aan, sit die pakkie op die saaidbord langs die kombuistafel neer. Nou kom die geterg.
“Hiér is die pakkie, Nel. Sien jy nou? Hiér lê die pakkie. Het jy nou móói gesien? Ek het die pakkie op die kassie gesit, Nel . . .” En so terg hy aan en aan, totdat Mamma hom laggend vermaan om op te hou met sy nonsens. Ander tye steek hy die pakkie sigarette sommer aspris weg om Mamma se siel uit te trek, miskien in die hoop dat sy minder sal rook.
“Willie! Kwit! Waas die sigrets? Het jy dit nou weer weggasteek?” vra Mamma so in die soek.
“Pettie het dit gevat,” sê Dadda en wys na my.
“Nee, dis nie ek nie!” sê ek sommer verskrik.
“Willie, kry nou end. Waas my sigrets?”
As Dadda die pakkie weggesteek het, het hy dit altyd kamma gekry net voor Mamma regtig kwaad word oor die tergery. In al die jare het Dadda nie verander nie.
“Dadda, die ding met Takos wat nou die boekie kom vra . . . Moet ons nie maar plan maak om vir Dadda die witpapiere te kry nie?”
Hy knik fronsend.
“Ek het ook so gedink, Pettie. Maar hoe maak mens nou? Ek bedoel so . . .” aarselend, ’n kuggie, “ek bedoel sonder dat die man iets te wete kom, jy verstaan? Ek wil nie moeilikheid gaan staat en maak vir jou nie.” Die ou neksenings trek styf. “Ek sê nie die wit manier is reg nie, en ek sê nie bruin of swart is reg nie. Maar jy en die man en kinders is nou eenmaal wit . . .”
“Ek verstaan wat Dadda sê, en ek bid elke dag dat die dag sal kom dat ons nie meer hóéf te kies nie. But until then moet ons maar kies om wit te wees. Anyway, daar gaan nie ’n dag verby dat ek nié in die moeilikheid is nie, so what the hell. Let’s start at the beginning. Dadda moet foto’s laat neem. Ek sal die aansoekvorm gaan haal.”
Kindervoetjies kom aangehardloop. Meno klouter op sy oupa se skoot.
“Dis slaaptyd, my sweetie. Gee vir Oupa ’n soentjie en sê good night.” Ek wil nog met Dadda gesels.
Meno hang om sy oupa se nek, onwillig om te gaan.
“Moet Oupa vir jou ’n storie kom lees?”
“Ja!” Hy spring van sy oupa se skoot af en trek die ou man op sy voete.
Dadda praat saggies in my rigting: “Ek maak soos jy sê, my baby girl.”
Hy knipoog en ek knik. The ball is on the roll.
Dadda vat Meno aan die hand en die twee loop kamer toe.
“Mana sal nou-nou ’n bietjie by jou kom lê,” roep ek agterna. Skraap die twee leë koffiebekers bymekaar en plak dit in die wasbak neer, draai die kraan oop.
Ek sien my pa skud sy kop. Hy weet dis al weer sulke tyd.
6
Nog ’n Sondag. Nog ’n uitbarsting.
Kristina bel, hulle bring die kóta me lemóni ke patátes, suurlemoenhoender en aartappels, met rooiwyn. Dis 11 November en Kosta se verjaarsdag.
My maag slaan bolmakiesie, die broers kom nie oor die weg nie. Wat lê voor?
Ek sal groente maak, sê ek, en poeding. Kom gerus, so twaalfuur se kant?
Die man is bly hulle kom. Hy is gek na Kaljopi. Het ’n absolute swak vir ’n klein kind, en die wêreld se geduld met hulle . . . solank hulle klein bly.
Kosta-hulle kom en almal groet, die tafel is reeds gedek.
Kristina is stroef, op die man af. Vra hoe dit met die malman gaan: “Ti kánis, trelé?”
Hy soen Kristina op albei wange en lag. “I was born trelós, now you only realise it?”
“But you are getting more trelós every day.”
“Shóppa tóra, shóppa . . .” sê Kosta en gee die carrycot vir sy broer aan.
“Don’t tell me to be quiet. Éla, Pattie, come, let’s put the food on the table.”
“Soela, gee vir my die pyrexbak aan om die hoender uit te skep.”
“Mana! Ek wil net gou vir Kaljopi ’n bietjie vashou. Daddy, give her to me.”
“No, ásti tóra. Leave her. Go help your mother, and take your brother with you.”
Die kos word uitgeskep en tafel toe gedra. Vandag eet ons in die eetkamer, ons is te veel vir die kombuistafel. Mense skuif in, kinders word gesê om stil te bly, hy kap met die mes op die tafel, Kaljopi styf in die waai van sy arm.
“Se parakaló me ton Páter Imón!” sê Kristina. Hou tog op met jou Onse Vader.
“Daddy, we know the Our Father, you say it every –”
“Skásse, pethí moe. Quiet, this is your father’s house. We are not Kaffirs.”
Is ons nie? Dadda het jare ná Mamma se dood met antie Mona getrou, Tswana-bloed en al. As hy haar gekies het voor hy my ma gekies het, wat was ék dan?
“Your house? Ke i jienéka soe?” And your wife? wil Kristina weet. “This is not her house also?”
Ek word yskoud. Nie nou nie, laat ons net eers eet.
Sy hoof gebuig. Páter Imón, o en tis oeranís. Onse Vader in die hemele.
Is onse Vader ook vir die other skins? wonder ek.
Kristina begin opskep. Agiasthíto to ónomá soe, laat u Naam geheilig word, sy kap hard met die lepel vol kos in ’n bord, ignoreer die man se geprewel totaal en al. Elthéto i vasilía soe, laat u koninkryk kom. Sy skep voort.
“Kristina moe, sshhh . . .”
Os en oeranó ke epí tis jis. Soos in die hemel, so ook op die aarde.
So het Mamma en Dadda ook gebid, én onse Vader het hulle gehoor.
“Thósmoe to piáto soe,” sê Kristina vir Meno. Gee my jou bord.
Hy gee aan, giggel.
Die man ploeter voort. Ton árton imón ton epióésion thos imín símeron. Gee ons vandag ons daaglikse brood . . .
“Ameeeen!” sê Kosta kliphard.
“Ameeeen!” skree Meno agterna.
Die kinders lag kliphard, die Onse Vader val uitmekaar. Kaljopi begin huil.
Die Sondagete het begin.
Die hoenders is verslind, aartappels opgeëet, groente verorber, en ons lê weg aan soet poeding en nog wyn. Die gesprek is belaglik beleefd, die atmosfeer dodeliker as gifgas.
Die kinders staan op, dek deels af, gaan speel, gaan kamer toe, verdwyn.
Toe die roerlose stilte,
