onder haar hand rond, soos kosbare klein gesteentes. Sy kan die boontjieakker op die sandheuwel agter hulle huis op Oufontein voor haar sien . . .
Skielik kan sy die trane nie meer keer nie. Die vrouens is so vriendelik. Sy vee haar gesig met haar voorskoot af. Dolly troos en troetel haar met beskuit by die koffie, wat sy met drie teelepels suiker versoet.
Gerty sê sy moet die aand weer oorkom en haar man saambring. Haar ma sing ou Jiddisje liedere wat sy nog uit Rusland se dae ken, en sy speel die mandolien.
“Ons is mos Joods,” verduidelik Dolly. “Mense van die Ou Testament.”
“Wag bietjie,” sê Gerty gretig. “Ek sien jy het klaar met jou koffie. Ek gaan jou fortune vertel. Swaai jou koppie rond, dan sit jy dit onderstebo. Die moer sal onderin vassit.”
Bavaria maak so. Gerty keer die koppie om en loer daarin. Sy bly lank stil.
Dan skud sy haar kop. “Nee wat, niks. Ek sien niks. Vandag is nie goed vir fortune vertel.”
Net voor sonsak loop Bavaria terug na die sinkhuisie. Sy wag vir Jakob, maar hou haar heeltyd besig. Sy moet, want Jakob verdra nie ’n vrou wat niks doen nie. Sy week solank die boontjies en steek die vuur aan.
Sy gaan nie vir Jakob sê dat die twee vrouens hulle vir die aand genooi het nie, want sy weet hy sal nie gaan nie. Nog minder sal sy hom vertel dat sy nou seker is sy’s in die ander tyd.
Later sit sy en Jakob by die vuur. Sy roer die pot bone. Van die smouswa af kom gelag en gesels, nes die aande om die vuur by haar mense op Oufontein. Nog later dryf die strelende geluid van die twee vrouens se gesing en die akkoorde van die mandolien tot in hul eensame kamer.
Bavaria se gedagtes is by die ma en dogter wat saam onder die wa naby die vuur slaap, met die bossiegeur van die veld rondom hulle. Sy druk haar gesig diep in die kussing. Onhoorbaar kom die woorde: Ag Here, ek verlang huis toe, my hart pyn, Here.
Die reën bly uit in die Kamiesberge. Jakob moet met die skape en bokke trek tot in die Boesmanland, soos die Namakwalandse boere droënstyd maak.
Bavaria trek saam met hom, sonder om hom te sê dat sy hul kind verwag. ’n Onverklaarbare skugterheid weerhou haar. Hulle sal ’n paar maande in die Boesmanland moet bly. Alleen wil sy ook nie op Droëdap agterbly nie. Dan liewer ’n staning in die veld.
Buitendien, Piet van Niekerk sê dis beter as daar twee van hulle gaan. Soms foeter ’n dier af van die trop, dan kan een ’n koppie uitklim om te soek en die ander een kan by die vee agterbly.
Toe hulle bossieskerm eers staan, voel Bavaria of sy huis gekry het. In die veld is sy gelukkig.
Van tyd tot tyd kom hulle ander skaapwagters teë wat met hul troppe in die Boesmanland rondtrek. Partykeer deel hulle die water by ’n fontein.
Snags slaap Jakob en Bavaria onder ’n helder, sterbestrooide hemel. Sy luister na die naggeluide van die wilde diere. Eers was sy doodonrustig oor elke jakkals wat veldin huil, maar nou ken sy hulle uit. Die nadroe, wat die Namamense t’knie noem, se klakkerige geluidjies en partykeerse gromblaffies laat skrik haar nie meer nie. Sy weet die trop skaap in die takkraal is veilig, want die nadroe is ’n insekvreter.
Saam met die dagster en die misroepertjie is sy elke oggend op. Sy kry ’n koffievuurtjie aan die gang met droë t’nouroebosse en t’kooihout. Daarna maak sy brood in die swart pot wat hulle saamgebring het.
Dié wêreld was gelukkiger met reën, en tussen die koeroekoppe staan panne vol water. Dis ’n botterjaar. Die t’wagras se wit pluime roer in die wind, die doringbosse is groen; die trop sal vet word. Die driedorings staan vol blommetjies, geel en pienkerig, en van die skaapwagters vertel as die bokramme húlle vreet, gooi die ooie twee- en drielinge.
Jakob en Bavaria eet self goed uit die veld: bouroe, veldkool, misbredie, gemsbokkomkommer, uintjies – wat ook al voorhande is vir toekos. Soms in die aande kom die wagters bymekaar en braai ’n stukkie wild wat hulle geskiet het.
Toe hulle die terugtog Kamiesberg toe vat, is Bavaria sewe maande swanger. Eindelik vertel sy vir Jakob.
Al wat hy sê, is: “Dis goed dat ons op Droëdap is voor die kind moet kom.”
Die Namas bly nog steeds in hulle matjieshuise teen die hang bo die sinkhuisie.
Dis Poutjie, die een wat Bavaria voorgesê het om nie die koperkapel dood te maak nie, wat eerste by haar onder die olien kom sit. Sy vertel toe sy van die Grootrivier af op Droëdap aangekom het, het sy gompouvere in haar hare gedra, dis hoe sy die naam Poutjie gekry het. Maar nou dra sy ’n kopdoek soos Nakkie.
Omdat Bavaria so graag onder die olien sit, het hulle haar die naam Iganma gegee – “klein boompie” in hulle taal. Want sy lyk vir hulle soos die olien se skaduwee, sê hulle.
Ná die eerste dag kom Nakkie ook saam met Poutjie om te gesels, en Bavaria begin stadig hulle taal te leer wat kort-kort in kliekklanke ontplof. Dis die enigste tye wanneer sy lag, sy en die vrouens, oor haar stryd met die kliekklanke.
In die hitte is haar gesig altyd bloedrooi. Dan steek Nakkie en Poutjie hulle klein handjies uit en raak verwonderd aan haar wange. “Hee, maar Klein Boompie lyk nes rooisprinkaan!” – en Poutjie spring op en klap haar hande laggend.
“Wie gaat hierie kjind innie wêreld inbring?” vra hulle haar op ’n dag, ongewoon ernstig, en wys na haar bollende maag.
Bavaria skud net haar kop.
Hulle belowe om haar te help, want hulle ken van kinders kry. Bavaria kan nie met Jakob daaroor praat nie, wat nog te sê met Piet Droëdap. Sy is innig dankbaar vir die vriendskap van die twee Namavrouens.
Dit is toe ook Poutjie en Nakkie aan haar sy die nag toe die kind gebore word.
“Dis ’n sterk kjêrelkind!” roep Poutjie uit toe sy die baba aan sy voetjies ophou. “Hom se tate gaat bly wees,” verseker hulle Bavaria.
Maar Jakob, as hy bly is, wys dit nie.
Die kind moet Kobus heet, besluit Bavaria. Na Jakobus, Jakob se doopnaam.
Haar melk droog alte gou op. Maar Nakkie laat die kleintjie aan haar drink; sy het self ’n kleintjie wat nog nie gespeen is nie.
Later leer sy vir Bavaria hoe om die kind met donkiemelk af te speen, en Kobus groei voorspoedig.
Bavaria begin haar al meer op die Namavrouens verlaat; hulle ken al die rate vir tandekry en koliek. Maar Jakob is ontevrede oor hulle besoeke, en sy weet beter as om hom teë te gaan.
Baie bloedig warm namiddae sit sy in die sinkkaia met die baba, maar soms kom die Namavrouens haar haal om by hulle in die koel matjieshuise te sit. Daar vind selfs die ligste briesie sy pad deur die riete en maak die hitte draaglik. Buite rond kan Bavaria kwalik kom met die kleintjie. Die gloeiende lugstote droog haar vel uit en laat haar wange ontvlam.
As die ergste hitte van die dag verby is, kan sy Kobus darem op die arm vat en na die olien loop en ’n wyle in sy skadu sit. Dan is die Namavrouens gou by, en hulle vryf haar wange in met die olie van die olienhoutvruggies. Hulle speel graag met die babatjie, verwonderd oor sy ligte, rosige vel.
Vir Bavaria is sulke tye, met Jakob iewers in die veld besig, kosbaar. Poutjie en Nakkie is die enigste mense wat haar aanraak, haar hand vashou, hulle
