ook na Van Reenen se “besondere vermoë tot onderhoudvoering”.48
As Kaapse kind het Van Reenen waarskynlik ook die M.E.R.-mantra oor waarneming ter harte geneem. In ’n resensie van die biografie oor M.E.R word geskryf dat dit oplet is wat onontbeerlik is vir skryfwerk: “[G]edurig oplet, fyn oplet. Van die hart af oplet.”49
In 1956 skryf M.E.R. aan Van Reenen oor dié se besondere vermoë om van ’n profiel ’n woordportret te maak, na aanleiding van die huldigingsartikel wat in die publikasie Eendrag50 verskyn het:
Hierdie brief is eerstens om baie dankie te sê vir die vriendelike skrywing in Eendrag – ek het dit ’n dag of tien gelede in die hande gekry. Nou het ek vir Hendrien [Lambrechts] geskryf dat die Redaksie van Eendrag sommer ook my obituary klaar het, ’n hele las van die skouers af: want niemand sal dit tog beter doen as Rykie nie, en Rykie kan nie die goed 2 maal oorskryf nie.
Daardie obituary was altyd Ida [Theron] se grap: sy het dan van tyd tot tyd aangekom met ’n item vir my obituary. Toe het ek hare moes skryf vir Eendrag: nooit kon dink dat ek so lank uitstel sou kry nie.
Nou maar ek is baie danig met jou stuk: nou het ek al die plesier wat die dooie mense, sover ons weet, nooit kry nie.51
Dit sou inderdaad nog twee dekades wees voordat die “obituary” vir M.E.R. geskryf moes word – sy is op 7 September 1975, ’n paar dae ná haar 100ste verjaardag, oorlede. Die sterfberig in die Naspers-koerante, op 8 September, het nie ’n naamlyn gedra nie, die gebruik van die tyd.52 Die berig wat haar begrafnisdiens gedek het, is deur ’n “spesiale verteenwoordiger” geskryf, die naaste wat in daardie tyd aan ’n naamlyn gekom is.53 Dit is moontlik dat dié spesiale verteenwoordiger Van Reenen was.
M.E.R. het in 1957, ’n jaar ná die profiel in Eendrag, in ’n brief gedateer 30 Mei en na aanleiding van ’n ander artikel, aan Van Reenen die raad gegee om immer simpaties teenoor haar onderwerp te staan: “Moenie sonder gegewens neersien nie. Moet NOOIT seermaak nie. Van jou artikel sien ek baie duidelik dat jy baie oppas om hierin nie te oortree nie.”54
’n Paar maande later, in ’n brief gedateer 12 September, het M.E.R. weer raad. Dit was nadat Van Reenen aan die begin van daardie jaar heeltyds tot die joernalistiek teruggekeer het, en dit gaan oor haar werk in Die Byvoegsel: “As ek joune lees, dan sê ek telkens aan myself, ja nee, dis reg en goed dat sy Kaap toe gegaan het: die vis is darem duidelik in die regte water. En wat ’n skool vir Rykie! Om omtrent al die dinge verplig te wees om na die pit te kom, so na moontlik, en net met die waarheid daaromtrent tevrede te wees. Ek was veral bly oor jou artikels oor die swart-wit verskynsels. Want jy volg die raad van Abram (A.F.) Louw soos hier uitgespreek by ’n Dingaansfees: ‘As elke kant die ander met respek bejeën – daarlangs sal die oplossing kom.’ Om met respek behandel te word – dit gaan baie verder as ’n mens dink; en die uitwerking daarvan duur ook baie langer as ’n mens dink.”55
Nog ’n bekende aanhaling van M.E.R. het ook raad gegee oor hoe opgelet en dan daaroor geskryf moet word: “Raak sien en met waarheid beskryf; dis die essensiële.”
Die profiel van die fotograaf Jansje Wissema kan as ’n handboekvoorbeeld beskryf word. Van Reenen was ’n meester om mense met ’n paar hale van haar pen, by wyse van spreke, te skilder.
“Nou dat Jansje dood is, vra ons wat haar vriende was mekaar soms af: wat wás dit wat haar enig gemaak het? Wat selfs dié van ons met wie sy van tyd tot tyd uitgekuier geraak het, enduit tog met sulke lojaliteit aan haar bly bind het? Die presiese antwoord ontwyk. Maar basies miskien tog dit: ’n warmte, ’n aardse vitaliteit, ’n direktheid wat holderstebolder maar sonder die minste behoefte om te skok dwarsoor smal konvensionele grense gebars het. Dit het ’n mens die opwindende gevoel gegee dat jy in aanraking is met iets van meer as normale lewensgrootte, iets eerstehands en iets egs. Dus: kosbaar.”56
Van Reenen beskryf haar vriendin met ’n frase wat net so goed ’n beskrywing van haarself kon wees en wat ’n aanduiding is van hoe goed hulle by mekaar aanklank gevind het: “Haar hart kon die bergie en die miljoenêr langs mekaar akkommodeer.” Insgelyks die volgende: “Sy had die pes aan aanstellerigheid en vernaamdoenery en kon meedoënloos daardeur sien.”57
En nes Van Reenen van haar eie mentor geleer het, so het sy ook op háár beurt weer haar eie vaardighede met onderhoudvoer en rapportering verder gegee. Amanda Botha onthou hoe sy Van Reenen se raad opgeteken het: “In een van haar mentor-gesprekke met my het ek aangeteken dat sy gesê het dat om suksesvol ’n berig te kan skryf of ’n onderhoud te voer, dit nodig was dat jy soveel huiswerk as wat jy kan vóór die tyd doen – en as dit nie moontlik is nie, baie fyn waar te neem, fyn te luister en op jou voete te dink. ‘Lees alles, elke dag, ook die hoofartikelblad sodat jy kan weet hoe jou redakteur dink,’ was een van haar wenke,” skryf Botha.58
’n Ander keer was haar raad eenvoudig en reguit: “Met ordentlikheid, erkentlikheid en humor kom jy ’n helse ent!”
Jy ontwikkel ’n primêre lojaliteit aan die waarheid soos jy hom sien1
VIER
Die vrydenker as rigtinggewer
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
