stemme uit die rigting van die vyeboom agter Coenie se rondawel. Hy kan nie hoor wat hulle sê nie, maar hy weet dis Franna wat saam met Angelique van langsaan tussen die takke sit en nonsens praat. En rook.
“I mean to say, have a heart!” hoor hy Angelique sê. Haar lang bene met die swart toonnaels steek tussen die takke uit. Behalwe die bene kan Willem hulle nie sien nie. Hy kan nie hoor wat Franna antwoord nie, maar Angelique begin giggel.
“Franna,” sê Lydia en klap haar handjies.
Franna loer met ’n grynslag tussen die takke deur.
“Skoert, Akkerkop,” sê hy vir Willem terwyl hy sy stompie oor die Palworthies se muur skiet.
“Don’t throw your stuff in our yard!” giggel Angelique gemaak verontwaardig. Sy loer ook tussen die takke deur van waar sy in ’n mik van die boom sit.
“Hi, Willem,” giggel sy. “How’ve you been?”
Willem staan besluiteloos na hulle en kyk. Hy is nie lus vir hulle nie, maar hy is ook nie lus vir sy pa wat waarskynlik nou al die Groot Tyding onder oë gehad het nie.
Lydia begin vroetel en beur om uit die stootwaentjie te kom.
“Uit! Uit!” steun sy.
“Vat jou sussie en vat die pad. Die grootmense wil nie gepla wees nie,” sê Franna.
Angelique giggel steeds. Sy vat ’n trek van haar sigaret.
Terwyl Willem met Lydia in die rigting van die agterdeur loop, hoor hy Franna sê: “Willem is a very little outjie. He must eat more pap, ek sê.”
Willem maak asof hy nie hoor nie. Franna is self nou nie actually Mr Tarzan nie. Dis net sy bekspiere wat hy kan afshow. Hy weet ook nie hoekom praat Franna Engels met die meisie nie. Hy maak ’n gat van homself, want hy kán nie Engels praat nie.
En Angelique hou haar verniet so erg Engels. Haar ma is ’n nooi Botha van Boksburg, sê sy pa altyd. “Dis net ou Pete wat ’n propperse Pommy is. Ek weet nie wat van die arme kinders gaan word so sonder wortels nie. Wat moet hulle nou eintlik wees? Kyk maar vir klein Pietie, die kind kan nie behoorlik Afrikaans óf Engels praat nie!”
Willem se ma is besig in die kombuis.
Sy vee haar hande aan ’n vadoek af en vat Lydia by hom. “Kom, dis badtyd vir jou.”
Willem bly in die kombuisdeur staan. Hulle oë ontmoet vlugtig. Sy hoef niks te sê nie, hy weet. Op ’n manier voel hy verlig. Wat moet gebeur, moet nou maar gebeur.
Hy gaan lê op sy bed met sy kussing oor sy kop. Staan traag op toe sy ma hom later vir ete kom roep.
Die ander sit al aan die eetkamertafel toe hy op sy plek inskuif. Coenie vertel ’n lang storie oor sy matriekklas se planne om geld in te samel vir ’n geskenk vir die skool voor hulle die einde van die jaar die pad vat. Willem sien sy pa luister ongeduldig, sy kop op ’n ander plek. Sy ma stuur die bakke rond.
“Hoekom is die gras nog nie gesny nie?” vra sy pa geïrriteerd terwyl hy met niemand spesifiek praat nie.
“Dis Franna se beurt,” sê Coenie.
“Dis Willem se beurt,” sê Franna.
Willem kan nie onthou wie se beurt dit is nie. Hy gee ook nie om nie. Dis gewoonlik maar sy beurt.
“Willem het verlede week gesny. Dis jou beurt,” sê Coenie vir Franna.
“Ek kry hooikoors. Miskien moet ek nie meer … Hoekom wil niemand my glo nie!” sê Franna verontwaardig.
“Ek wil nie ’n diskussie hieroor voer nie. Die gras moet môre gesny wees as ek by die huis kom,” beëindig hulle pa die gesprek.
Hulle eet ’n ruk in stilte. Dis net Lydia wat geluide maak en in haar kos rondkrap asof sy haar gate uit geniet.
“Eet jou kos,” sê hulle ma vir Lydia.
“Hoe is dit dan met julle en die somme?” vra hulle pa onverwags.
Hier kom dit nou, dink Willem moedeloos. Hy het gehoop sy pa sal sy sê sê as hulle alleen is.
“Toe ek op Bosfontein was, al was dit net ’n plaasskool … Man, ons kon álmal somme doen!” sê hy heftig.
“Hans …” Hulle ma gluur oor haar bril vir hulle pa.
“Koeks, ek bedoel maar net … Hoe gaan hulle eendag die besigheid se boeke doen as hulle nie …?”
“Hans, ék doen die slaghuis se boeke en ek het nie wiskunde op skool gehad nie,” sê sy kwaai.
Besigheid, of slagtery. Hulle pa praat nie soos ander mense van ’n slaghuis nie. Willem sien Coenie en Franna kyk onderlangs na mekaar.
Daar is nie ’n manier dat hy wat Willem is eendag in die slaghuis gaan werk nie. No ways, al staan sy pa op sy kop. Hy weet Coenie en Franna wil ook nie.
“Hans, ek het dan gevra dit moet wag tot ons klaar geëet het,” sê hulle ma vies.
“Ek weet, Koeks. Dis maar net …”
Hulle eet in stilte verder. Willem sien sy broers loer steeds ongemaklik na mekaar. Hulle wonder oor die opmerking oor die wiskunde. Vir wie was dit bedoel?
“Wie se beurt is dit om skottelgoed te was?” vra hulle ma terwyl sy die borde bymekaarmaak.
“Dis Franna se beurt,” sê Coenie.
“Dis Willem se beurt,” sê Franna.
Willem kan nie onthou wie se beurt dit is nie. Hy gee ook nie om nie. Whatever.
“François, as ek reg onthou, het Coenie gisteraand gewas. Hy’t mos die glas … Ja,” sê hulle ma dan beslis, “dis jou beurt.”
“Jaa, Maa.” Franna volg haar kombuis toe en skouer Willem in die verbygaan. “Is jý die moroon wat nie kan wiskunde doen nie?” vra hy net sag genoeg sodat hulle pa nie kan hoor nie.
Willem probeer terugstamp, maar Franna koes en hy verloor sy balans. Hy tref die muur met ’n slag. Franna grynslag terwyl hy deur die kombuisdeur verdwyn.
Willem staan sy skouer en vryf. Hy hou sy pa dop, wat in die rigting van die agterstoep loop.
“Willem, skink vir my ’n knertsie en dan kom sit jy by my op die stoep,” sê hy oor sy skouer.
Wat is daar om te sê? wonder Willem. Ek kán nie flippen wiskunde doen nie en klaar. Ek wíl nie flippen wiskunde doen nie en klaar.
Sy pa sit en wieg in die rottangstoel op die agterstoep; Willem kan hom vaagweg in die donker uitmaak. Hy oorhandig die glas en gaan sit op die stoeptrappie. Flip sukkel-sukkel nader en kom lê by hom. Hy krap die hond se maag met sy voet. Hy wag.
Hulle sit ’n ruk in stilte en luister na die geluide uit die kombuis. “Nie so hardhandig nie! Jy gaan die goed breek,”
