is vies vir haarself dat sy altyd stotter en bloos wanneer hý met haar praat.
“Ek verstaan jy speel vanaand in die stadsaal?”
“Ja, Meneer.” Saartjie glimlag. Twee bekoorlike kuiltjies verskyn in haar wange.
“Alles van die beste, hoor. Ons gaan almal daar wees en ons weet sommer jy gaan die goue medalje verower!”
“Dankie, Meneer. Ek sal my bes doen.”
Hy glimlag weer vriendelik vir haar toe hy uitstap.
Saartjie voel salig gelukkig. Hy stel belang in haar, daarvan is sy seker, meer as wat hy in enigeen van die ander meisies in die skool belangstel. Sy móét vanaand wen! Sy kan hom nie teleurstel nie.
Die volgende periode is dit wiskunde. Die onderwyser is ’n ouerige, knorrige man met ’n bokbaardjie. Hy vlieg die leerders sommer vir die geringste dingetjie in en sê hulle goed sleg. Die kinders is skrikkerig vir hom. Hulle noem hom Ou Grompot. Hy is nie iemand wat soos sy jonger kollega, Theo Stegmann, af en toe ’n grappie met die klas maak nie.
“Dag!” sê Ou Grompot kwaai en pluk-pluk aan sy bokbaardjie.
“Haal uit julle wiskundeboeke. Ons gaan eers gou ’n paar probleme doen.”
Die leerders maak soos hy gesê het.
“Ons begin vandag met dié ry.” Hy wys na die een waarin Saartjie, Anna en Lina sit. “Begin heel agter.”
Elke leerder moet een som uit die wiskundeboek doen en Ou Grompot word sommer baie kwaad as hulle te lank vat om die antwoord uit te werk. Elkeen kry net ’n paar sekondes tyd.
Gelukkig is dit egter nie so moeilik soos dit lyk nie, want die kinders het lankal agtergekom die onderwyser spring nie rond en bont nie. Hy gaan op die ry af en sê net elke slag: “Volgende.”
Die leerders tel eenvoudig hoeveel sitplekke is hulle van die een af wat begin en dan weet hulle watter wiskundesom hulle sal moet doen. Dan het hulle genoeg tyd om dit uit te werk en wanneer hul beurt kom, word die antwoord net uitgeskree. Dit is mos maklik.
Saartjie sit agt plekke van die seun wat begin af. Sy kyk na haar som en werk dit uit. Sy het die antwoord. Dit is R3,50. Nou sit sy gemaklik agteroor en droom.
Sy sien hoe sy vanaand voor die volgepakte saal sit en speel, hoe Theo Stegmann heel voor na haar sit en kyk. Sy sal na hom kyk voor sy begin speel. Dan sal hy vriendelik glimlag en vir haar wys hy hou styf duim vas.
Intussen is daar konsternasie in die klas. Die een leerder se antwoord was verkeerd en die onderwyser het kwaai gesê: “Lyk my ek sal nooit enigiets in jou kop kan prop nie! Volgende. Doen nommer sewe!”
Almal sit nou van voor af en uitwerk. Alles is deurmekaar. Ou Grompot het een som oorgeslaan!
Saartjie sit só en droom dat sy glad nie agterkom sy sal nou die som ná die een wat sy uitgewerk het, moet doen nie. Sy sien in haar verbeelding hoe Ou Theo na haar toe kom – ná al die toejuiging en handgeklap bedaar het en sy die medalje ontvang het – en hoe hy haar hand skud en haar van harte gelukwens met haar pragtige spel.
Sy sal dan net beskeie antwoord: “Dankie, Meneer,” maar sy sal reguit na hom kyk en met haar oë praat. Sy sal dit nie hardop sê nie, maar hy sal duidelik in haar oë kan lees: “Meneer weet seker ek het net vir Meneer gespeel.” Sy besef dit gaan moeilik wees om so ’n lang sin net met haar oë te sê. Sy beter dadelik begin oefen om dit te doen.
Skielik hoor Saartjie hoe Lina wat net agter haar sit, antwoord en sy sit reg. Dit is amper haar beurt. Sy sal net R3,50 uitskree en dan kan sy weer heerlik verder sit en droom.
“Volgende!”
Dit is Anna wat langs Saartjie sit se beurt. Sy spring op.
“R3,50, Meneer,” sê sy.
“Reg, volgende!”
Verslae sit Saartjie. Sy byt op haar onderlip. Kan dit wees dat twee somme – een net ná die ander – presies dieselfde antwoord het?
“Ek sê, volgende!” Ou Grompot kyk kwaai na Saartjie. Sy staan vinnig op.
“R3,50, Meneer,” sê sy ferm.
Die onderwyser kyk kwaai na die meisie voor hom.
“Wat?” knor hy.
“R3,50, Meneer,” sê Saartjie huiwerig.
Sy besef nou sy het die verkeerde som gedoen. Die leerders begin giggel. Hulle weet natuurlik wat gebeur het. Saartjie het nooit agtergekom dat Ou Grompot ’n som oorgeslaan het nie.
“Volgens my boek,” sê die onderwyser sarkasties en slaan met sy hand daarteen, “het die antwoord hoegenaamd niks met geld te doen nie. Dit gaan hier oor hoenders!”
“Ekskuus, Meneer. Dit lyk my ek het die verkeerde som gedoen,” sê Saartjie en raap haar boek vinnig op om weer te kyk.
“Jy’s nou te laat, Saartjie,” sê Ou Grompot. Hy pluk-pluk aan sy bokbaardjie en kyk kwaai na haar. “Die antwoord is 24 hoenders.”
Saartjie wil sê sy het ook so gedink, maar sy besef dit sal nie help nie. Die onderwyser betrag haar peinsend terwyl sy vingers nog steeds aan sy bokbaardjie vroetel.
“So,” sê hy, “dís wat jy gedoen het! Jy het vooraf die som uitgewerk wat jy gedink het jy sal moet beantwoord en toe het jy só gesit en slaap dat jy nooit besef het ek het een van die somme oorgeslaan nie. Is dit wat gebeur het?”
“Ja, Meneer,” sê Saartjie gedwee. Almal in die klas maak só, maar wat help dit om dit vir Ou Grompot te sê?
“Jy moet gestraf word,” sê hy kwaai. “Ek duld nie so iets nie. Jy is nie vir jou gesondheid hier op skool nie.”
Saartjie is bleek. Sy het miskien iets verkeerd gedoen, maar dis darem nie so erg dat hy haar só hoef in te vlieg nie. Die klas is doodstil.
“Vir stafwerk doen jy Hoofstuk Twee in jou handboek se eerste vyf probleme. Dit behoort jou heel middag besig te hou!”
Saartjie is heeltemal verslae. Anna sluk en dan spring sy op.
“Meneer,” sê sy vinnig, “Saartjie moet vanaand by die musiekfees in die stadsaal speel …”
“Wat het ek met ’n musiekfees te doen?” Die knorrige ou man kyk Anna kwaai aan.
“Sit! Albei van julle. Ek aanvaar geen verskonings nie. Ek wil daardie strafwerk môre sien – en dit beter foutloos wees!”
Anna gaan sit en beduie vir Saartjie wat nog steeds aan skok ly sy moet ook. Die ander kinders kyk met medelye in hul oë na haar. Ou Grompot is darem ’n ou suurknol.
Saartjie sit nou – net soos al die ander in die klas – elke som aandagtig en uitwerk. Sy dink daaraan dat dit vandag die dertiende is. Sy het haar bes gedoen om stil en “mooi” te lewe, maar hier het sy nou in elk geval strafwerk gekry – sommer baie. Sy sal vanmiddag hard daaraan moet werk.
