staan in die deur van die kliphuisie en kyk na die slapende meisie op die bed. Haar blonde hare is krullerig en haar wange rooi van die slaap. Sy sug en roer. Net toe hy omdraai om te loop, maak sy haar oë oop. Haar oë is baie blou en verbaas. Sy kom orent.
Fransie weet nie dadelik waar sy haar bevind nie, maar die gebeure van die dag spring een vir een terug. Eli! Dis Elias van Egeren, besef sy met ’n skok.
Sy swaai haar bene van die bed af en staan op. Die man voor haar is groot en fors, gespierd en bruingebrand. Sy digte hare is plek-plek goudgeel en plek-plek silwergrys. Dis lank en krullerig. Sy oë is grysblou en sy wenkbroue ruig en grys. Sy skat hom in sy vyftigs.
“Goeienaand,” sê sy en kyk op in sy breë gesig.
Hy groet haar nie. Hy stel homself nie bekend nie. Hy knik net sy kop effens. “Daar was ’n misverstand,” sê hy in ’n dwars stem, “ek kan jou nie in diens neem nie.”
Toe stap hy uit.
Sy kyk hom verbaas agterna. Sy rug is breed en sy hemp bol in die aandlug wat oor die rante speel. Dit is amper donker. Wat moet sy maak? Dis al so laat; het sy dan so lank geslaap? Seker meer as twee ure.
Klein Jokie! onthou sy. Sou hy al slaap? Wie het hom in die bed gesit? Miss Mavis? Miss Mavis met haar ongeduldige stem. Wat moet sy nou eintlik doen? Wat dink die man moet sy maak? Moet sy net so terugry en hulle hier los? Vir Jokie, en die belofte aan ’n slapie op die sagte velletjie. Benjamin? Benjamin wat verwonderd by haar rooi Mini ingeloer het. Wat is in Benjamin se bruin sak?
Sy sal nie sommer net ry nie!
Sy borsel haar hare vinnig en trek ’n baadjie by haar wit langbroek aan en toe stap sy die skemerte in, in die rigting van die woonhuis.
Kort duskant die huis, teen die klipmuur van die buitegeboue, sien sy dat iemand vuur maak. Die vlamme dans teen die muur van die buitegeboue en die geur van gebraaide vis stuif die lug in op. Van ver af kan sy die figuur van ’n jong man uitmaak. Hy is doenig met ’n rooster en sien of hoor haar nie. Sy bekyk hom beter. Hy is seker goed in sy twintigs, van middelmatige lengte. Sy hare het ’n bronserige kleur in die lig van die vlamme. Sy een been is in gips en hy staan gebukkend by die kole en swets toe ’n stomp verkeerd val. Hy krap in die kole met sy een kruk. Toe swaai hy skielik om en kyk haar verstom aan.
“Ekskuus dat ek staar,” sê hy ná ’n oomblik, “maar ek dag ek sien ’n spook. Wie op aarde is jy?” En dan vraend: “Frans van Zyl?”
In die lig van die vuur kan sy nie sy gesig goed sien nie, maar sy stem dra ’n warmte, wat opmerklik is ná Eli se kilte.
Sy bly net so op ’n afstand staan. “Ek is Dorkas van Dorkasbaai. Bly te kenne.” Daar is meteens ’n roekelose lighartigheid in haar. Dis die warm lig van die vuur gemeng met die seebries. Dit word vir haar ’n oomblik wat uitstaan bokant al die gebeure van die dag.
Hy bly ’n rukkie stil. Toe hy weer praat, lê die lag onbedwingbaar in sy stem: “Waar is jou weefstoel, Dorkas?”
“In die see. Jy sien, die bearings van die een wiel het geroes.”
“Laat ek net môre daarna kyk.”
“Ons geeste is vandag hier en môre daar. Môre is ek miskien weer weg.”
“Dis jammer.”
“Wie is jy?”
“Ek is die man met die kruk.”
“Dan groet ek maar weer,” sê sy, “ek het net kom keer dat jy jou krukke nie totaal verbrand nie.”
“Goeienag, Dorkas, en as jy weer hierlangs kom, dan maak ons maar weer so.”
“Goed dan.”
Sy stap aan in die rigting van die huis, maar ’n paar meter verder roep hy haar weer: “Dorkas, jy het nie miskien daaraan gedink om ’n stukkie vis saam te eet nie?”
Sy is baie honger. “Ons geeste,” sê sy, “gebruik nie iets voor twaalf nie, dankie.”
“Ook nie by uitsondering nie?”
Sy huiwer. “Ja, wel by uitsondering.”
“Wees gerus my gas. Die vis is sappig en vars en ek het hulle self gevang. Ons gaan nou-nou aansit en dan kan jy die res van die gesin ontmoet. As jy miskien die pot vir ons kan hou, krap ek hulle solank uit.” Hy steek sy een kruk deur die hingsel van die swart pot en trek dit nader.
“Ek sien jou krukke is baie nuttig.”
“Ja, om die waarheid te sê, het ek spesiaal my kraakbene laat uitsny om krukke te kry.”
Weer hoor sy hoedat sy lag naby sit, maar sy stem bly doodernstig. Sy verwens haarself dat sy hierdie sotlike gesprek met die vreemde man aangeknoop het, maar tog geniet sy dit. Môre, môre is sy miskien nie meer hier nie. Dan sal sy die man met die vissies en die krukke onthou. Dan sal sy onthou dat daar ’n seebries was wat soos ’n asem deur haar hare beweeg het.
Hulle stap oor die werf huis toe. Sy met die groot swart pot vol vis en hy spring-spring agterna op sy krukke. Onder die stoep gaan hy staan.
“Dorkas, hoe lank vertoef jy nog?”
“Ek sê jou mos, ek is vandag hier en môre daar, wie weet? Maar op die oomblik verbrand ek my vingers.”
Hy kyk doelbewus na haar vingers om die hingsel van die swart pot.
“Frans van Zyl,” sê hy toe en sy stem klink swaar, “dis jammer, want dis die een ding wat ’n mens nie kan bekostig nie, naamlik om jou vingers te verbrand. Dorkas nog minder. Daar is die ou Germaanse spreekwoord wat sê ’n vrou met gebrande vingers se toekoms word duister as sy vis eet. Is dit so?”
“Dit sal ek moet uitvind.”
Hy grinnik.
Net toe roep Eli met ’n groot en ongeduldige stem uit die huis: “Simon! Simon, waar bly jy so lank met die vis! Is dit al gaar?”
“Ek kom, Pa!” Hy kyk af na haar toe. “Kom, ons gaan in.”
Die lig vanuit die voordeur skyn op Simon de Witt se gesig. Sy bruin oë kyk spottend na haar.
Eli se stem het haar tot die werklikheid van haar haglike situasie teruggeroep. Haar bravade van flussies verdamp in ’n stilte toe sy die huis binnestap.
Vier
Die eetkamer van die ou kliphuis is ’n ruim vertrek wat uit die voorvertrek loop. Daar is ook ’n ander deur uit die eetkamer wat na die gang toe lei. In die middel van die eetkamer staan ’n groot geelhouttafel met riempiestoele. Hier en daar lê ’n bokvel op die vloer.
Anders as die somberheid wat sy vanmiddag in die huis ondervind het saam met Miss Mavis, voel sy nou ’n mate van geselligheid aan. Die tafel is gedek en die lamp skyn intiem oor die bruinbrood, goudgeel botter en die vyekonfyt. Aan die kop van die tafel sit Eli en aan sy regterhand ’n blonde man wat sy onmiddellik weet Jokie se pa, Joac, moet wees.
Sy sit die swart pot in die middel van die tafel neer en weet nie wat om te sê nie.
