środki na realizację programów finansowych z budżetu UE oraz środki budżetowe przeznaczone na ich współfinansowanie;
2) dotacje podmiotowe na dofinansowanie działalności bieżącej ustawowo wskazanego podmiotu;
3) dotacje przedmiotowe będące dopłatami do ceny jednostkowego wyrobu lub usługi dla jednostek gospodarki pozabudżetowej, przedsiębiorców oraz podmiotów wykonujących
