na hul geliefkoosde onderwyser en sy vrou. Hulle het haar eenkeer by ’n skoolfunksie ontmoet. Sy was baie gaaf. Hulle hou van haar …
Op die verhoog word die klavier reggestoot en twee bejaarde mans gaan sit by ’n tafel in die hoek. Die een het ’n welige baard. ’n Elegante dame wat deur ’n eenoogbril na die volgepakte saal loer, sluit by hulle aan.
Hulle is die drie beoordelaars. Die een man kom van Kaapstad, die ander een van Durban en die dame van Johannesburg af. Saartjie het haar al vantevore by kunswedstryde gesien.
Die toeskouers klap beleefd hande toe die voorsitter van die musiekfees die drie beoordelaars aan hulle voorstel. Die twee mans is doktore en die dame ’n professor in musiek. Hulle sit nou elkeen met pen en papier voor hulle, gereed om te besluit wie die beste speler in die verskillende groepe is.
Die eerste afdeling is die onder-14-groep waarin Saartjie optree. Nommer een is ’n Kaapstadse meisie.
Sy maak eers ’n elegante buiginkie en neem dan plek voor die klavier in. Sy kyk na die hoofbeoordelaar – die man met die baard. Hy fluister iets vir die ander twee en knik dan dat sy maar kan begin.
Saartjie sit aandagtig en luister. Haar hart klop vinnig. Al die deelnemers speel dieselfde komposisie: Drama van die woud .
“Sy speel bietjie stadig,” sê Saartjie fronsend.
“Jy sal haar maklik uitstof,” fluister Anna.
“Sy speel dit asof dit ’n dodemars is,” brom Lina.
Toe die meisie klaar is en die verhoog verlaat, word daar beleefd hande geklap.
Lynnekom se mense kyk almal na Saartjie en glimlag bemoedigend. Hulle dink duidelik sy is baie beter as hierdie Kaapse meisie.
Die een deelnemer ná die ander speel dieselfde komposisie. Soos dokter Baumann sê, en hy praat sekerlik namens almal in die gehoor, “omtrent presies dieselfde”!
Nommer 13 se beurt kom al hoe nader en nader. Saartjie byt haar onderlip vas. Sy is opgewonde en terselfdertyd ook bang, maar sy probeer om dit nie te wys nie.
Op die verhoog net bó die trap is die mat verrimpel en maak voue. Die mense lag meer as een keer hartlik wanneer ’n oorgretige deelnemer daaroor struikel.
Saartjie gegiggel ook wanneer dit gebeur en iemand strompelend na die klavier toe loop. Sy sal sorg dat dit haar nie oorkom nie! Sy gaan koel en kalm by die trap opklim en dan versigtig oor die voue trap. Dan sal sy stadig en statig na die klavier toe stap soos dit iemand betaam wat al baie voor groot gehore opgetree het. Sy sal ook eers vir die skare buig voordat sy gaan sit.
Nommer twaalf is klaar. Dit is ’n meisie van die Vrystaat. Sy word toegejuig. Dit klink of die gehoor dink sy was sover nog die beste. Sy het die moeilike stuk deurgespeel sonder om ’n enkele fout te maak.
Saartjie is bleek.
“En nou,” sê die voorsitter oor die mikrofoon, “nommer dertien! Saartjie Baumann, hier van Lynnekom.”
Die toejuiging is oorweldigend. Daar is baie van Hoërskool Saamwerk se kinders en almal skree Saartjie se naam.
Anna en Lina wens haar die beste toe en wys vir haar dat hulle styf duim vashou. Apie en Bennie kyk ook na haar waar sy nou opstaan en tydsaam deur haar musiekboek blaai.
“Dis my ou sussie daai,” sê Apie trots.
Saartjie is glad nie haastig nie. Sy moet kalm bly. Sy dink net aan een ding – sy moenie so onnosel wees om oor die voue in die mat te struikel nie! Sy moet kophou.
Terwyl Saartjie in haar musiekboek na die regte plek soek en almal haar naam skree en sommige kinders van Lynnekom probeer om haar op die skouer te tik, merk sy nie op dat twee mans die voue uit die mat haal en dit netjies regtrek nie.
Die meisie het die plek in haar musiekboek gekry en sy hou haar vinger by die bladsy. Sy skuif uit gang toe. Sy lyk baie ernstig. Ek moenie oor die voue val nie … Ek moenie oor die voue val nie … flits dit aanhoudend deur haar gedagtes.
Trots stap Saartjie met die gang af.
“Pêrre, nou gaan julle ’n ding sien,” klink Galpil se growwe stem bo die handeklap uit. “Dis Saartjie Baumann daardie! Pêrre, nou gaan julle daai klavier hoor praat!”
Dokter Jan Baumann se hart klop ook vinnig. Hy kyk na sy vrou en sien haar oë blink van die trane. Hy sit sy hand teer oor hare en trots kyk die twee na hul dogter wat die trap na die verhoog nou fier en regop bestyg.
Saartjie is op die verhoog. Sy staan ’n oomblik stil. Sy kyk nie af nie; sy kyk net reguit na die klavier. Sy moet nou ongeërg soontoe stap. Sy moenie na die mat toe afkyk nie en sy moenie oor die voue struikel nie. Sy is behep met hierdie een gedagte. Sy wil nie hê die mense moet vir haar lag soos vir die ander toe hul voete in die voue vasgehaak en hulle val-val oor die verhoog klavier toe gestrompel het nie.
Stadig en versigtig soos ’n trapsuutjies lig Saartjie haar een been hoog op en toe die ander een. Die gehoor begin grinnik en giggel. Sy lyk tog te koddig. Sy het duidelik nie gesien die mat is mooi reggetrek nie en dink dus die voue is nog daar.
Saartjie kyk strak na die klavier. Sy verstaan nie hierdie ontydige gelag nie. Maar hulle lag gelukkig nie omdat sy oor die mat val nie. Sy is nie so onnosel soos die ander klomp nie. Om seker te maak dat sy nie struikel nie lig sy haar voet ekstra hoog op en gee weer ’n versigtige tree. Die gehoor skater nou soos hulle vir Saartjie se trapsuutjiestreë lag.
Die meisie besef daar is iets verkeerd. Sy kyk af en sien daar is nie meer voue in die mat wat haar kan pootjie nie.
Saartjie word rooi. Sy sluk swaar, en dan begin sy ook hartlik lag en waai selfs vir die toeskouers. Sy probeer die indruk skep dat sy die hele tyd geweet het die voue is nie meer in die mat nie. Sy het maar sommer net so snaaks geloop om ’n grappie te maak.
Dit is te betwyfel of iemand glo sy het met opset soos ’n trapsuutjies oor die verhoog beweeg, maar almal lag lekker. Saartjie ook. Sy voel nou baie beter. Die verrigtinge was gans te somber en formeel. Selfs die drie beoordelaars grinnik saam.
Die aankondiger hou sy hand omhoog vir stilte en die gelag bedaar. Saartjie staan langs die klavier. Sy hou die punte van haar rok vas en maak ’n mooi kniebuiging.
Sy gaan sit voor die klavier. Dit is nou so stil dat jy ’n speld kan hoor val.
Dan kyk die hoofbeoordelaar op en glimlag vriendelik. Hy knik met sy kop.
Saartjie begin speel. Eers effens huiwerig – asof sy nie seker van haarself is nie, dan al vinniger en harder.
Haar hande vlieg oor die klawers. Almal in die stampvol saal luister aandagtig. Party mense sit selfs met toe oë. Daar was baie deelnemers wat die komposisie foutloos gespeel het, maar hierdie een vertolk dit met gevoel. Die gehoor kan die dreigende gevaar aanvoel en die diertjies van die woud se onrustigheid – en dan die paniek wanneer hulle in alle rigtings wegskarrel terwyl die gevaar al nader kom … al nader …
Saartjie het die mense, die voue in die mat, die lof en die medalje wat sy gaan kry as sy wen, alles vergeet. Sy speel asof sy besiel is.
Teen die einde speel sy al hoe sagter … en sagter … Die gevaar
