gehandel het, Maria, wie kan jou blameer? Jy het jou pad voor jou gesien en jy het dit bewandel, en die feit dat dit bykans onbegaanbaar was, het jou nie afgeskrik nie. Dit het moed gekos, Maria, baie moed, en ’n algehele opoffering van jouself. Maar onthou jy, toe ek die eerste dag met julle gepraat het, het ek vir julle gesê ek hoop ons gaan baie gelukkig saam werk en saam speel. Want die lewe bestaan uit werk en speel. Jy kan nie op die een konsentreer ten koste van die ander nie. En dit is wat jy doen. Jy is besig om jou gesondheid te verbeur en jou hele lewe uit verband te ruk omdat jy wil tred hou met twee seuns wat jy self erken slimmer is as jy, en wie se paaie netnou van joune gaan wegdraai om nooit weer saam te loop nie. En wat jou beweegrede ook al mag wees, en ek neem aan dat dit ’n baie grondige een is, dink ek nie jy het die regte pad gekies nie. Sonder dié vreeslike inspanning behoort jy maklik ’n eersteklas te behaal. As jy aangaan op die pad wat jy loop, twyfel ek of jou gesondheid sal hou tot die einde van die jaar. Ek dink jy sal ’n uitstekende kindertuinonderwyseres wees, maar onthou dat jy nie heeldag skoolhou nie. Daar is ’n sosiale lewe waaraan jy ook verwag word om deel te neem, waaraan elke jong mens graag wil deelneem, maar as jy nie nou geleer het om te speel nie, sal jy maar sukkel om dan te begin. En hoe sal jy ooit weer die agterstand inhaal, Maria? Dink aan al die sonnige ure wat jy opgesluit gesit het in jou kamer en sê vir my eerlik: Was dit dit werd?”
Maria sit haar hande voor haar oë en bars uit in trane. Sy huil oor die dae wat haar vriende haar gevra het om saam te speel en sy met ’n seer hart geweier het omdat sy moes werk; sy huil oor die dae toe haar vriende haar nie meer gevra het nie en sy ook met ’n seer hart gewerk het; sy huil oor die dae toe sy moeg en amper moedeloos maar weer haar verslappende kragte aangespoor het en vorentoe gebeur het; en sy huil van louter dankbaarheid en geluk dat dié dae verby is.
Want haar hoof se woorde het soos ’n weerligstraal gekom en die engheid en armoede van haar ordelike jong lewetjie blootgelê. Haar hele lewensbegrip was verkeerd.
Johan het opgestaan en voor die venster gaan staan. Sy hart was bitter teenoor die ou man vir wie die sonskyn van die lewe nie bestaan het nie. Hoeveel gevoelige jong siele dra vandag nog die letsels van die slae wat hy hulle so genadeloos toegedien het?
Toe haar snikke bedaar, gaan hy na haar en sit op die hoek van sy lessenaar voor haar. Hy haal ’n skoon sakdoek uit sy sak en sit dit in haar hand. Sy droog haar trane daarmee af en kyk met ’n onsekere glimlaggie na hom op.
“Ek is jammer, Meneer …” het sy begin.
“Jammer? Waaroor, Maria?”
“Om … omdat ek so gehuil het.”
“Ek is nie jammer nie. Die trane het mos beteken dat jy ’n nuwe blaadjie gaan omslaan, nie waar nie?”
“Ek … ek sou graag wou, Meneer.”
“En ons gaan jou almal help. Dink jy dan dit gaan so swaar wees om weer te leer om te speel, Maria?” het hy glimlaggend gevra.
“Nee, Meneer,” sê sy, maar sy weet dit sal swaar gaan. Sy sal skaam voel om haarself by die kinders te voeg. Hulle sal haar mos nie vra nie. Dit is jare gelede dat een van hulle haar uitgenooi het, hulle is al so gewoond daaraan dat sy altyd weier.
“Toe maar, Maria,” sê meneer De Kock weer en die glimlag is nog daar. “Ek sien jy dink dit sal baie swaar wees. Gaan jy nou maar die hele ent pad terug tot daar waar jy die verkeerde pad geneem het en ons sal jou daar kom haal.”
Met onverwagte moed en ’n wysheid vreemd vir iemand van haar jare, sê sy: “Ek weet nie of daar vir my toe ’n ander pad oop was nie, Meneer.”
Daar word sag aan die deur geklop. In stede van te roep “Kom binne,” soos sy gebruik is, stap Johan self na die deur toe. Dit is juffrou Celliers.
“Meneer De Kock, hier is ’n dame om jou te spreek,” sê sy kort en saaklik.
“Wie is dit, Juffrou?”
“Mevrou De Beer. Mattheus de Beer se ma.”
“Sal jy haar asseblief solank na die personeelkamer toe neem, Juffrou, en ’n bietjie met haar gesels. Ek is nou klaar.”
Annie draai om en stap weg en Johan gaan terug na sy kantoor waar Maria nou op hom staan en wag. Sy sakdoek lê netjies opgevou op sy lessenaar. Hy kyk na die traanbevlekte gesiggie en sê: “Ek dink jy kan maar vir die res van die dag huis toe gaan, Maria.”
“Dankie, Meneer.”
“Ek sal een van die seuns vra om jou boeke huis toe te bring. En sê vir jou ouers ek wil baie graag vir hulle kom kuier. Ek sal vanaand ’n bietjie kom as hulle tuis sal wees.”
“Hulle gaan nooit uit nie, Meneer. Hulle sal bly wees om Meneer te sien.”
“Goed.” Sy glimlag is bemoedigend en begrypend. “En mooi loop op die nuwe pad, Maria; en as jy ooit alleen of vreemd voel … sal jy vir my kom sê?”
“Ja, Meneer.”
Heeltemal ongemerk het Maria nie weggekom nie. Toe Annie wegloop nadat Johan mevrou De Beer kom haal het, het sy en Maria amper in mekaar vasgeloop.
“Ekskuus, Juffrou,” het Maria skaam gesê.
Annie het ook na die traanbevlekte gesiggie gekyk en was menslik genoeg om te wonder wat in Johan se studeerkamer plaasgevind het dat Maria, die leerling van wie hy so ’n hoë dunk het, met duidelike spore van verdriet op haar gesig daar uitkom. Tot haar verdere verbasing gee Maria haar ’n skitterende glimlag, druk haar hoed onverskillig op haar kop en hardloop by die voordeur uit!
In Johan se kantoor laat mevrou De Beer haar groot, swaar liggaam versigtig in die stoel neersak. Sy stoot haar swart hoed ’n bietjie terug en kyk Johan nuuskierig aan.
Aangetrek in haar Sondagklere, ’n swart rok wat knellend om haar groot liggaam span, slaan mevrou De Beer ’n imposante figuur.
“Ja, meneer De Kock, ek wou ook al lankal kom kennis maak het, maar ek is ’n arme weduwee met ’n klomp kinders en hulle hou maar vir my vas. Ek sê vir Meneer, dis ’n gewerskaf sonder einde om vandag vyf kinders alleen groot te maak. Maar vanmôre toe ek die brood uit die oond haal, sê ek skielik vir myself: ‘Kyk Siena, nie ’n dag langer uitstel nie. Vandag gaan jy die nuwe hoof groet’.”
“Ek stel dit baie hoog op prys, mevrou De Beer,” sê Johan. “Ek wil so graag met al die kinders se ouers kennis maak, maar my werk hou my ook vas en dit vorder maar stadig.”
“Ja, meneer De Kock, ons is maar almal besig. Dominee kla ook maar oor dieselfde ding – die huisbesoek wil maar nie vorder nie. Daar is altyd ’n paar wat hy oor en oor moet gaan sien, en dan is daar siekes wat besoek moet word en sondaars wat bestraf moet word, en die gesonde mense wat in hul spoor trap, moet maar sien kom klaar sonder Dominee se hulp. Meneer se werk is seker ook maar baie so.”
Mevrou De Beer het die spyker op die kop geslaan. Gewoonlik is dit nie die normale, gesonde kinders wie se ouers eerste aan die beurt kom nie – tensy hy natuurlik op spesiale uitnodiging na hulle toe gaan – maar wel die ouers van die kinders wat geestelik of liggaamlik afwyk van die normale.
“Ja, Mevrou, u is reg. Dit wil voorkom asof die dominee se werk en myne nogal op plekke ooreenstem. Daarom dat ek ook seker nog nie by u was nie. Mattheus is in elke opsig ’n doodnormale seun.”
“Ja, meneer De Kock, hulle is maar almal ewe onnutsig. Ek wil juis
