en baljaar … hard en vrolik … En dan speel sy weer sagter … Die diertjies is vervul met heimwee en verlange … Een is moeg … een is weg … een van hul maatjies is gevang … Sy speel sag … met teerheid … en heimwee … Die laaste noot sterf huiwerend weg.
Vir ’n oomblik sit Saartjie roerloos. O, dit was wonderlik! Dit was die eerste keer dat sy die drama van die woud so duidelik kon aanvoel.
Die toeskouers is ook vir ’n paar oomblikke doodstil, nog onder die bedwelmende invloed van die drama wat in die woud afgespeel het. Dan bars die toejuiging los! Die gehoor staan soos een man op en roep Saartjie se naam uit.
Saartjie glimlag en vee onwillekeurig met die agterkant van haar hand ’n krul van haar voorkop af weg. Sy is in haar skik. Sy weet sy het pragtig gespeel. Sy maak ’n elegante buiging en gaan dan vinnig by die verhoog af.
Saartjie sit by Anna en Lina. Hulle verseker haar sy gaan wen. Albei glimlag breed. Saartjie hoor Galpil se growwe stem sê dat hulle nou sal sien of daar ’n perd onder die laaste klomp is wat die dinges in die woud beter as sy kan speel. Volgens hom is dit onmoontlik.
“Sê vir daai pêrre by die tafel,” bulder hy vir Saartjie sodat die mense voor in die saal almal kan hoor, “hulle kan daai medalje sommer nou al vir jou gee!”
Apie en Bennie is ook trots op haar, veral omdat sy so lekker vinnig gespeel het. Apie fluister vir sy maat dat sy sus ’n nuwe spoedrekord opgestel het!
Die kompetisie gaan voort. ’n Seun van Durban is nou aan die beurt. Hy speel goed, maar dit kom nie naby aan Saartjie se vertolking nie.
Sy leun effens vorentoe en kyk na haar pa en ma. Haar pa knipoog vir haar en sy knipoog terug.
Saartjie glimlag toe sy hoor hoe haar ma vir haar pa sê sy wonder waar hul dogter hierdie aanleg vir musiek vandaan kry en hy antwoord: “Ons Baumanns is baie talentvolle mense.” Hy stoot sy bors effens uit. Haar ma vertel hom egter nou van háár familie – die Ferreiras – en hoe talentvol húlle is! Hy moet dít nie vergeet nie!
Die een deelnemer ná die ander speel, maar dit is asof die toeskouers nou nie meer met soveel aandag luister nie. Hulle skuif rusteloos rond.
Die laaste persoon in hierdie afdeling maak klaar en die drie beoordelaars begin punte vergelyk. Daar is doodse stilte in die saal. ’n Klomp van Hoërskool Saamwerk se leerders begin met hul voete stamp en skree: “Saartjie! Saartjie Baumann!” Die skoolhoof staan op en kyk kwaai na die kinders wat so rumoer. Hulle is dadelik tjoepstil.
Die hoofbeoordelaar stap na die mikrofoon om die beslissing te gee.
“Die standaard was besonder hoog,” sê hy, “en dit is te begrype, aangesien die beste spelers in hierdie ouderdomsgroep vanoor die hele land hier opgetree het.”
Hy gaan verder en bespreek ingewikkelde musiekterme. Saartjie sit op hete kole. Kan hy nie maar net die uitslag bekend maak nie? Sy glimlag toe sy sien hoe styf Anna en Lina sit en duim vashou.
“En nou,” sê die beoordelaar en kug effens, “is dit my aangename taak om die wenner van ons goue medalje en diploma bekend te maak. Ons het 94 persent aan haar toegeken. Haar vertolking was meesterlik en sy staan kop en skouers bo die ander uit. Die nommer is …” Hy sit sy bril eers weer reg en kyk na die papier in sy hand.
“Die nommer is – dertien! Saartjie Baumann, van Gauteng!”
Die toejuiging is oorverdowend. Saartjie word van alle kante af gelukgewens.
Sy stap glimlaggend op na die verhoog om die medalje en diploma te ontvang.
Met pouse drom die mense in die voorportaal om haar saam. Anna en Lina staan langs haar. Hulle is trots om haar vriendinne te wees. Anna hou die medalje vir haar vas en Lina die diploma.
Dokter Jan staan en rook sy pyp tevrede. Mevrou Baumann soen hul dogter en sê net sag: “Saartjie … my kind …” Haar oë blink.
Juffrou Marks kloek soos ’n broeis hen om Saartjie. Muggie verseker almal met haar skril stemmetjie dat Saartjie nie sou gewen het as sy nie daar was nie.
Kris en sy meisie, Isabel, wens Saartjie ook van harte geluk. Kris sê hy het nooit gedink hy het so ’n talentvolle sussie nie, maar hy moet erken, hy hoop hy hoor nooit in sy lewe weer daardie Drama van die woud nie!
“Baie geluk, Saartjie,” hoor sy meneer Stegmann se stem. Sy kyk om. Ou Theo staan met sy hande uitgestrek. Hy glimlag vriendelik.
“Ons is almal trots op jou,” sê hy.
“D- … dankie, Meneer,” stamel sy. Hy is veronderstel om nou in haar oë te lees dat sy net vir hom gespeel het. Maar haar oë praat glad nie. Hulle kyk skaam af.
“Veels geluk,” sê mevrou Stegmann. “Jy het pragtig gespeel.”
“Dankie, Mevrou.” Saartjie skud haar hand.
Laat die nag lê sy nog in haar bed en lugkastele bou. Haar goue medalje staan op die tafeltjie langs haar.
Saartjie sien hoe sy eendag in al die wêreld se groot stede klavieruitvoerings gee: New York, Londen, Berlyn, Parys! Sy is ’n wêreldberoemde pianis wat voor konings, presidente en staatsmanne optree.
En dan … jare later … kom sy terug na haar geboorteland. ’n Skare van duisende juig haar toe. Sy kom uiteindelik terug na Lynnekom en haar maats staar haar met verwondering aan. Galpil vryf sy oë, want sy lyk soos ’n beeldskone wese uit ’n ander wêreld. Hy vertel vir al die pêrre dat hy haar eens op ’n tyd geken het, maar hulle glo hom nie. Hoe kon iemand so doodgewoon soos hy ooit iemand so ongelooflik soos Saartjie Baumann geken het?
Sy sien hoe sy in ’n oop motor stadig deur Lynnekom se hoofstraat ry hier na haar huis toe … Sy sien hoe die blomme op haar neerreën … en dan …
Saartjie se asemhaling word reëlmatig. Sy raak sag aan die slaap. Daar speel ’n soet glimlag om haar mondhoeke.
3
Die sirkus is hier!
Die volgende paar dae wil almal Saartjie se medalje sien. Sy probeer die indruk skep dat sy nie veel van haar eie prestasie dink nie, maar is nogtans gretig om dit vir hulle te wys.
Sy wys dit selfs vir Ou Grompot toe hy die volgende dag na haar strafwerk kyk. Hy wens haar geluk en spreek die hoop uit dat die medalje haar sal aanspoor om ook in haar skoolwerk te presteer en nie so in die klas te sit en droom nie.
Saartjie is deesdae – met haar medalje altyd by haar – stil en gedwee en effens op ’n afstand soos wat sy dink dit ’n kunstenaar betaam wat nog wêreldberoemd gaan word.
Apie wil weet hoeveel die medalje kos – hoeveel geld ’n mens vir die ding kan kry. Toe hy hoor dit is nie baie waardevol nie en het maar net sentimentele waarde, verloor hy alle belangstelling in sy suster se prestasie. Hy is seker enigiemand wat daardie “dinges van die woud” so dag en nag geoefen het, sou gewen het.
Maar op ’n dag gebeur daar iets in Lynnekom wat Saartjie se prestasie op die agtergrond skuif en sy
