van die slimste mense wat ek ooit geken het. Waarom is alle bogemiddeld slim mense altyd ateïste? Ons is as Christene opgevoed by die skool en as heidene by die huis. Christoff was ’n vurige Christen tot in sy laat tienerjare.
“Waarom bid jy voor jy eet?” het my pa een aand sarkasties vir hom aan tafel gevra.
“Om dankie te sê vir die kos, Pa.”
“Vir wie sê jy dankie?”
“Vir Liewe Jesus,” het Christoff in sy amper negejarige onskuld geantwoord.
“Jy moet vir mý dankie sê. Ék het daarvoor gewerk, nie Liewe Jesus nie.”
“Faan!” het my ouma geskok uitgeroep.
My pa het gelag. Christoff het gehuil. En ek het gedink.
Ek het ses boeties en een sussie, maar net een van my siblings – Theuns – is my regte boetie, bedoelende dat ons dieselfde ma en pa het.
My ma het drie ander kinders by twee ander mans, waarvan twee by my pa se beste vriend is. En my pa het drie ander kinders by drie verskillende vroue, waarvan een my ma se sussie is. Met ander woorde, as Christoff nie my boetie was nie, sou hy my nefie gewees het. My brother from another mother. Het ek genoem dat my ma en pa mekaar tydens die hippie-era ontmoet het?
Ek was amper drie jaar oud toe ek die eerste keer kennis gemaak het met goed en kwaad. Alhoewel ek toe nog te klein was om mooi te besef waarmee ek kennis maak. Eers jare later het ek die kwaad besef wat aan my gedoen is. En die goed wat daaruit gekom het.
My ma en pa se huwelik was van die eerste dag af stormagtig. Hulle is getroud toe sy reeds swanger was met die kind van Koos Diago, my pa se beste vriend. Koos wou nie sy vaderskapplig nakom nie, dus het my pa met my ma getrou en pa gespeel vir my oudste halfboetie, Bennie. My pa moes ongelooflik lief gewees het vir my ma. Ek dink dis sy liefde vir haar, saam met dit wat sy aan hom gedoen het, wat hom in ’n siniese vrouehater verander het.
Koos was ook ’n alkoholis. Tot sy dood meer as tien jaar gelede het ek hom amper nooit nugter gesien nie. ’n Jaar ná Bennie se geboorte het my ma swanger geraak met haar tweede en my pa se eerste kind, Theuns. Teen die tyd dat my ma drie jaar later nóg ’n kind by Koos gehad het, Alfie, was sy en my pa reeds meer uitmekaar as bymekaar.
Ek is twee jaar ná Alfie gebore. My pa het toe reeds ’n paar keer in die tronk gaan draai. Die kere wat my ma en pa wel probeer het om civilised saam te wees, het hy in die tronk beland vir diefstal om my ma se habits te support. Of domestic violence om hom teen haar habits te verdedig.
Teen die tyd dat ek twee jaar oud was, het my pa nog twee kinders gehad – Christoff by my ma se sussie, en Jaco by ’n vrou genaamd Mercia, ook ’n hippie girl soos my ma. Ek het Mercia in 2002 op my ouma se begrafnis gesien. Sy het soos ’n visioen uit die 1960’s gelyk met ’n lang, lapperige rok, wilde hare en sandale. Sy het twee banke voor my en Jaco in die kerk gesit.
Toe ons begin sing, het sy die hardste van almal gesing. Uitermatig hard. “Ek kan hoor my Heid-land roep my . . . ”
“Ag jissis, daar kom die dokkemeid nou uit,” het Jaco onderlangs gebrom. Hy werk as ’n forensiese deskundige in Amerika en het net vir die begrafnis Suid-Afrika toe gekom.
“Sies,” het ek gegiggel.
“Waar Hy lei, volg ek gewillig . . . ”
“Sy sing nie ‘ek’ nie, sy sing ‘êk’,” het Jaco ontevrede gesê. “Hoor jy? Regte fokken dokkemeid.”
Sy het inderdaad “êk” gesing. Ek het nooit geweet sy is oorspronklik van die Kaap nie. Maar dan, ek het haar nooit werklik geken nie. Het haar maar twee of drie keer tevore gesien en die nodige Hallo’s en Hoe gaan dit’s geprewel, en dit was dit.
Jaco wou nooit oor haar praat nie. Net soos ek ook nooit oor my ma wou praat nie. Sê dit iets van my pa se bloed wat in ons al twee se are vloei, of sê dit iets van my pa se smaak in vroue?
Theuns en Jaco is omtrent ewe oud: Theuns is in Maart 1973 gebore en Jaco in Oktober 1973. Wat bewys dat my pa nes my ma ’n two-timer was.
My jongste boetie en sussie, Roedolf en Sammy, het eers jare later gekom – heeltemal te laat om werklik deel van hierdie storie te wees. Ek wonder of hulle ooit sal besef hoe gelukkig hulle tydsberekening was. En ek wonder hoe lyk Sammy vandag. Waar sy is, wat sy doen. Is sy gelukkig? Leef sy nog? Weet sy haar sussie soek na haar? Baklei sy ook so hard teen die bloed wat deur haar are vloei soos die res van ons kinders?
Theuns noem ons gene sy demons. “Fighting my demons, sus. Fighting the fight,” sê hy gereeld as ek hom vra hoe dit gaan.
Ek kon nog nie agterkom of hy dit as ’n grap bedoel nie. Met Theuns kan jy nooit seker wees nie. Hy het ’n weird sin vir humor, amper net so twisted soos myne.
Soos ek gesê het, my eerste kennismaking met goed en kwaad was op die ouderdom van drie jaar. Dis een van my vroegste herinneringe. Ek weet nie waar my ma of pa was nie, maar ek en Theuns het vir ’n rukkie by ’n vreemde man en vrou êrens aan die Oos-Rand gebly. Ek kan nie onthou waar Theuns geslaap het nie, maar ek moes op ’n bank in die sitkamer slaap.
Ek het die eerste oggend wakker geword met die man bo-op my. My panty was tot by my voete afgetrek en my nagrok was tot onder my ken opgetrek. Sy harige borskas was teen my gesig en ek kon sy vinnige asemhaling bo my kop hoor. Hy het sy onderlyf aanhoudend teen my kaal lyf geskuur – van onder, oor my maag, oor my bors tot teen my nek, en weer af.
“Hou hom vas,” het die man gesê en my hand om iets gevou. Dit het hard en slymerig gevoel en ek het gegril.
“Nee,” het ek gekerm en my hand weggeruk.
“Hou hom vas!” het hy gesis, dié keer dreigend, en my hand styf teen hom vasgedruk.
Ek het hom vasgehou tot die man begin ruk het. Toe het hy opgestaan.
Ek het nie verstaan wat hy doen nie, so ek het nie ’n bohaai gemaak nie. Ek het gewoond geraak daaraan dat hy elke oggend gekom het sodra die vrou gery het om Theuns by die skool te gaan aflaai.
Ek het nie daarvan gehou nie, maar ek het ook nie daarvan gehou om te bad of vroeg te gaan slaap nie. Dis maar net iets wat jy moes doen sonder om dit te bevraagteken.
Ek onthou sommige gebeurtenisse taamlik helder van my derde jaar af. Ek onthou my derde verjaarsdag goed. Ek en Theuns was in Jubilee Home in Boksburg. Dit moet my ma wees wat ons in die weeshuis gesit het, want my pa het ons daaruit kom ontvoer.
Die Jubilee Home se speelgrond het ’n lang draadheining wat die seuns en die dogters van mekaar skei, want ons is nie toegelaat om fisieke kontak te hê nie. In die rukkie wat ons daar was, het ek elke oggend langs die heining gestaan en histeries vir Theuns gehuil-skree. As hy middae van die skool af gekom het, het hy, magteloos en ook huilend, aan die ander kant van die draad gestaan en my probeer troos. Elke keer het ’n kinderoppasser my voor die heining kom wegsleep. Dan het ek krampagtig aan die draad vasgeklou tot hulle my vingers oopgeforseer het.
Op my derde verjaarsdag het ek my pa gesien, maar hy het my nie gesien nie. Ek het deur die venster geloer wat op die Jubilee Home se ingang uitkyk, en ek het my pa aangeloop sien kom met ’n looppop in sy een hand en ’n verjaarsdagkoek in die ander. Ek was vreeslik bly. My pa kan vandag wees wie hy wil, maar ek weet hy was ongelooflik lief vir my toe ek klein was.
’n
