sekerlik ook aan haar dink . . . ?
Toe die herfs aanbreek, kom reën dit in Namakwaland. Piet van Niekerk stuur soms ’n emmertjie melk vir Bavaria, en wanneer hy skaap geslag het, is daar altyd ’n stukkie vleis vir hulle.
Oral verskyn die opslag; die wêreld word groen. Die skaap het genoeg om te vreet, en ’n waterloop is weer vol vir hulle om te suip. Dis nie meer nodig vir Jakob om veld toe te gaan om die trôe te gaan volmaak vir die dorstige diere nie.
Die pêrebos staan geel in die blom soos dit lente raak, en vroeg smôrens en saans begin skree die hutjiehu sy rasperige skreetjie.
Saans sit Jakob en Bavaria lank buite. Veral as die maan vol is en die bossies silwerig afgeëts in die maanlig staan en ’n skerp kruiegeur oor die veld hang, is daar tevredenheid in haar hart. Sy ken nou die name van baie bossies: gharra en skilpadbos, koeniebee, ouroena, kootjie-nam-nam, boesmankers en kruidjie-roer-my-nie, die kruid waarmee die Namavrouens haar so graag terg omdat sy die reuk nie kan verdra nie. Hulle slaan die bos met hul hande en woel dit rond sodat die afstootlike skerp reuk haar haar neus laat toedruk. Dan lag hulle skaterend uit die keel.
Met Kobus op die arm loop sy die lenteblomme na: gousblom en botterblom, glansend in die son; hongerblom en sporrie; pietsnotjies met hul oop geel gesiggies . . . Hy steek ’n handjie uit, nou na diétjie, dan na daardie.
Daar is elke aand ’n kikkertjiekoor, en Bavaria dink stories uit wat sy vir Kobus wil vertel: Hoor bietjie, klienk-klienk-klienk, die paddatjies is klein blikslaers. Hulle is besig om blikbekertjies en klein potte en panne te maak.
Sy wens sy kon al regtig gesels met Kobus, dan sou sy nie so alleen wees nie. Jakob sê altyd net die nodige. Hy vertel haar kwalik enigiets van sy werksdag.
Dikwels wanneer hy slaap, gaan sy buitentoe en sit daar in die stil donkerte. Op maanlose nagte vat sy soms ’n bondel droë boesmankerse saam. Sy breek die takkies, bedek met ’n wasagtige laag, af, druk hulle in die sand en steek hulle brand. Die tyd vergaan om haar terwyl sy na die gloed staar en die geurige rook inasem.
As die kind begin huil, gaan haal sy hom haastig. Dan sus sy hom buite met ’n liedjie sodat Jakob ongehinderd kan slaap. Sy neurie die slaapliedjie wat haar ma altyd op die klavier gespeel het. Die saggietjies-slaap-liedjie, soos Knud Pedersen gesê het.
Een Saterdagaand toe Kobus amper twee is en oulik op sy beentjies, sit Bavaria en Jakob buite met hom. Die nag het nog nie lafenis gebring nie en die huis se sinkplaatdak het die warmte vasgevang.
Kobus sit babbelend op sy hurkies by die houthoop en speel. Skielik gil hy angsbevange, en in die skemerige lig sien Bavaria ’n nagadder wegseil.
Ver van enige hulp is daar niks te doen nie. Die kind is dood met skuimborrels wat om sy mondjie vorm, sy lyfie in krampagtige stuiptrekkings verwring.
Doodsklere is daar nie vir klein Kobus nie. Bavaria wikkel haar kind toe in die woltjalie wat haar ma haar saamgegee het. “Die nagte kan so koud word,” het haar ma gesê. “Sodat jy warm kan wees in die diep, koue aarde,” bid Bavaria onder bitter trane. “En saggietjies slaap.”
In die dae daarop waak Nakkie en Poutjie oor haar. So gou as hulle sien Jakob is veldin met die skaap, kom hulle haar haal. Hulle vat haar in die kloof op om kamma plantjies te soek, of om na Boesmantekeninge te kyk. Hulle oë is fyn, altyd eerste om die doringrige lote van ’n ouroenapol te sien. Hulle strek om die vet lootjies by te kom en vryf die dorinkies sommer op ’n klip af voor dit mond toe gaan.
“Kyk,” sê Poutjie, en wys na ’n tekening onder ’n oorhangklip, “daar’s ’n jagter onner die vere van ’n struisvoël. Dis nou ekke, ek hou my lyf struisvoël!” Dan loop sy so lompweg op kamstige lang bene en mik-mik soos ’n volstruis, alles om Bavaria weer te laat lag.
“Iganma,” sê Poutjie toe sy uitasem op haar hurke langs Bavaria kom sit, “annerdag kom ’n anner kjind, jy gaat sien. So is onse lewe.”
En Nakkie, ernstiger, voeg by: “Plant die saadjie in grond wat geil is.”
’n Jaar later help die Namavrouens weer vir Bavaria om geboorte te gee. Hulle vee haar beswete gesig af, druk haar hand styf vas wanneer die pyne te erg raak. En toe die baba kom – hierdie keer ’n dogtertjie – byt Poutjie die naelstring netjies af met haar sterk tande.
Bavaria se borste swel van melk. Sy noem die kind Elna, na haar oorlede suster. Die kleintjie is ’n maklike baba en geen moeite om op te pas nie.
Met groot sorg het Bavaria die werf om die huis vooraf skoongemaak en met haar rietbesem kaalgevee. Jakob het die houthoop intussen verskuif na agter die huis. Daar is g’n skuilplek vir ’n adder oor nie.
Maar die noodlot sou sy gang gaan.
Daar was ’n stukkie koring aangeplant onder in die vallei. Dit was oestyd en Bavaria en klein Elna, drie jaar oud, gaan kyk. Elna aap die Namavrouens na wat ’n gerf koring teen die bors dra. Skielik vertrek haar gesiggie, die bondeltjie are gly uit haar arms en sy val op die grond neer.
Jakob gooi sy sekel neer en is eerste by die kind, wat haar borsie vasgryp. Toe hy die knope van haar hempie oopmaak, sien hy wat hy gevrees het: spinnekopbyt. ’n Knopiesgat moet nesgemaak het tussen die koring.
Die Namavrouens skree nog van watter bossie hulle sal gaan pluk, maar Jakob hardloop met Elna na die sinkhuis toe, Bavaria op sy hakke. Die kind begin hyg, uit haar keel kom ’n fluitende geworstel na lug. Jakob voel die liggaampie slap word. Nog voor hy die huis haal, sterf Elna in sy arms.
Daarna verlaat die wil om te lewe vir Bavaria. Sy bly lê op die bed en staar na die sinkdak en praat nie ’n woord nie.
Poutjie en Nakkie kom troos haar wanneer Jakob veld toe gaan. Hulle kook bossiestee en dra dit vir haar aan in ’n kalbas, skink dit in haar beker en hou dit voor haar mond. “Sluk, Iganma, sluk tog bietjietjie net.”
Hulle kry ’n vars weglê-eier van een van Piet Droëdap se henne onder ’n bos en kook dit vir haar. Hulle bring gharrabessies, geel met ’n rooierigheidjie, ’n hele doek vol, die soetstes wat hulle kon kry. Hulle vryf die doppies af en week dit oornag in melk en die volgende oggend is daar geurige dikmelk.
Geleidelik bring hulle Bavaria terug na die lewe.
Maar toe Jakob hulle eendag in die huis kry, sê hy bars: “Ek wil die vuil hotnos nie weer hier by jou sien nie.”
Op ’n dag toe Jakob op die lande is, kom haal die Namavrouens weer vir Bavaria om, soos Poutjie sê, die donkerte weg te vat wat nesmaak in haar hart. Hulle loop in die kloof op om kruie te soek. Hulle breek stukkies af van die kamiemie, die slymstok. Dit sal haar hart stilmaak, sê Poutjie terwyl hulle in die skaduwee van ’n rots aan die soetsuur stammetjies sit en kou.
Later klim hulle hoër en hoër op, tot hulle die ruwe rotsformasie bereik wat die kroon van die Kamiesberg vorm. Toe sê Nakkie: “Kom, ons gaat jou iets wys wat jou sal verwonner.”
Half omring deur rotse staan daar ’n plaat dieprooi tjienkerientjees. Die donkerrooi kleur is byna swart, so lyk dit vir Bavaria in die laatmiddaglig. Sy staan verstom. Sy ken tjienkerientjees, maar net die wittes. Die blomme is so onaards mooi, hulle maak haar byna bang.
“Ons grou vir jou bolle uit om in die grond te sit daar waar jou se kjinners slaap. As die saadjies ryp is, kom Nakkie-goed saam, dan kom oes ons hulle en ons sit hulle ook in die grond. Met die tyd saam maak ons ’n begraaftuintjie vir jou,” sê Poutjie.
Die
