dit nie net ’n groot eer vir jou én vir my as jou onderwyseres sal wees nie, maar ook vir jou familie, jou maats, vir die hele Lynnekom …”
“Gauteng, Suid-Afrika, die wêreld,” sê Saartjie sarkasties en voeg dan vinnig by: “Juffrou …”
Die onderwyseres lig haar bril en laat dit op die punt van haar neus rus sodat sy makliker daaroor kan kyk. “Probeer jy snaaks wees, Saartjie?”
“Ekskuus, Juffrou,” sê die meisie gedwee. “Ek het dit nie só bedoel nie. Ek is net al moeg vir …”
“Ek weet,” sê die juffrou en sy klink simpatiek, “maar dis nog net ’n paar dae, dan is die musiekfees agter die rug. Kom ons begin nou, toe.”
Saartjie oefen lank en hard. Sy kom geleidelik reg, totdat sy die moeilike gedeelte vinnig en hard kan speel – soos dit hoort.
“Dis uitstekend,” sê juffrou Marks. “Kom ons gee nou weer ’n bietjie aandag aan jou hande.”
Fronsend kyk Saartjie na haar hande. Sy kan niks met hulle verkeerd sien nie.
“Só, Saartjie,” sê die onderwyseres. “Só moet jy hulle oplig … swierig en elegant. Doen dit oor en oor.” Juffrou Marks gaan by die vertrek uit.
Saartjie oefen en lig haar hande baie hoër op as wat nodig is. “Dit lyk simpel,” brom sy.
Dan rus sy ’n bietjie. Sy kyk ingedagte by die venster uit. Al my vriende geniet die lewe, dink sy mismoedig, maar ek moet hier sit en klavier oefen.
“Saartjie!”
“Ja, Juffrou!”
“Hoekom oefen jy nie? Begin weer voor.”
“Ja, Juffrou,” sê sy gedwee.
Sy sal seker maar haar bes moet doen. Sy hoop net sy wen daardie kastige wonderlike medalje!
Saartjie begin speel. Sy sien die toneeltjie voor haar: die swaar doem-doem-doem soos die gevaar naderkom en dan die spanning soos die woud se diertjies met gespitste ore wag terwyl die onheil meedoënloos nader en nader kom … harder … harder … en dan spat die diertjies in alle rigtings weg – liggies … en sagter en sagter.
Saartjie vergeet van Muggie wat skool speel, van die tuinslang se heerlike koel water, van die twee woeste Rooihuide, van die kondensmelk en die sonbesies … sy vergeet van al haar moedeloosheid. Sy lewe haar ten volle in die stuk in. Haar hande vlieg oor die klawers. Sy speel die moeilike komposisie foutloos.
Juffrou Marks kyk met ’n breë glimlag na die meisie. Haar oë blink. Sy het nog nooit ’n musiekstudent soos Saartjie Baumann gehad nie. En sy weet ook sy sal nooit weer so een hê nie!
2
Drama van die woud
Die groot dag van die musiekfees kom nader en Saartjie oefen nou harder as ooit.
Haar huismense is teen hierdie tyd al moeg vir Drama van die woud wat so gedurig gespeel word.
As sy saans ná ete voor die klavier gaan sit om te oefen sê Apie: “Weg is ek! As ek daai dinges weer moet hoor, gaan ek van my trollie af raak.”
Saartjie brom gewoonlik net dat hy lankal reeds van sy kop af is. Dan loop haar kleinboet by die huis uit en gaan speel by Bennie.
Hulle oudste broer, Kris, wat ’n eerstejaar universiteitstudent is, sug net en loop ook by die vertrek uit. Hy gaan sit in sy kamer om te leer en maak die deur agter hom toe.
Saartjie se pa, dokter Jan Baumann, sug ook teen hierdie tyd al as sy voor die klavier gaan sit. Hy doen sy bes om nie sy irritasie te wys nie en luister na haar spel terwyl hy koerant lees.
Mevrou Baumann het in haar jong dae self ook goed klavier gespeel en sy moedig Saartjie gedurig aan. Sy is die een wat die vrede moet bewaar wanneer die ander gesinslede sommer reguit sê hulle wil asseblief tog nie weer die dreigende gevaar hoor wat die woud se diertjies na hul skuilplekke laat weghardloop nie.
Die dag voor die musiekfees kry Saartjie al die inligting oor die groot aand. Soos sy reeds weet, is daar ’n klomp deelnemers in haar afdeling – vyf uit elke provinsie. Sy moet agtuur die volgende aand by die stadsaal wees.
Saartjie voel skielik skrikkerig en verbouereerd.
“Sien Mamma hoeveelste speel ek?” vra sy en haar oë is groot.
“Dit maak mos nie saak wat jou nommer is nie …”
“Maar ek speel dertiende! Dis ’n ongelukkige nommer, Mamma,” sê sy ontsteld. “En dis môre boonop die dertiende van die maand!”
“Kom nou, my kind, jy glo tog nie aan sulke onsinnige bygelowe nie,” troos haar ma.
Maar Saartjie bly mismoedig.
Apie vryf sy hande van lekkerkry en sê vir haar: “Ek het eenkeer gelees van ’n ou wat gesê het hy glo nie die nommer 13 is ongelukkig nie en op die dertiende van die maand stap hy toe by ’n woonstelgebou wat se adres nommer 13 in die straat is en hy gaan na woonstel 13 toe om by sy vriend te kuier. Toe hy die deur oopmaak, val daar ’n emmer water oor hom uit en hy is papnat. Sy vriend se seun het die water op die deur gesit omdat hy gedink het sy maat kom kuier! Van toe af het daai ou geglo 13 is ’n ongelukkige nommer.”
Apie skater soos hy lag. Saartjie kyk hom met ’n suur gesig aan.
“Wat is so snaaks daaraan?” vra sy.
“Ek is bly ek’s nie jy nie,” sis haar boetie deur die opening waar sy voortande eers was. “As ek jy is, sê ek vir die mense ek wil nie dertiende speel nie.”
Saartjie loop vererg by die vertrek uit. Sy wil niks meer van die nommer 13 hoor nie.
Uiteindelik breek die groot dag aan … die dertiende. Saartjie besluit om die hele dag stil, soet en “mooi” te lewe. Sy is senuweeagtig, maar doen haar bes om dit nie te wys nie. Sy hou niks daarvan dat sy dertiende moet speel nie. Sy wens sy was heel eerste, dan kon sy klaarkry en op haar gemak na die ander sit en luister.
Dié oggend is Saartjie besadig en gedwee in die klas. Sy wil vandag mos “mooi” lewe.
Die leerders sit en luister na meneer Theo Stegmann se pragtige stem terwyl hy vir hulle van die Franse Rewolusie vertel.
Die meisies is dol oor hierdie man met die breë skouers, krulhare en vriendelike glimlag.
“Ai, hy’s darem maar beeldskoon,” sug Anna wat langs Saartjie sit.
Half vererg fluister Saartjie vir haar: “Mens sê nie ’n man is beeldskoon nie!”
Anna klap haar tong en sit en staar met ’n skaapagtige uitdrukking op haar gesig na Ou Theo, soos die kinders hom noem. Saartjie vervies haar altyd as sy sien hoe die ander meisies háár gunstelingonderwyser aangaap.
“Saartjie!”
