wit, wit hare. Dit maak my ’n bietjie kwaad, want ek hou daarvan as daai seuntjie my vang as ons soen-touchies speel. Die ander kinders roep ek moet kom saam speel, maar ek wil nie. Ek moet plek maak op die klip, want Lisa en tannie Anna wil ook daarop sit.
My nuwe vriende was wel nooit saam met ons in die motor nie, maar ek het nooit gewonder hoe hulle by die kleuterskool kom nie; net geweet hulle sou daar wees. My ma het my altyd afgelaai en dan het oom Johan vir my by die klip gewuif, asof ek hom jare laas gesien het. Hy het altyd sy bolhoed afgehaal en ’n galante buiging gemaak. Die wete dat hulle daar was, het my veilig laat voel. Die vrees vir alleenheid het in hierdie hoop vervaag.
My ouers het beurte gemaak om ons vir vakansies weg te neem – albei kon nie saamgaan nie, want iemand moes agterbly om in die kafee te werk. My ma se vakansies was altyd na haar suster in Durban. My ma was een van tien kinders, vyf seuns en vyf dogters, en tannie Sue was seker die onnutsigste van die lot. Ons het altyd vet pret saam met haar gehad, en sy het dit reggekry om iets moois, of iets snaaks, in byna alles te sien.
Die rit Durban toe was altyd avontuurlik. Ek en my boetie het baklei oor wie voor sit, maar eintlik wou ek agter sit, want Lisa het soms saamgery. Dit is nou as daar plek was, want my ma kon vir ’n hele gemeente pak. Die padkos het ook baie plek geneem. Dit was so lekker om langs die pad te stop om in my ma se gekookte eiers en frikkadelle in te vaar.
Oom Johan het altyd langs die pad vir my gewag, en as die motor tot stilstand gekom het, was hy eerste by die deur. Ek was versigtig om nie te opgewonde te wees nie, maar hy het geweet dat ek bly was om hom te sien. Ek het dan gemaak asof ek wil gaan piepie, net om ’n rukkie alleen saam met hom te wees. “Kyk Lisa mooi na jou?” sou hy dan vra.
Saans het ek by my ma geslaap, en dit het die man met die sekel weggehou. Ek het veilig gevoel by Mamma, al het ek geweet die donker man staan by die deur. Ek kon hom sien en hy vir my.
Pa se vakansies was blindelings. Hy het net die woonwa gehaak en in die pad geval – die eerste en beste stopplek was waar ons daardie aand sou oorbly. My pa het ook ligter gepak en daar was genoeg plek vir oom Johan in die motor – Pappa se rooi gevaar. Ek en oom Johan het duimgevegte gehou, want dit was ’n stil speletjie. Oom Johan het my altyd laat wen en as ek opgewonde oor my oorwinning geraak het, sou my Pa vir my in die truspieëltjie kyk en vra: “Tinna, wat maak jy?”
Ek het dit geniet om te gaan kampeer. Om ’n tent op te slaan en in ’n woonwapark te slaap was vir my iets heel eksoties. Ons het soms gaan visvang en dan het my pa my geleer om die stok te hanteer. Ek was tóg sy prinses en hy wou net goed wees vir my, maar ek het nooit van my belofte vergeet nie: Ek sal vir niemand vertel nie. Oom Johan het vir my gepreek en gesê ek moet die tye saam met my pa waardeer. Ek het, en daarom het ek dit geniet om saam met my pa dinge te doen.
Uiteindelik is ek groot genoeg om vir die eerste keer skool toe te gaan! En ek het in ’n blou skoolrokkie gepronk, dieselfde blou as my broer se skoolhemp. My ma het wel gehuil toe sy my by die skoolhek afsien, ek ook ’n bietjie, maar toe het ek dapper met ’n bruin tassie in my hand na die skoolgebou gestap.
Die juffrou het wit krulhare gehad en sy was baie gaaf en het so mooi aangetrek. Maar as sy kwaad geword het, was sy nie meer mooi nie. Dan moes jy jou hand uitsteek en sy het jou met ’n liniaal op jou hand geslaan.
Ek wou heeltyd net by Juffrou wees, want sy het gevra hoe dit met my gaan, en haar arms het so sag gevoel, met so ’n mooi sagte stem.
Juffrou het my geleer hoe om my naam te skryf, en toe ek dit die eerste keer regkry, toe ek my naam op die bord skryf, kyk ek om en deur die venster sien ek vir oom Johan. Hy kyk vir my en lag. Van toe af was hy altyd daar. Hy het altyd by die venster agter in die klaskamer gestaan, en ek het kort-kort omgedraai en geloer of hy nog daar was. Hy het sy kop geknik en ek het dan hard op my werk gekonsentreer.
Mamma sit met toe oë op die bank. Die musiek speel hard. Sy speel baie hierdie liedjie, “Across the Bridge” van Jim Reeves. Mamma sing die woorde saam: “I have lived a life of sin, in this world I’m living in …”
Ek gaan lê op my bed en luister na Mamma se musiek. Ek ken ook die woorde. Partykeer speel Mamma ook “Take My Hand, Precious Lord”, maar die meeste kere “Across the Bridge”. Dan kom sit Mamma by my op die bed met haar Bybel en wag dat die liedjie klaar speel. Ons sing dan die laaste stuk saam: “Across the bridge there is no more sorrow …” Mamma lees lank uit die Bybel. Ek luister na hoe die asem oor haar lippe blaas as sy “v” sê. “Vvvreemdeling,” sê Mamma en “vvvriendelik”. Partykeer raak ek aan die slaap terwyl Mamma lees; partykeer gooi Mamma eers sout in my bed voordat ek inkruip. Sy sê dis om my in die nag te help. Pappa skud sy kop as hy dit sien en hy klap sy tong asof hy kwaad is.
Ek het daarvan gedroom om ’n beroemde balletdanser te word. Die droom kom eintlik van my ma af; sy het my van kleins af laat les neem. En hoe graag het ek nie in ’n swart “swembroekie” met pienk kouse en stomppunt-balletskoene geparadeer nie. Met elke eksamen het my ma vir my die mooiste rokkies gemaak, eenkeer een van ligblou satyn waarin ek soos ’n prinses gewag het dat my onderdane my ring kom soen.
Maar die eksamens was elke keer ietwat van ’n ontnugtering. My danse sou ek perfek doen, maar ná elke ronde was die beoordelaars van mening dat ek daarby baat sou vind as ek my gewig dophou. Hoe kon ek nou help dat ek ’n Griek vir ’n pa het wat boonop ’n kafee besit? Kaas-en-tamatie-roosterbroodjies was my lewe! Was dit nou ’n sonde om my pa se besigheid te ondersteun?
In die oefensessies het Lisa dikwels saam gedans. Sy was nogal goed vir iemand wat skaars begin het. Soms het sy my in die eksamens gelei deur agter die beoordelaars te dans. Ek sou nou en dan oogkontak met die beoordelaars verbreek om vinnig te sien of ek by Lisa bybly. Ek het dit vreeslik geniet om te dans, en om dit saam met Lisa te doen was nog spesialer.
My ma wou ook bitter graag hê ek moes klavierlesse neem. Ek het nie juis daarvoor lus gehad nie, maar het ingestem om haar gelukkig te hou. Die onderwyseres was so ’n kort vroutjie. Vriendelik maar streng. Ek het dit meer geniet om die klas by te woon as om by die huis te oefen – my ma het my elke dag ’n uur lank laat oefen. Dieselfde liedjies oor en oor.
Met die oefenry het tannie Anna langs die klavier kom staan met haar hand op die kap en dan so ritmies met haar naels getik sodat ek op die maat van die musiek kon bly. Stiptelik om drie moes ek Mozart speel. Sug. Ek het geweet as ek ’n fout maak, sal sy my vingers vaskap. Dis hoekom ek maar die hele uur bly oefen het, want ek was bang vir tannie Anna en my ma. Ek wou nie een van hulle kwaad maak nie.
In standerd een was ek en my ma in ’n motorongeluk. My ma het toe ’n kombi gehad en ons was daarmee op pad na my boetie in Bloemfontein. Hy kon net een naweek in ’n maand huis toe kom. Ek het voor gesit met my kassetspelertjie op my skoot. Ek het my ma gevra watter tape ek eerste moet speel, die Leon Schuster of die Carike Keuzenkamp. Sy het ’n paar sekondes afgekyk, en toe sy opkyk, was sy in die verkeerde baan. Sy het die stuurwiel gepluk en die kombi het omgeslaan, drie maal gerol voordat dit in die mielieland langs die pad weer op sy wiele beland het. My kop het die voorruit stukkend geslaan en ’n stuk glas het in my kop bly steek. Iemand het by ons stilgehou en ons in hul kar ingehelp. Die bloed het oor my gesig gestroom. My ma het haar trui teen my kop gedruk.
Die mense het ons by my pa se kafee afgelaai, en my pa het my dokter toe geneem. Dis toe dat ek begin wonder het of my ma my wou doodmaak, want hoekom het sy nie saam gegaan nie. Dit was verskriklik seer toe die dokter steke insit. En hy het nie eens my oë toegedruk nie, ek kan tot vandag nie glo dat hy my daardie naald laat sien het nie. Ek het my ma nie meer vertrou nie.
Ek moes lank by die huis in my bed bly. My bene was vol pers kolle en ek kon niks proe nie. Harsingskudding, het die dokter gesê, dis hoekom. Lisa, wat heeltyd in die kamer was, het gesê ek moet ’n ander geur koeldrank probeer, maar ek kon steeds
