word van alle kante af gelukgewens. Anna en Lina slaan haar op die rug dat sy so hik. Die ander die kinders skree: “Mooi so, Saartjie! Geluk!”
Saartjie is hoog in haar skik, maar sy probeer dit nie wys nie. Soos ’n koningin wat haar onderdane groet, knik sy met haar kop uit erkenning vir al die gelukwensinge.
“Ou Saartjie . . . jy’s darem ’n doring,” bulder Lodewyk le Fras de Waal alias Galpil net agter Saartjie.
Saartjie kyk na die lelike, laggende sproetgesig en sê kil: “Dankie, Galpil.”
Dit is duidelik dat Saartjie baie gewild onder haar skoolmaats is. Sy is ’n goeie atleet en ook kaptein van die netbalspan. Almal hou verder van haar omdat sy mense (veral personeellede) so skitterend kan naboots en sy hulle hul al baie kere, soos Galpil sê, “feitlik dood laat lag het.”
Toe Saartjie se rug al seer is van al die houe wat sy gekry het, kom die klas weer tot bedaring.
“Ons moenie vergeet om die dogter wat tweede gekom het ook geluk te wens nie. Dit was so ampertjies of sy het vir Saartjie geklop. Hartlik geluk aan Matilda Nielsen,” sê juffrou Minnaar.
Beleef klap die klas hande. Dit is glad nie dieselfde uitbundige toejuiging en gelukwensing waarmee Saartjie se prestasie begroet is nie. Matilda byt effens op haar onderlip en staar deur haar groot bril voor haar uit.
Saartjie sien hoe bleek Matilda is en kry haar skielik jammer. Sy buig oor na haar toe en sê: “Mooi so, Matilda. As ek nie so gelukkig was om ’n paar vrae in die aardrykskunde-vraestel te kry wat ek net die oggend geleer het nie, sou jy my ver geklop het. Dis maar net geluk dat ek eerste staan – jy verdien dit eintlik.”
Sy glimlag vriendelik vir Matilda. Die meisie sê net bot: “Dankie” en draai haar kop weg. Sy wil nie met Saartjie praat nie.
Snaakse entjie mens, dink Saartjie by haarself, afgehaal omdat Matilda haar so stief behandel.
“Ag, vergeet van haar,” sê Anna.
Die onderwyseres lees die volgende klasposisies. Anna Strydom is sewende en Lina Rens negende. Die twee lewenslustige meisies is baie tevrede met hulself.
“Toe verstand uitgedeel is, was ons twee nie reg voor in die ry soos jy nie, Saartjie, maar darem ook nie heel agter nie,” sê Lina.
Dié middag loop Saartjie vinnig huis toe om die groot nuus vir haar ouers te gaan gee. Sy drafstap eintlik.
Die sypaadjie voor die Baumanns se groot dubbelverdiepinghuis is met betonblokke geplavei. Wanneer Saartjie daar kom, spring sy altyd van die een blok na die ander. Dit is by haar ’n saak van eer om nie op die gleuwe te trap nie.
Sy spring nou vinnig van die een blok na die ander. Wanneer sy amper by die hekkie is, vries sy in haar spore. Met ’n teleurgestelde uitdrukking op haar gesig kyk sy na haar een voet. Die skoen se punt raak aan een van die groewe tussen twee blokke.
“As ek nie my maniere geken het en so goed opgevoed was nie, het ek nou sweerlik ’n woord gesê wat ek nie moet sê nie,” mompel sy en hardloop terug met die sypaadjie tot waar die betonblokke begin.
Sy staan reg en dan begin sy weer spring. Sy sal dit nou stadiger en versigtiger doen. Sy wil tog nie weer van voor af begin nie!
Dié keer vaar sy beter en bereik die hekkie sonder om aan een van die gleuwe tussen die blokke te raak.
Soos ’n warrelwind vlieg Saartjie by die hekkie in en hardloop met die tuinpaadjie op. Sy pluk die voordeur oop en nael na die sitkamer. Haar tas en skoolbaadjie word op ’n bankie in die voorportaal neergegooi.
Saartjie bars by die sitkamer in en skree: “Hoera! Ek het dit weer reggekry!”
Dokter Baumann sit in sy leunstoel met die koerant. Sy vrou is besig om Lizzie wat al jare lank die Baumanns se huishulp is, te help tafel dek. Saartjie se broer in matriek, Kris, sit-lê op die rusbank met ’n geskiedenisboek in sy hand. Hy leer vir die eindeksamen wat volgende week begin.
Haar jonger boetie, die agtjarige Apie, wou net mooi na die kat se stert gryp toe Saartjie met so ’n lawaai daar instorm. Vies kyk hy na haar. Haar lawaai het die kat só laat skrik dat hy soos ’n weerligstraal daar uit is.
Saartjie se familie kyk haar verbaas aan.
“Hoor julle nie wat ek sê nie?” vra sy laggend.
Dokter Baumann kyk na sy enigste dogter – die blakend gesonde Saartjie met die natuurlike rooi blos op die wange, volmaakte wit tande en helderblou oë. Hy sug gelate. Sy gaan eendag nog baie harte breek.
Haar pa se stem is sag: “Hoe sê jy, Saartjie?”
“Wat is die groot nuus, my kind?” vra haar ma en haar oë rus teer op die lewenslustige meisiekind wat soms tog so ondeund kan wees.
“Sy’s sommer simpel,” brom Apie en maak ’n sisgeluid deur die opening tussen sy tande. Hy het sy twee voortande verloor toe hy uit ’n boom geval het.
“Ek het gedink ek kan hier rustig sit en leer,” sê Kris, “maar noudat Saartjie terug is, kan ek maar vergeet.”
“Wil julle nie weet wat gebeur het nie?” vra Saartjie oorstelp.
Almal verseker haar hulle wil baie graag weet. Maar Apie mompel dat hy glad nie gretig is om te weet wat gebeur het nie. Om sy standpunt te beklemtoon, maak hy nog so ’n paar sisgeluide deur die opening waar sy twee voortande moes gewees het.
“Nou laat ek julle dan sê,” sê Saartjie.
Sy maak ’n elegante buiginkie en met ’n teatrale gebaar sê sy: “Voor julle sien julle die slimste leerder in die ganse Laerskool Lynnekom. Die einste en enigste Saartjie Baumann is weer eens – ten spyte van strawwe kompetisie – eerste in die klas!”
Sy hardloop na haar ma wat haar soen en sê: “Veels geluk, my kind. Ek het geweet jy sal dit weer regkry.”
Dokter Baumann glimlag van oor tot oor en wens sy dogter hartlik geluk.
“Nou toe, Pappa,” sê Saartjie en knipoog vir hom, “wat skuld Pappa my nou?”
“’n Horlosie, Saartjie. Ek gaan môre in stad toe, dan sal ek vir jou een koop. Jy het dit verdien.”
Saartjie besluit dit sal miskien wys wees om nie te sê Juffrou het gesê sy kon nog beter gedoen het as sy harder gewerk het nie.
Kris en Apie wens Saartjie ook geluk met haar prestasie. Maar Apie doen dit eers nadat sy ma hom vorentoe gestamp het.
“Ek sien nie wat is so wonderlik daaraan om eerste te staan nie,” sê hy toe hy sy suster vlugtig op die wang soen. Hy vee sy mond dadelik met die agterkant van sy hand af. Hy is nie ’n ou vir soenery, gevoelens en sulke goeters nie.
“Gaan jou rapport sê jy staan ook eerste, Apie?” vra sy pa laggend.
“Nie eerste nie, Pa,” keer die koddige buksie, “maar darem ook nie laaste nie.”
Kris waarsku dat Saartjie dit nie volgende jaar in die hoërskool so maklik gaan regkry om eerste in die klas
