style="font-size:15px;"> Testy przesiewowe INPP zostały dobrane w taki sposób, aby wypełnić istniejącą lukę między badaniami medycznymi, pedagogicznymi i psychologicznymi w rozpoznawaniu dzieci, dla których barierą w uczeniu się są czynniki fizyczne. Program Ćwiczeń Integrujących INPP został opracowany, aby pomóc dzieciom w pokonaniu niektórych z tych barier.
1.9. Jaki jest cel przesiewowych testów rozwojowych?
Testy przesiewowe zostały opracowane na podstawie badań potwierdzających, że nagromadzenie się specyficznych objawów często wiąże się z określonymi zaburzeniami czy dysfunkcjami.
Testy przesiewowe nie powinny być stosowane w celu postawienia diagnozy. Służą specjalistom jako narzędzie do rozpoznania, które osoby mogą wymagać specjalistycznego badania, lub jako wskazanie do przeprowadzenia określonego rozpoznania albo też wprowadzenia programu terapeutycznego.
Testy przesiewowe nie mają na celu zastępowania standardowych badań neurologicznych, pedagogicznych, psychologicznych czy innego typu badań specjalistycznych, mogą jednak być pomocne w określeniu czynników leżących u podłoża występujących problemów.
Terminy „badanie przesiewowe” i „badanie” nie są zamienne. Badanie przesiewowe to wstępny proces identyfikacji dzieci, które mogą być w przyszłości narażone na trudności szkolne (np. niemożność sprostania wymaganiom szkoły) oraz mają specyficzne potrzeby edukacyjne (np. są nadzwyczajnie uzdolnione lub też wykazują jakieś upośledzenia). Jeżeli w obu przypadkach dziecko uzyskało wysokie wskaźniki nieprawidłowości na testach przesiewowych, powinno być odesłane na badanie w celu ustalenia, czy wymaga leczenia określonego zaburzenia (np. problemów ze wzrokiem, słuchem lub układem ruchowym), dostosowania programu nauczania, a może skierowania do specjalistycznej placówki edukacyjnej.
Testy przesiewowe INPP składają się z serii testów pochodzących z różnych źródeł, które zostały tak dobrane, aby uzyskać ogólny obraz sprawności neuromotorycznej dziecka, jak również gotowości neuromotorycznej do podjęcia nauki szkolnej. Nie należy ich stosować w celu wykluczania dzieci z określonych zajęć czy też z klasy. Mogą natomiast być cennym wskaźnikiem sprawności dziecka w różnych obszarach rozwoju neuroruchowego w zakresie umiejętności niezbędnych do wspierania procesu poznawczego uczenia się w klasie.
1.10. Po co badać postawę i równowagę?
Postawę określa się jako odruchową adaptację antygrawitacyjną żywego organizmu do środowiska, w którym żyje. Postawa zależy od odruchowych czynności, które następują w wyniku zintegrowania kilku informacji sensorycznych i szybkich reakcji ruchowych, obejmujących głównie układ wzrokowy, propriocepcję oraz układ przedsionkowy. „Postawa oznacza nieświadomą adaptację antygrawitacyjną do środowiska, odbywającą się bez udziału uwagi”19. Skuteczne działanie odruchowych reakcji na właściwym poziomie rozwoju „uwalnia” wyższe ośrodki poznawcze mózgu od świadomego uczestniczenia w utrzymywaniu kontroli postawy. W przypadku nieprawidłowego dla danego wieku funkcjonowania odruchów mózg musi kierować uwagę na działania adaptacyjne i utrzymanie kontroli postawy, przez co nie może w pełni skupić się na zadaniach kognitywnych. Postawa jest także konieczna, aby utrzymać równowagę statyczną. Stanowi ona ramy odniesienia dla koordynacji oraz zapewnia stabilizację ośrodkom zaangażowanym w kontrolę ruchów oczu (funkcja okoruchowa).
1.11. Po co oceniać równowagę?
Równowaga jest ciągłym, dynamicznym procesem, który obejmuje interakcję między różnymi siłami, a zwłaszcza działaniem sił grawitacji i zakresem ruchów mięśni szkieletowych. Dziecko osiąga równowagę, jeśli potrafi utrzymać i kontrolować posturę, pozycję oraz postawę20. Równowaga jest rezultatem współpracy propriocepcji, funkcjonowania przedsionkowego i wzroku, w której pośredniczy móżdżek. Postawa wraz z równowagą stanowią podstawę czynności ruchowych, od których zależą wszystkie fizyczne aspekty uczenia się.
„Poczucie równowagi to wiedza o tym, gdzie się znajdujemy w przestrzeni w każdym momencie. U kręgowców punktem odniesienia dla mechanizmu równowagi jest głowa. Układ przedsionkowy (mechanizm równowagi) informuje mózg o pozycji głowy w stosunku do otoczenia. Układ propriocepcji z kolei informuje mózg, gdzie znajduje się głowa w stosunku do reszty ciała, a tym samym o położeniu głowy wobec wspierającej ją podstawy. Jakikolwiek ruch którejkolwiek części ciała odbywa się w odniesieniu do tego, jak mózg pojmuje swoje położenie względem podstawy strukturalnej. Mając te trzy rodzaje informacji, mózg odwzorowuje położenie głowy i ciała w stosunku do siebie oraz świata zewnętrznego”21. Nieprawidłowe odruchy pierwotne u dzieci w wieku szkolnym wskazują na brak zintegrowania tych trzech układów, które warunkują poczucie umiejscowienia w przestrzeni. Problemy z kontrolą równowagi mogą się przejawiać w postaci zaburzeń:
● kontroli postawy,
● koordynacji,
● kontroli ruchów oczu (wpływając na percepcję wzrokową),
● percepcji, np. zawrotów głowy, zaburzonego poczucia kierunku,
● objawów wegetatywnych, np. mdłości, zawrotów głowy, poczucia dezorientacji.
Kontrola równowagi zapewnia nie tylko fizyczną stabilność poruszania się w przestrzeni, ale także jest głównym punktem odniesienia dla działań poznawczych w przestrzeni. Dotyczy to głównie orientacji (świadomość swojego miejsca w przestrzeni konieczna do poruszania się w niej), świadomości kierunków (potrzebna do odnajdywania drogi i rozumienia ukierunkowania symboli, np. rozróżniania b od d, p od q, 2 od 5, a także umiejętności czytania zegara analogowego i kompasu) i dokonywania operacji mentalnych w przestrzeni, takich jak np. rozumienie, że dodawanie i odejmowanie, mnożenie i dzielenie to te same procesy, ale przebiegające w odwrotnym kierunku.
1.12. Jaka jest różnica między równowagą statyczną a dynamiczną?
Równowaga statyczna opisuje stałą postawę ciała, na którą składają się utrwalone nawyki. Równowaga jest konieczna do utrzymania ciała w bezruchu w ustalonej pozycji. Dzieci o upośledzonej kontroli równowagi statycznej z trudem siedzą lub stoją bez ruchu. Zwykle nie potrafią wytrzymać w bezruchu w trakcie zajęć wymagających pozostania w ustalonej pozycji. Żeby utrzymać kontrolę nad ciałem, stale potrzebują być w ruchu. Widać to u dzieci, które wiercą się w czasie pisania lub biernego uczestnictwa i słuchania, ale mogą mieć całkiem dobrą koordynację podczas zadań o dużej intensywności ruchowej, np. w czasie zajęć na boisku sportowym.
Niektóre badania wskazują na związek między utrzymaniem równowagi podczas stania na jednej nodze a specyficznymi zaburzeniami językowymi22.
Równowaga dynamiczna z kolei to różne modyfikacje i adaptacja postawy w wykonywaniu skutecznych ruchów. Dzieci, które mają słabo rozwiniętą kontrolę równowagi dynamicznej, zwykle stronią od intensywnych zajęć fizycznych lub też wymagających zmiany pozycji w przestrzeni – np. przewrotów w przód czy przeskakiwania nad obiektami. Brak im pewności siebie w sytuacjach, które wymagają szybkich reakcji przystosowawczych.
1.13. Jakie znaczenie dla uczenia się ma kontrola postawy?
Postawa to nie tylko funkcja neurofizjologiczna,
King, L. J., Schrager, O. (1999, marzec).
De Quiros, J. L., Schrager, O. (1979).
Teale, M. (2011).
King, L. J., Schrager, O. (1999, marzec).
