style="font-size:15px;"> “Sorry,” sê hy.
Sy glimlag bietjie moeilik. “Oukei. Pas jou op.” Sy vat sy maer lyf styf teen haar vas en hy laat haar dit toe.
Wanneer Ruud en Anne vroeg in Mei een middag met die ou hond gaan stap, ruik die bos al na winter. Daar is eekhorings tussen die dennebome. Hulle skiet rasendsnel oor die naaldbedekte grond en op in die hoë bome. Daar sit hulle kordaat voor hul yl waaiersterte en breek hulle danepitte oop. Selfs die rumatiekerige Alexander word deur hulle tot aksie aangespoor. Hy draf met sy neus snuiwend op hul spoor en blaf dan histeries teen die boomstamme op. Asof hy hulle kan sien.
Die vreedsaamheid tussen die lang bome met hul dun skadu’s en die sonstrepe oor die naalde, maak die land se ellende onwerklik vaag en ver. Ruud en Anne loop ingehaak, stadig al langs die watersloot waar af en toe ’n padda wegplons.
Hy sê meteens: “Annie, dit pla my dat dit ek is wat die verhouding tussen ons so ongedefinieerd laat bly.”
Sy vryf haar wang teen sy skouer. “Maak jou nou nie weer ongerus nie,” veins sy. “Vyf maande is tog nie so ’n lang tyd vir mense van ons ouderdom nie.”
“Ons ouderdom?” Hy lag. “Jy is tien jaar jonger as ek.”
“Nege jaar.”
Hy loop ’n ruk lank stil langs haar voor hy weer praat. “In die laaste jare dink ek dikwels dat elke relasie wat ek ooit gehad het, geteken is deur die feit dat my ouers so vroeg van my af weggegaan het.”
“Jy bedoel die kere wat jy by jou ouma gebly het?”
“Ja … Maar ook as hulle by my was, het hulle my agtergelaat. My pa was nooit regtig in ’n kind geïnteresseerd nie en my ma was so jonk en ongevormd toe hy met haar getroud is, dat haar hele bestaan net om hom gewentel het. Sy het nie geweet om vrou én ma te wees nie, dink ek. Sy was daar om hom te plesier, vir ander was daar nie tyd voor nie. Dit was nie haar skuld nie. Hy was vir sy tyd ’n ontwikkelde man, berese en belese. Sy het uit ’n eenvoudige huis gekom. Net skool klaargemaak en ’n jaar op tegniese kollege. Toe het sy as junior tikster by die ambassade gaan werk. Voor die jaar uit was, is sy met hom getroud oor sy swanger met my was. Vir hom was sy daar om in Nederland aan sy verkrampte vriende te gaan afwys.” Hy skud sy kop stadig. “Sy bruin Kaapse kind-vrou, pragtige Maleier-meisie uit die wilde Afrika teenoor hulle vaal, mollige Hollandse vroutjies vasgevang in die weë van die eeue. Teken van sy groot bevrydheid. Waar moes sy nog tyd kry om te leer ma wees ook?”
Sy luister verwonderd. “En jou ouma …?”
Hy trek sy skouers op. “Ná my pa uit die diplomatieke diens is, was die kanse vir Nederland toe gaan nie meer so volop nie en hy het my ma minder saamgeneem. Toe het ek my grootouers nie meer so dikwels gesien nie. Dit was my eerste tien jaar wat ek soos ’n kind in die huis by my ouma was. Daarna was ek meer by my ouers, maar die patroon om my pa alleen in alles eerste te sien, was al so vasgelê by my ma dat sy toe nie meer kon verander nie. Vir my was die beste tye as hy in die buiteland was en ek alleen met haar. Dan was sy vir my ’n ma.”
“Was daar nooit ander kinders nie?”
Hy skud sy kop. “Hy wou nie. Nou, agterna, is ek doodseker daarvan dat daar meer as een aborsie moes gewees het. Hy het uit die eerste swangerskap geleer om toe te slaan voor iemand anders daarvan geweet het. Herinneringe van Ouma en die susters se geskokte gesprekke het baie later eers sin by my gemaak.”
“Toe is julle Nederland toe?” vra sy naderhand toe hy lank ingedagte langs haar bly loop.
Hy knik. “Dit het hom daar nie baie lank geneem om hom uit ons lewens te werk nie. Nederland het in die vroeë vyftigs nie bepaald sy deure oopgemaak vir gekleurdes soos my ma nie. Hulle was moeg van die Indiese meisies wat ná die oorlog uit die kolonies aangekom het. Al mense wat ons regtig aanvaar het, was sy broer en dié se vrolike vrou vir wie almal eners was.”
“Het jou ma met haar bevriend geraak?”
“Nie eintlik nie. Sy was so gewoond om net aan hóm aandag te gee dat sy nie veel geweet het van vriendskappe smee nie. Maar dit het haar nie gehelp nie, want in Nederland wou hy nog minder verantwoordelikheid vir ’n vrou en kind uit ’n vreemde kultuur aanvaar. En my grootouers was nie daar om toe te sien nie. Maar terug Suid-Afrika toe wou hy haar ook nie laat gaan nie. Hy wou haar daar hou omdat hy seksueel verslaaf aan haar was, glo ek nou.”
Hy bly stil, maar ná ’n rukkie sê hy: “Dit was nie ’n volle jaar voor sy selfmoord gepleeg het nie. Oordosis pille.”
“Ag nee!”
Hulle het gaan staan en hy trek haar na hom toe, sit albei sy hande op haar skouers sodat sy na hom opkyk. “Annie, ’n relasie met my het weinig kans op sukses. As daar iemand by my binnekom, dink ek al: jy gaan tóg weer weg.”
Sy sluk. “Dis tog nie nodig nie.”
Hy bly so by haar staan. “Ek leef voortdurend in die angs om verlaat te word. Ek het dit vir myself opgelos deur eenvoudig geen ernstige relasies meer aan te gaan nie … Ek is te oud, Annie.”
Sy raak teen sy gesig, skud haar kop. “Nee.”
“Ek het geen hoop meer vir ’n verhouding nie. Dit lei altyd maar weer tot teleurstelling. Ek het doodbang geword vir emosie.”
“Ons het almal op ons ouderdom mislukte verhoudings agter ons, Ru …”
Dis asof hy haar nie hoor nie. “Dit het later vir my duidelik geword dat elkeen van die mislukkings ’n soort reproduksie was van my ouers wat my verlaat het. Eers het ek nog hoop gehad dat dit met die tyd beter sal word. Maar hoe ouer ek word, hoe erger word dit. Dis asof ek uiteindelik altyd die mense kwytraak …”
“Miskien het dit ’n obsessie by jou geword, miskien het jy met die jare indirek self die oorsaak daarvan geword …”
Hy trek haar kop teen sy skouer aan. “Ek weet dat ek self die oorsaak geword het, maar ek kan daar niks aan doen nie. Dis asof ek sonder dat ek wil … vernietig as dit te naby my kom. Asof ek steeds dié wat die digste by my kom, wil straf …” Hy kyk ’n rukkie oor haar kop tussen die bome se skraal stamme deur na waar twee mense te perd verbygaan.
“Miskien oor my ma doodgegaan het toe ek in die vreemde land haar so nodig gehad het en daar niemand anders was nie. Oor my pa nooit vir my ’n pa wou wees nie? Soms kom ek – nóú nog – iemand teë van wie ek dink: sou hy my pa wil wees? Dit sal moeilik wees vir jou om te begryp.”
“Miskien nie,” sê sy gedemp, en toe: “Leef jou pa nog?”
Hy skud sy kop. “Hy is twee en twintig jaar al dood.”
“Het jy later jare nooit weer met hom kontak gehad nie?”
“Dink daaraan dat hy drie en veertig was toe ek gebore is. Ek het hom wel in 1967 weer ontmoet, maar toe was hy ’n ou man en daar was niks meer wat ons vir mekaar te sê gehad het nie.”
Sy sien sy kwetsbaarheid, die kind nog, in sy oë, waar alleen maar die donker vlekke daaronder sy jare verraai. “Ek is jammer,” sê sy.
“Ek het uit ondervinding geleer om nooit weer ’n nuwe relasie aan te gaan nie. Ek kan dit nie hanteer nie.”
“Jy kan nie só oud word nie,
