wees? Daar is ’n steek in haar hart. Sy kan hom nie vergewe nie en sien regtig daarteen op om die nuus aan hulle te breek. Tog het sy twee jaar met hom saamgeleef en was daar liefde en geborgenheid.
Sy gaan in, verfris haar en grimeer haar gesig weer liggies. Haar grys oë is troebel in die spieël. Sy borsel haar skouerlengte voshare totdat dit blink. Al is sy nie ’n skoonheid nie, is haar gesig reëlmatig, haar tande ook, en haar vel is vlekloos. Maar Janet het jeug aan haar kant. Sy kan nie ouer as vyf en twintig wees nie. Ferdie kan mollige of vet vroue nie verdra nie. Hy het haar gespot wanneer sy sjokolade – waarvoor sy baie lief is – eet. Geskimp dat sy vet gaan word. Nou eet sy dit weer dikwels, en smul aan elke blokkie. Lindt se donkersjokolade is haar gunsteling-trooskos.
Wat haar die kwaadste maak, buiten die feit dat hy rondgeflenter het terwyl sy behandeling gekry het om ’n baba te kan hê, is dat sy haar pos by Beeld, waar sy besig was om in die bestuur in te beweeg, opgegee het om rustiger te wees, want spanning veroorsaak kwansuis dat vroue nie swanger kan raak nie. Toe het sy vryskut begin werk. Ferdie sou haar onderhou, sy inkomste is goed. Nou moet sy weer gaan vaste werk soek.
Sy raak sommer weer lus vir sjokolade.
“Daar hoor ek nou Bob se Land Rover en die honde se lawaai,” sê Jock. “Soos gewoonlik laat.”
Jock is besig om die vuur in die halwe drom in die toegeboude agterplaas aan die gang te kry en almal het drankies. Erin sit met ’n gin en tonic langs Ferdie. In die verlede het sy salig ontspan wanneer sy die rook en die geur van vleis ruik. Nou is sy so gespanne dat sy dit glad nie kan geniet nie. Die nag lê voor. Daardie dubbelbed en gedeelde badkamer.
Drie mense loop die agterplaas binne – Bob, Marianne en die veertienjarige Riana. Erin staan op en gaan soen hulle. Marianne is mollig, haar gesig mooi en rosig, haar hare dik en ligbruin, haar oë ’n aantreklike groen. Sy het egter ’n onvergenoegde trek om haar mond. Riana lyk nie na haar nie, eerder na haar pa en Erin, met grysblou oë en voshare.
Almal groet soos altyd, asof niks verkeerd is nie. Hulle kom nog niks oor haar en Ferdie agter nie, dink Erin bedroef.
“Jack kuier by die MacFarlanes, want Mac het vir Ewan saamgebring plaas toe,” sê Marianne. “Anne kom nie meer saam nie. Hulle is onlangs geskei.”
“Geskei?” vra Erin verbaas. “Toe ek hulle laas gesien het, het hulle nog so gelukkig gelyk.”
“Ja, die storie is dat sy en ’n ander man … wag, ek skinder.” Marianne bly skielik stil.
Toe almal drankies het en Jock en Bob hulle met die vuur besig hou, sê Bob: “Mac en Sylvia wil ook met Ferdie praat oor die grondeise. Ek het haar vertel dat Ferdie ons kan help.”
“Gaan môre soontoe,” stel Marianne voor. “Gaan drink oggendtee. Hulle is nie mense wat kerk toe gaan nie. Dan kom eet julle middagete by ons.”
Terwyl die tjops en wors op die vuur sis, gaan Erin se ma en skoonsuster na die bykosse omsien.
“So ons hoor dis die Malaza-familietrust wat die grondeise ingedien het, oupa Rob,” sê Ferdie.
Oupa Rob snork verontwaardig. “Klomp blikslaers. Byt die hande wat hulle gevoed het. Mandla Malaza is mos nou Bob se voorman. Sy oom Sipho was die plaasvoorman op Annendale sedert die tyd van die Duncans, Sylvia se ouers. Hy is so twee jaar gelede oorlede, maar sy broer se seun Silas het by hom oorgeneem. Sipho se eie seuns, Ngafane, Alfred en Enoch, het op Annendale grootgeword, maar hulle’t almal weggegaan. Nou wil dié klomp jou wragtig vir Annendale en ’n deel van Misty hê, en wat weet hulle van boer af?”
“Die voorbok wat namens die familie eis, is Ngafane,” sê Bob. “Sy een broer, Alfred, is ’n speurder op Ermelo en die ander een, Enoch, is die stasiebevelvoerder van die Lothair-polisie. Daar is van die polisie wat ons kan vertrou, maar dit sluit vir seker nie die blessitse Malazas in nie. Die broers is natuurlik sterk aan die plannetjies smee. Ngafane het jare gelede in die myne gaan werk, maar nou is hy terug, die verdomde kwaadstoker. Die Malaza-clan dink oor hulle op Annendale en Misty gewoon het, kan hulle dit afvat en dan moet ons sommer boedel oorgee.”
“Ngafane was glo by die National Union of Mineworkers betrokke,” sê Jock. “Die bliksem dreig dat Dunedin ook nog onteien sal word. Die boere is al goed moerig vir hom. Hy’s ’n regte opstoker.”
“Ja, maar dis nie so maklik om die grond te kry nie, al is die Malaza-clan al hoe lank in dié geweste,” sê Erin. “Die Bells en Malazas het al lank met mekaar te doen. Sedert die tyd toe Robert Bell die Native Commissioner en vrederegter was en in 1877 deur Mabekani Malaza op Arthur’s Seat vermoor is.”
“Die Malazas is al so lank hier dat dit seker eintlik g’n wonder is dat hulle die grond eis nie,” sê Ferdie.
Daar is ’n kort ongemaklike stilte, wat Riana verbreek. “Oupa-hulle kon nog na die graf van Robert Bell gaan kyk voordat daar bome op die plaas geplant is. In die ou dae het daar elke nag ’n rooi spooklig oor die pad geloop en by Robert Bell se graf verdwyn.” Ferdie glimlag goedig vir haar spookstorie.
“Hier was ook nog altyd oorlog en veediefstal in dié geweste,” sê Jock. “Ons loop goed deur. Hulle steel ons skape en laas jaar is ons trekker gesteel en weer by die Swazilandse grens gekry.”
“In die Boereoorlog het die Kakies die land hier skoongevee van mens en dier,” sê oupa Rob. “Hulle het elke lewende ding hier doodgemaak en die karkasse in die veld gelos om te vrot. Die kommando’s het hier geveg van rant tot rant en pan tot pan. Vroue en kinders, plaaswerkers, almal wat gevang is, is na konsentrasiekampe gestuur. My eige oupa is daar by Lake Banagher gevange geneem en na Ceylon gestuur, na ’n krygsgevangenekamp.”
“Ag oupa Rob, moenie al wéér van die Boereoorlog vertel nie,” kla Riana. “Dit het so lank gelede gebeur en ons het dit al hoeveel keer gehoor.”
Hy frons vir haar. “Julle jonges darem. Julle moet mos julle geskiedenis ken. Dis juis die ou vetes en geskiedenis wat maak dat die Swazi’s nou ons grond eis.”
Aan tafel sê Bob toornig: “Nadat die grondeise in die staatskoerant gepubliseer is, moet ons protes aanteken of boedel oorgee. Sylvia is skoon op haar senuwees.”
“Hulle moet net nie ons huis probeer vat nie,” klink Marianne se stem skril op.
“Bob-hulle se huis is nou die mooiste in Matotoland, afgesien van die MacFarlanes se fensie kasarm op Lothian,” sê Susan. “In die somer is die tuin vol rose, gesiggies, lelies, daisies, alles waaraan jy kan dink. Die mooiste struike. Daar’s ook ’n dammetjie en fonteintjie met waterlelies en koi-visse wat Bob en sy werkers vir Marianne aangelê het.”
“Erin, het ons jou al gesê Andrew Buchanan is nou Sylvia en Mac se nuwe plaasbestuurder … en hy woon op Annendale?” vra Jock.
Erin kyk verbaas na hom. “Ek dag hy’s in die weermag.”
“Hy was, maar hy sê hy pas nie meer in die nuwe Suid-Afrika se weermag nie. Mense soos hy word nie meer bevorder nie en hy kon nie meer met voormalige Umkhonto we Sizwes saamwerk nie. Toe bedank hy en kom hiernatoe. Die regering het mos die kommando’s afgeskaf. Nou is hy ons man wat skakel met die plaaswag en die polisie. Ons het mos nou iets wat hulle noem sektorpolisiëring. Andrew sê hy gaan ’n netwerk van informante opbou. Hy gee ook vir die skoolseuns in die dorp skietlesse en leer hulle van die veld.”
“Moenie vir my sê hy woon in dáárdie huis nie … ?” vra Erin geskok.
“O
