Vriendin van my wil hê ek moet saamgaan.”
“Michelle?”
“Nee. ’n Ander vriendin.”
“Wat het van Michelle geword?”
“Weggevoer op die lewenstroom.”
Dit laat Lucky lag. Dis asof hy vertonerig voor Charmaine raak. Boonop is hy ouer as ek, en ouer mense is geneig om jonger mense daaraan te herinner.
“Hulle sê in die Boland is die sononders sagter op die oog,” sê hy.
“Kaapse Boere is die arrogantste soort. Ten minste is hierdie klomp Vaalpense eerlik in hulle afkeer van my,” sê Charmaine.
Lucky sê: “Jy moet ophou dink wit mense hou nie van jou nie.”
“Jy moet ophou dink bruin mense hou van jou,” sê sy, seker vies oor die vermaning.
“Dis net nog mense wat daar woon,” sê ek.
“In huise met ou meubels en met ou idees oor hoe Afrikaans hulle is. Jy gaan daar ook ’n Familiebybel of twee aantref.”
Ek het eenmaal die fout gemaak om vir Lucky te vertel van my pa wat die Familiebybel in die eetkamer gehou het. Lucky het gesê die Bybel maak dit duidelik dat ons van die Kaap af kom. As ons ware Transvalers was, sou ons dit nie gehad het nie, want die Engelse sou dit in die Boereoorlog verbrand het.
“Jy gaan nie wil terugkom nie, en jy gaan ook nie daar inpas nie,” sê Lucky. “Jy stap buitestanderskap tegemoet. Netnou is jy ook ’n boheem, en dit omdat jy dink jy’s nie ’n Vaalpens nie.”
Ek sê niks, maar ek weet wat kom.
“Jy moet onthou wie jy is en jou plek ken,” gaan hy voort.
“En wie is ek?”
“’n Average Joe met niks ongewoons aan hom nie. Jy is net-net nie werkersklas nie.”
Sy uitspraak pla my, maar ek sê niks.
Lucky kyk op dak toe, lag dan in Charmaine se rigting. “Ons elkeen dink ons is spesiaal.”
“Is ons nie almal reg nie?” vra ek.
“Nee. Baie min mense is spesiaal – jy ook nie. Hoe oud is jy nou?”
“Oud genoeg,” sê ek. “Een-en-veertig.”
“Dis wat ek bedoel. Jy kon tot dusver nog nêrens in die lewe kom nie. Hoekom sal iets nou verander?”
“Ek het al baie dinge gedoen,” verweer ek my, maar ek kan sien die gesprek het reeds doodgeloop. Lucky verwens mense wat bo hul situasie wil uitstyg. Die blote idee dat iemand dit probeer, is vir hom verraad, dit dui op ’n onvergeeflike graad van snobisme.
Ek stem in ’n mate met hom saam. Uit ’n sekere oogpunt gesien is die vraag of ’n mens jouself moet ophef inderdaad beledigend.
3
Slaap. Dit maak ’n mens ryk. Drome skenk jou ’n lewe soos wakker wees nooit sal kan nie.
Natuurlik is dit waar dat drome teer op die wakker wees, en dat die werklikheid die boustof van ’n goeie droom is. Maar dit doen fiksie en sepies en rolprente ook, terwyl niks naby drome kom nie. Ek droom van mag oor bome en klippe. Ek droom dat ek by ’n afgrond afstort en niks oorkom nie. Ek droom dat ek manskappe aanvoer in ’n sege oor die mensdom.
Soms droom ek goor dinge. Ek droom mense jaag my. Elke mens wat my al ooit bedreig het, is in die droom. Hulle jaag my om die huis in Vereeniging waar ek grootgeword het, tot teen ’n heining. Daar bind hulle my met doringdraad vas en braai dan vleis en drink bier om hulle sege te vier.
Ek droom ek is in ’n huis sonder vloere, maar met groot watertenks. Ek kan net-net met die lysie om die tenks langs loop. In die tenks swem groot haaie. Of iets begin my byt, kake wat liggaamloos maar die ene tande om my lê. Of ek is in die tronk. Dis altyd my eerste dag en ek voel weerloos en blootgestel en ek verwag die ergste.
Ek word wakker en sit regop. Dis donker in die kamer, behalwe die lig wat weerskante van die gordyne deurskyn en die hoeke verlig. In die straat ry ’n motor verby. Iets raas wat ek soms hoor: ’n stampgeluid in die dak. Dit moet een van die warmwatersilinders wees, iets wat uitsit, rusteloos om gebruik te word.
Ek gaan sit by die lessenaar en die stoel se rugleuning druk koel teen my kaal vel. Die lampie voor my se lig gaan nie aan nie, hoewel ek die knoppie druk. Ek trek my manuskripboek nader en maak dit oop. In die donker kan ek niks lees nie, maar ek kan net-net uitmaak waar daar ’n skoon bladsy is. Daar skryf ek met groot, lelike, dowwe letters ’n paar sinne, sit dan net in die donker en hunker na waters waar rus is. Nou is ek wakker, uitgeslaap. Dit gebeur wanneer ek ’n paar dae lank baie geslaap het. Dan word ek een nag wakker en ek is sommer helder wakker en iets moet gebeur.
Die leeslampie gaan uiteindelik aan, en ek kan lees wat ek geskryf het: Poeding is my heenkome. Damme water is my heenkome. Kansa is my heenkome. Ek sal sewe keer ’n dag bid en in die aand vertrou dat ek nie in my slaap sterf nie. En in die oggend sal ek vertrou dat ek nie in die dag sterf nie. So sal ek bly vertrou. En wanneer die dood aanbreek, sal ek ontdek dis ook maar nie so ’n big deal nie.
Ek sit die radio aan. Dis gospel, intense musiek wat iets aan jou doen, ek weet nie mooi wat nie. Dit raak ’n mens só dat jy lus voel vir bid en omgee vir ander mense. Ek weet uit ondervinding dat dit jou in die kerk ook lus maak om kollekte te gee. Is dit die musiekstyl? Is dit die instrumente? Het die evangeliese gemeenskap op ’n foolproof manier afgekom om mense te laat saamwerk? Ja, dit en die woorde: “Ek val voor U neer en aanbid U alleen, o Heer.” Baie gospelmusiek en eintlik godsdiens in die algemeen het hierdie supplikante-ding in: ’n mens moet jou neervly voor jou God en hom aanbid. En doen jy dit so twintig minute lank, voel jy beter en weer vasberade.
Ek begin wieg, daar waar ek in my LO-broek en met my bolyf kaal sit, en voel die genade van Huis Genade oor my kom. My siel sit uit en vul die kamer, beur dan deur die venster en onder die deur deur, styg in die naglug op, kyk na sterrekonstellasies en onthou dat ’n mens elke af en toe ’n nuwe fase in jou lewe moet aanpak. Hoe rustig is ek nie, hoe seker van my reis, hoe wink my bestemming nie.
Dwar-dwar-dwar.
“Meneer Proot! Sit af daai musiek!”
Ek maak my oë oop en is net nog ’n man in sy veertigs met pap spiere en ’n maag en te veel herinneringe aan sy jeug.
“Suster, jy dryf my tot sonde!” roep ek en sit die radio af. “Hier moet ek nou die prentjies uithaal en betrag en wie weet wat dit aan my ekwilibrium doen?” Ek trek ’n lessenaarlaai hard oop en vroetel met papier, slaan dit dan toe.
Die deur gaan oop.
Suster Kloppers staan daar in haar uniform, en agter haar staan Karen met die wilde swart hare.
“Suster, is jy nooit van diens af nie? Karen, moet jy nie die engele gaan aanbid nie?”
“Meneer Proot, jy moet ’n plan maak.” Die suster stap tot by my en kyk na die papier op die lessenaar en na die woorde in die oop manuskripboek.
“Toe
