kondig tant Rebekka aan en staan vinnig op. “Kom, Sussie,” gebied sy Magriet agter haar aan. “Ons sal moet begin klaarmaak as ons môre vroeg wil terug Rietpoort toe. Dis amper ’n hele dag se trek.”
Die viool speel weer en die Prinsloo-vroue begin aanstryk asof op maat van die viool. “Jy moet jou prate nou klaar praat, Bêrend,” spreek sy haar man in die wegloop aan.
“Ek sal praat, Vrou.” Hy vryf met sy groot hand oor sy baard. “Julle moet my mense probeer verstaan,” vervolg hy en kyk agter sy vrou en dogter aan.
“Ag, oom Bêrend, almal van ons het maar ons eie maniertjies,” skerm Petronel.
“Nogtans. Rebekka leef net vir haar kinders en die seuns is erg oor hulle suster. Niemand mag aan haar raak nie. Dis veral Bennie, en die ander twee broers glo weer hulle moet Bennie teen die wrede wêreld beskerm.”
“Eintlik is dit goed as hulle vir mekaar omgee. Miskien gee ons almal te min vir mekaar om,” sê Lourens.
“Is dit nie maar die pionierslewe wat ons so gemaak het nie, ou seun?”
“Dan is die kinders se omgee mos reg, Oom.”
“Ja, maar dis nie altyd gesond nie. Partymaal raak ek oor hulle bekommerd. Julle weet ou Bennie kan dwars raak.” Die oom staar ’n rukkie in die vuur. Die viool speel sagter. “Die kind is nie baie slim nie.”
“Hy is darem ook nie meer ’n kind nie, Oom,” waag Petronel dit.
“Maar hy tree so op.” Oom Bêrend sug diep.
“Gesels julle nou maar verder,” sê Petronel en staan op. “Ek het nog goed om voor middagete in die huis te doen. Die oggend was maar deurmekaar.” Sy soen Lourens op sy agterkop in die verbyloop huis toe.
11
“Jy moet die Here dankbaar wees vir so ’n vrou, neef Lourens.” Oom Bêrend kyk Petronel agterna soos wat sy vinnig huis toe loop.
“Ek is, Oom, ek is.”
Oom Bêrend steun goedkeurend, en vra dan: “Jy wil seker na jou skade gaan kyk?”
“Kom ons gesels eers. Oom het mos nie verniet hier aangery nie. Laat ons praat.” Lourens glimlag.
“Dis maar net oor die vrederegterding, Neef. Jy sê jy stel belang in die veldkornetskap?”
“Ek dink daaraan, Oom. Miskien is ek te jonk.”
“Wat is te jonk?” Oom Bêrend beduie met sy hand asof hy ’n lastige vlieg wegwaai.
“Vertel my eers meer van die veldkornetskap. Ek weet nie regtig wat dit behels nie.” Lourens probeer dit rustig sê, al brand hy ook om sy skade te gaan bekyk.
“Die instruksies vir veldkornette van Natal was nie net so hier in ons distrikte geldig nie.” Oom Bêrend staan op asof die saak te gewigtig is om sommer so sittende te verduidelik. “Ons Adjunkraad in Mooirivierdorp het toe al nuwe instruksies uitgevaardig. Baie soos dié van die Raad van Hendrik Potgieter ’n paar jaar terug.”
“Wat sê die instruksies nou eintlik, Oom?” Lourens vat sy pyp met die groot kop van die tafel af en bly daarmee in sy hande sit.
“Hulle beskrywe die instruksies aan ’n veldkornet as bekendmaker van raadsbesluite, beskermer van die vrede, vredemaker, stemopnemer, inspekteur van plase en krygsman. Hy moet ook rondlopery teëgaan.” Oom Bêrend snuif ’n slag.
“Oom bedoel die mense wat steeds terugtrek vandat ons die Matebeles verdryf het?” Lourens wonder of hy sy pyp voor die ouer man moet opsteek.
“Net so.”
Agter die kliphuis kekkel ’n hen.
“Hoe gaan ’n mens dit teë?” vra Lourens ’n bietjie moedswillig, maar hy bring oom Bêrend nie van stryk nie.
“Mens kan hulle inboek as werksvolk by die burgers.”
“Dis ’n hele klomp instruksies. Dink Oom ek sal dit ooit kan doen?” Hy sit tog sy pyp in sy mond.
“Jy is ’n agtermekaar jong man, ek het dit by Vegkop al gesien.”
“Moet dit nie liewer ’n ouer mens wees nie?” Lourens dink ’n rukkie. “Iemand soos Oom.”
“Die mense van die wyk ken my nie, ons is nog nie lank genoeg hier nie.” Hy dink ’n rukkie na. “My dae is verby en ek kan nie die smidswinkel se deur net toetrek en ry nie, en Bennie en Magriet het my nou te nodig. Magriet moet by trou kom, maar haar broers maak dit vir haar moeilik. Niemand is goed genoeg nie.”
“Ek kan Petronel ook nie sommer so alleen hier op Skuilhoek los nie.” Lourens kug. “Vandat ons op Skuilhoek gekom het, wil sy nêrens heen nie. Sy sê sy het genoeg getrek en ons is veilig hier tussen die berge.”
“Ons soek mos maar altoos ’n laer om ons, ons Hollandse Afrikaners,” filosofeer oom Bêrend en gaan weer sit.
“Ek moet nog eers bietjie dink, oom Bêrend, gee my tyd.” Lourens trek ’n brandende stompie uit die vuur uit.
“Daar is nie meer so baie tyd nie.”
Lourens staan op, bring die vlammetjie na die groot pypkop toe en pof totdat die rook om sy kop warrel. Hy gooi die stompie terug in die vuur en gaan weer sit. Die twee konsentreer in stilte op die vlamme.
Die viool is stil. Nêrens fluit eens ’n voël nie, net ’n lam wat by die krale blêr.
“Ons het nie leiers hier in die Berglandwyk nie, Lourens.”
“Ek moet aan my vrou ook dink.”
“Sy sal regkom. Vryheid is tog hier, en hy lyk vir my na ’n deeglike kêrel.”
“Ek glo nie Oom se seuns sal saamstem nie,” antwoord Lourens. “Hoekom sal hulle so hatig op Vryheid wees?” vra Lourens die vraag wat hom al van netnou af besig hou. “Is dit omdat hy nie ’n Hollander is nie?”
Eers dink hy oom Bêrend gaan hom nie antwoord nie, maar toe kyk die ouman op, sy donker oë ernstig op Lourens. “Wie van ons kan ons nog egte Hollanders noem?” Hy haal weer die snuifdosie uit, en gaan rustig deur sy eie ritueel van twak uittik op sy vuis, snuif en eers toe hy die blikkie weer in sy onderbaadjiesak steek, vervolg hy: “Ons het almal al te veel van Afrika in ons bloed.”
“Is dit dan omdat Vryheid ’n Afrikaner is?”
“Is ons nie maar almal Afrikaners nie?”
“Hoe bedoel oom Bêrend nou?”
“Die meeste van ons reisigers se bloed is lankal nie meer net Europees nie.”
“Nou hoekom sal Bennie dan so teen Vryheid wees?”
“Eintlik is dit die tante.” Hy huiwer asof hy na die regte woorde soek. “Dis ook iets om te verstaan,” begin hy weer. “Sy droom van ’n man vir Sustertjie wat meer soos jy is: ’n sterk man wat sal kan leiding gee.” Hy lag sag. “Sy wag eintlik vir die koning
