slaap as ek vir die lug kyk nie, Oumbecca.”
“Hoekom nie?”
“Dit lyk of die sterre nader kom, hulle word heeltyd meer, soos bye. Agter elkeen is daar nog van hulle. En agter die agterstes kom daar nóg ander aan.”
“Hulle is ver, Margo, tienduisende, miljoene ligjare van hier af. Baie van hulle is al uitgebrand, net hulle lig het hier aangekom. Jy hoef jou nie aan hulle te steur nie.”
So het sy in die velkankergevaartyd van die dag saam met Adriaan en sy gesin na haar motor gestap, ’n prosessie wat bly was dat sy op pad was. Sy kon die wydte en die diepte van die vervreemding tussen haar en haar broer in sy oë en in die oë van sy kinders sien. Sy het bitterbos geruik, nog altyd bitterbos. En daar was die geklap van die jongste kind se stok teen alles: pale, dromme en die stapel gebreekte plastiekstoele teen die muur van die rondawel wat vroeër die gastekamer op die plaas was. Nou lyk dit van buite af soos ’n pakkamer, ’n grys spinnerak oor die stowwerige venster.
Wat maak ek hier? het dit deur Margo geskryn. Ek hoort nie meer hier nie.
Sy het deur die verwydering getas. Sy kon haar broerskind tog nie ignoreer nie. “Lees jy dit of skryf jy dit, Diederick?”
Hy het verras gelyk oor die aandag. “Lees of skryf ek wat?”
“Science fiction.’’
Hy het een skouer opgehaal. “Ek sien dit net kom. Dis inevitable.”
“Wat?”
Cheri het gefrons. “Dis nie praatjies vir kuiermense nie, Diek.”
Nogtans het Diederick sy standpunt vir Margo uitgespel: “In die toekoms, wanneer ’n human sewentig of vyf en sewentig slaan, sal dit sy tyd wees, maak nie saak of hy Zuma of Mugabe of ant Sienie is nie. Dit sal die wet van die aarde wees. Dan kry hulle ’n inspuiting of ’n cocktail, hier by ons een met Amarula of Klipdrift daarin. Of die elektriese stoel, maar een waarin hulle kan wegsak met hulle hond of kat by hulle. Of hulle opt vir ’n bungee jump, free at last. Ek sien ’n massive industry, huge.”
“Hy het dit alles uitgewerk,” het Cindy gesê. “Alles begin die jaar voordat hulle vir hulle cocktail of whatever gaan. Daar is farewell parties en speeches en so aan.”
Adriaan het ’n opstopper na Diederick se ore gemik, maar die kind het weggekoes.
“Ek wil ’n draai by Oumbecca se graf gaan maak,” het Margo die ontsnappingsroete gekies.
Die ongepastheid van haar opmerking het haar op pad na die plaashek getref. Sy het aan die lag geraak en meer as ’n kilometer gery voordat sy agtergekom het dat Adriaan se hond heen en weer oor die plaaspad voor die motor uithardloop, sy lyf en stert die ene jakkals.
Ná die lag het sy net stomgeslaan voor haar sit en uittuur.
That farmyard is a shissel, sou Yachin gesê het. ’n Kookpot. Die woord het in haar kop bly maal totdat sy die beeste op die brandveld sien lê het en stilgehou het vir ’n foto.
Net toe sy wegdraai van haar ommuurde grootwordhuis om terug te klim in haar motor, bel Yachin.
“Ek verlang my uit al my fokus uit, Bubbeleh! Waar is jy?”
Sy groet laat dink haar aan die herfsdag in 2011, laat-September of vroeg in Oktober, toe hy haar op haar selfoon geskakel het om te hoor of sy al op pad terug was van Tel Aviv af.
“Hoe het jy Ann Pollard ervaar, Margo?”
“Something is not lekker there, Yachin, daar is moeilikheid. The shtook scenario. En dis Tel Aviv, ons praat nie van Haarlem nie. Lekker buitelugkafee oorkant die straat, ’n valutabank en ’n delikatessewinkeltjie ’n paar treë van haar woonstel af. Nordaustraat is nie die pits of ’n ouetehuisgang nie, sir. Sy is op die busroete; die bromponies staan ingeryg onder die bome.”
“What was not lekker?”
“Maybe she was tidying up, but she looked …shmutzy when she opened the door. Farmisht and shmutzy. Verward en onversorg. Die kat se sandboks in die kombuisie, gordyne toegetrek.”
“En die onderhoud?”
“Sy en Esther Pollard …Twee pole. As ek nie geweet het dis sy nie, sou ek nie kon glo nie dat dit sy was wat in die 1980’s gesê het dat sy en Jonathan Pollard gedoen het wat hulle morele verantwoordelikheid as Israeli’s was, hulle morele verantwoordelikheid as mense.”
“Sou sy die horlosie wou terugdraai?”
“Ek weet nie. Dis net …haar fokus het verander. Lots of kvetching about the sofa she sleeps on, inadequate living space, the rent – according to her it has risen to NIS 4,600 per month, with her grant from the state fixed at NIS 4,500 per month.”
“En jy het vir haar gesê dis die werklikheid van Israel: almal kla omdat almal se knieë teen almal se neuse is, en as jy nie met die huur kan saamleef nie, slaap jy op straat saam met die onwettige immigrante. Reg?”
“Ek het darem ook vir haar gevra of sy gelees het wat Esther Pollard in die Jerusalem Post geskryf het oor die algemene misverstand oor Jonathan se outomatiese vrylating op 21 November 2015. Dat dit nie ’n vrylatingsdatum is nie, maar die datum waarop hy aansoek mag doen vir parool.”
“En …?”
“Sy beweer daar is nog steeds nie ’n amptelike egskeiding aan haar toegestaan nie, dus is sy en Jonathan Pollard steeds getroud. En sê dat sy nie kans sien om saam met haar pa in die gemeubileerde woonstel in Ramat Gan te bly waarna die eerste minister verwys het in reaksie op haar klagtes nie. Maar hoekom bel jy hieroor? Ek kom mos die berig skryf.”
“Yiddisher kop, jý,” het hy gesê. “Ek het iets hier voor my, ’n raakpunt.”
Dit het haar altyd gevlei as hy haar oopkop noem. “Wat is dit?”
“ ’n Gedig uit ’n bundel van Chava Rosenfarb wat in 2013 gaan verskyn. Gedink jy sal daarvan hou.”
Haar stilte het hom die feite laat invul.
“Die Jiddisje digter wat in Auschwitz, Bergen-Belsen en die Lodz-ghetto was.”
Hy het die gedig vir haar voorgelees. Yachin se foto’s is A-dubbelplus, emosie en siel en hart. Sy voorlesings …o aarde. Maar hy het probeer.
Tog, sy aanvoeling vir háár geskiedenis het die afstand tussen hulle uitgewis. Die sandsteenwit van Jerusalem was voor haar; die afstand tussen hulle het gekrimp.
So perhaps I should sew a robe for you, my child,
out of the cloak of my old-fashioned pain
and alter my hat of experience for you
to shelter you from the ravaging rain?
… So I must leave you outside, my child, and leave you there alone.
Perhaps dressed in clothing of love you will learn better how to go from home.
Yachin
