snik hy hom saans aan die slaap oor sy pa en ma en die huisie in die Efraimsberg, saggies sodat die knorrige oom nie hoor nie. Hy het baie probleme met die land en sy seuns. “Dis donker tye,” mompel hy waar hy op sy hoë stoel aan sy baard sit en pluk.
Daar is staaltjies van moeders wat ’n kind uit ernstige siekte teruggebid het met die gelofte dat hy predikant sal word; ’n edele maar waagsame verbintenis. “Ek-sal-dit-doen-as-jy-dat-doen” is immers nie God se werkwyse nie. En die bediening is moeilik genoeg dat ’n predikant nie nog daar ingestóót moet word nie. Dis soveel beter as ’n kind van jongs af sy eie besluite leer neem.
Gelukkig was Hanna se gelofte, huilend afgelê in die tempel in Silo waar Eli haar eers afjak en dan troos, reg in die kol. Dalk sou God buitendien vorentoe vir Samuel roep, soos vir Abraham, Moses, Paulus en ander. Maar Hanna se besluit sorg dat Samuel in die tempel by die Here grootword. Jaarliks wanneer sy vir hom ’n manteltjie en eetgoedjies bring, sien sy hy is in sy element, hoor sy hoe God een nag sy naam geroep het. “Die hele Israel van noord tot suid het gemerk dat Samuel betroubaar was as profeet van die Here” (1 Sam 3:20).
GEBED: Here, in die gesin rus die las van besluitneming soms swaar op ons. Ons weet nie altyd waar raad ophou en inmenging of manipulering begin nie. Gee ons tog wysheid.
19 Maart 1 Samuel 3:10-4:1
SAMUEL, DIE GODDELIKE VERHORING
Samuel het grootgeword. Die Here was by hom … (1 Sam 3:19).
Die naam Samuel beteken “deur goddelike verhoring geskenk”. Dis die tyd ná Moses en voor die profete, en die rigters kon nie veel vermag om wetsonderhouding te herstel nie behalwe deur die twyfelagtige verligting van ekstra bloedvergieting. Dit was ’n donker tyd, met die woord van die Here skaars (1 Sam 3:1 OAV). Dit lyk nie of Samuel self veg nie, maar op sy gebed stuur God ’n donderstorm wat die Filistyne verjaag (1 Sam 7:10). Samuel was sonder persoonlike skandes. Dat sy seuns nes Eli s’n teleurgestel het (1 Sam 8:1-3), moes hom diep bedroef het. Die seuns van so ’n vader kan dink vroomheid kom vanself of deur die gene. Maar wat jy erf, kan jy eers besit as jy dit self verwerf het (Goethe: Faust).
Weer eens kon Samuel nie die alleenskrywer van die boeke wees nie. Sy dood word reeds in 1 Samuel 25:1 vermeld. Die medeskrywer en sy tyd dui hoogstens op die sogenaamde “Deuteronomiese” skrywer uit die Babiloniese ballingskap. Dat daar meer as een skrywer was, blyk uit die verskillende weergawes van sekere gebeure. So word die dood van Goliat in 1 Samuel 17 aan Dawid toegedig en in 2 Samuel 21:19 aan Elganan, met Dawid reeds koning. Steeds is egter daarin geslaag om ’n oeroue gegewe te behou. Daar is genoeg voortreflike geskiedskrywing, soos 2 Samuel 9-20, om die gelowige te oortuig dat die goue draad styf vasgehou is. Ook om te besef dat Samuel inderdaad ’n goddelike verhoring was, ’n leier in elke opsig wat vir ’n Joodse man van daardie tyd enigsins moontlik was: siener, priester, regter, profeet en stigter van die monargie. Samuel het by die Here grootgeword (1 Sam 2:21) maar ook by Hom oud geword. Watter gemis moet sy heengaan gewees het … maar sy nalatenskap was blywend (Heb 11:32).
GEBED: Die lewe van Samuel toon wat U kan vermag met ’n mens wat by U grootword en in U lewe, Here. Dit bemoedig ons om te weet dat U ook vir ons so vrugbaar kan gebruik.
20 Maart 1 Samuel 4:12-22
DIE TOL VAN ELI SE GEBREK AAN BESLUITE
Toe hy praat van die ark van God, het Eli daar by die poort van sy stoel af agteroor geval (1 Sam 4:18).
Eli was inherent goed, maar geen instinktiewe mensekenner, strateeg of opvoeder nie. Sy priesterskap was deur afstamming. Die amp is aan Aäron se seuns Itamar en Eleasar toegesê (1 Sam 2:28; 1 Kron 24:3). Eli erf dus die amp en sy seuns sou ook, as hulle nie so ontspoor het nie. Dat Eli sy seuns nie streng bestraf het nie (1 Sam 3:13), was moontlik nie vanweë jammerhartigheid nie, maar eerder emosionele afwesigheid. Dit was nie nodig om sy seuns met skreeue en houe te bestraf nie, hy moes net vir hulle dáár gewees het (dagstukkie 23 Jul). Maar om hulle te laat begaan, was vir hom makliker. Die amp het al sy aandag gevra. Hy moes die wet bestudeer, offerandes reël, kyk dat die ark en tabernakel in orde is. Voor die groot ramp is Eli al deur ’n “man van God” gewaarsku (1 Sam 2:27-36), maar dit was te laat.
Eli was ’n Ou-Testamentiese gesagsfiguur, maar sy beeld na buite het vir hom swaarder geweeg as sy vaderbeeld. Daarby was hy meer begaan oor die simbole van die godsdiens as oor die God van die diens. Die verbondsark was ’n relikwie wat hom herinner aan God se beskerming, terwyl hy die Beskermer buite rekening laat. Dis uiteindelik nie die nuus oor sy seuns wat hom agteroor laat val en sy nek breek nie, maar die tyding dat die ark gebuit is.
Hierdie gebeure is die begin van die voorspelde einde van die geërfde priesterskap, wat nou sou teruggaan na die nageslag van Itamar se broer Eleasar (1 Kon 2:27, 35). Dis ’n tragiese geskiedenis. Weer eens, Eli was nie ’n slegte mens nie en ’n goeie priester … behalwe in sy eie huis, wat sy primêre bedieningsgebied moes wees. Elke ouer se taak en roeping begin tuis. Dis nie onderhandelbaar nie.
GEBED: Daagliks herhaal die verhaal van Eli in koerantberigte en ons bely, Here, ook in ons eie lewe. Die huisgesin is die taaiste toets, maar ook die lonendste. Wees U ons hulp.
21 Maart 1 Samuel 7:1-12
GEESTELIKE HUISSKOONMAAK BY MISPA
Hulle het by Mispa bymekaargekom … en daar het hulle bely: “Ons het teen die Here gesondig” (1 Sam 7:6).
Die Filistyne roof die dra-ark van Israel in die “Ikabod”-veldslag (1 Sam 4:11), wat die lewe van Eli se seuns eis en, indirek, ook syne. Die Filistyne vind die ark ’n vurige kool, want die Here kasty hulle (1 Sam 5). Ná sewe maande besluit hulle dit moet terug … maar watter sagmaakgeskenk sal hulle saamstuur? Hulle priesters en waarsêers kom met die blink(!) plan dat hulle goue afbeeldinge van hulle dodelike swere maak, ook van die muise wat die land verniel het. Rare geskenke, maar darem van goud. Ná nog rampe kom die ark tuis, en daarna verloop twintig jaar in stilte (1 Sam 7:2).
Die Filistyne is swak onthouers, want hulle ruk nou weer op. Israel is bang; die afgode wat hulle self intussen versamel het, gee geen gemoedsrus nie. Dis waarom die volk hier by Mispa byeenkom. Samuel beveel dat die afgode uitgegooi word, dat almal bely en tot die Here terugkeer. Dis tyd vir geestelike huisskoonmaak.
Ons vriend in Nederland skryf oor die huurwoonstel wat hulle moes skoonmaak voordat hulle kon intrek: “Dit het publiek gevoel of ek met opgrawings besig was. Byna twintig jaar se rotsooi van die mure en vloere geskraap. Die hele tyd dat ek daarmee besig was, het ek net bly dink of die Liewenheer nie ’n hand vol engele kan spaar om ook ons bínnehuis so van Schweinerei te kom reinig nie. Ou bitterhede en wrokke, ou pyne en kwale, en veral die taai gomme waarmee dit geplak is en wat ongelukkig nie ook verpulwer nie.”
Die volk se geestelike huisskoonmaak is volkome, want God help om “die taai gomme” te verpoeier. Hy gee oorwinning oor die Filistyne deur ’n donderstorm. Hier sit Samuel ’n klip op en noem die plek Eben-Haeser: “… tot nou toe het die Here ons gehelp”, met die versweë versekering “en Hy sal ook verder”.
GEBED: Af en toe besluit ons ook op innerlike huisskoonmaak … maar ons krap net bolangs, Here. Sonder die lig en krag van u Gees kan ons nie waarlik skoon en nuut maak nie.
22 Maart 1 Samuel 12:1-15
GOD SIEN DIEPER AS MENSE
“Die Here is hier by julle getuie …” (1 Sam 12:5).
Dit was nie na Samuel se sin dat die volk
