“Dan moet die Goewerment sy bos kom vat.”
Toe vat Mostert vlam. “Oom speel nou met vuur! Die Bos behoort nie net aan die Goewerment nie, die Bos behoort aan Queen Victoria! En almal is bekommerd oor die Bos, want julle is besig om hom jaarin en jaaruit al meer dood te kap.”
“Dood? Lyk hy miskien vir jou afgesterwe?”
“Dit sal nie vandag vir oom help om verkeerd te wees nie, die Goewerment gaan teen julle optree!”
Sy pa het die byl tydsaam neergelê. “Ou vriend, ek het nog nooit aan ’n ding met honderd base geglo nie. Loop sê jy vir die Goewerment en vir Queen Victoria en vir mister Harison, Joram Barnard sê, hulle klink vir my soos ’n wind wat uit twee rigtings gelyk wil waai. Op die dorp hoor ons die Goewerment is ontevrede omlat ons nie genoeg houte werk vir die Goewerment se treinpaaie nie en hier kom staan meneer en sê die Goewerment sê ons kap die Bos af? ’n Wind wat in al die rigtings gelyk wil waai, waai net stof op, ou vriend. En as dit my hond is, dra ek hom verder om enige verdere moeilikheid te voorkom.”
Ná nog ’n paar dreigemente is die man met die hond oor sy skouer vort. Later het hulle gehoor dat daar niemand by die vergadering was nie. Net ou Sanna. En sy kon nie sê wat die man gepraat het nie, want hy het Engels gepraat.
Die derde dag het Saul die patats te lank in die as vergeet en al die olie laat uitbak.
“Wat het jy nou weer staan aanvang?” vra sy pa, sommer kwaad. “Hoe moet ’n moeë man nou in hierdie goed sit en wurg?”
“Pa het gesê ek moet gaan heuning soek.”
“Toe kom jy nie weer uit nie!”
“Ek sal ander bak, Pa.”
Sy pa was in ’n verkeerde bui. “Die kos moet uitkom tot ons klaar is, ons kan nie een patat mors nie! Jy sien self die kalander is taaier as wat ons gedink het, en die byle bly stoets.”
“Miskien wil die kalander maar net nie doodraak nie, Pa.” Agterna kon hy self nie dink wat hom bevlieg het om dit te sê nie.
“Hoe sê jy daar?”
“Oom Anneries sê hy is by die duisend jaar oud. Miskien wil hy maar net nie doodraak nie.”
“Van wanneer af leef hy?”
“Hy’t dan gegroei.” Hy het voor sy siel geweet hy tempteer sy pa, maar hy kon homself nie keer nie. Vandat hulle aan daardie kalander begin kap het, het ’n ergernis in hom kom lê wat nie langer wou binne bly nie. “Hy moes tog geleef het om so groot te kom.”
“Wat gaat met jou kop aan?”
“Niks, Pa. Dis net dat iets vir my sê daardie kalander leef. As hy dood was, kon hy nie gegroei het nie en as jy leef, kan jy voel en as jy kan voel, is jy bang vir doodraak!”
Sy pa het na oom Anneries toe gedraai. “Wat praat die kind, Anneries? Het jy dit gehoor?”
“Ek hoor hom, Joram. Dit lyk my jou Saul begin bas kry.”
Dit was halfdag. Die loeries was stil en die hele dag het daar nog nie ’n skoot in die Bos geklap nie. In Saul was daar ook ’n ander onrus: Hét Marais die vorige dag vir Oupoot geskiet? Hy was vroeg die môre op om te kyk of daar weer spore om die skerm lê, of die hopie patatskille wat hy eenkant op ’n klip bymekaar gesit het, weg is. Dit was. Maar die bosvarke se spore en mis het om die klip gelê.
“Nou maar goed.” Sy pa het skielik opgestaan. “As Saul dan begin bas kry, is hy seker hard genoeg om ’n man se byl te swaai?”
Saul het hom lam geskrik; hy het ineens geweet waarheen sy pa mik en ’n onbeheerbare koppigheid het in hom opgestoot. “Ek gaan nie aan daardie boom kap nie, Pa.”
Sy pa se oë was botstil in syne. “Gee vir hom ’n byl, Anneries!”
“Pa …”
“My byl, Anneries!”
Oom Anneries het die byle ’n laaste trek met die platvyl gegee en nader gekom. Jozef was by hom.
“Ek sal kap, Pa,” het Jozef aangebied. “Oom Anneries het gister self gesê ek kap goed.”
Sy pa se oë was nog altyd botstil in syne.
“Saul sal kap! Hy sal valkant kap en oom Anneries agter.”
“Pa het gesê ek en Jozef moet vanmiddag aan die oprolhoute begin kap,” het Saul probeer wegskram. Hy het ’n lelike ding begin …
“Julle kan gaat oprolhoute kap nadat jy gevoel het hoe ’n man se byl deur die lug swaai! Kom!” Sy pa was witkwaad.
“Ek kap nie aan daardie boom nie, Pa.” Wat in hom ingevaar het, kon hy nie verstaan nie; hy het net een ding geweet: hy sou sy hand nie lig om aan daardie kalander te kap nie.
Sy pa het in sy spore omgetol en die stuk assegaai langs die vuur gegryp. “Praat my vandag nog een keer teë!”
“Pa …”
“Solank jy in my span staan, sal jy kap waar ék sê jy moet kap!”
“Ek kap nie aan die kalander nie, Pa.”
Toe die stuk assegaai hom skuins oor die blaaie tref, keer hy met sy hande en gooi sy lyf eenkant toe, maar die tweede hou brand oor sy rug en die volgende een tussen sy blaaie.
“As ek sê jy vat byl, dan vat jy byl!” skree sy pa. En die assegaaistomp vang hom oor die heup. “Staan op! Gaat jy die byl vat of nie?!”
“Ja, Pa.”
Hy het nie opgekyk toe hy na die boom toe aanstap nie, hy het sy oë op die platgetrapte fynbos gehou en die byl in sy hand opgelig sodat die blad nie op die grond sleep nie.
“Kry jou vastrap!” gebied sy pa soos ’n man wat ’n weerbarstige os tem. Agter die kalander het oom Anneries sy plek ingeneem.
Saul het oor die spaanders om die wortels getrap en sy staan langs die diep valkeep gekry. Nes vleis sonder bloed het die vaalwit binnehout gelyk.
“Laat Jozef kap, Pa,” bepleit hy ’n laaste uitkomkans.
“Kap! Lig daardie byl!”
Aan die agterkant het oom Anneries se eerste kaphou geval en gewag vir die voorste een sodat die kap-pas kon begin.
“Pa …”
“Lig die byl! Swaai hom en moenie met hom kielie nie! Bring hom!”
Magteloosheid het deur sy taai, seningrige lyf geskrei; sy hande het om die bylsteel vasgekramp en wit geword soos die bloed deur sy are pers. Aan die einde van die eerste opswaai het hy ’n oomblik gehuiwer en toe die vlymskerp blad agter in die valkeep ingedonder. Oom Anneries se tweede hou het amper onmiddellik gevolg. Toe weer Saul. Oom Anneries. Saul. Anneries.
“Hierjy!” hoor hy sy pa skree. “Nou kan die mannetjie skielik kap! Ditsit! Wys hom! Voel dit nou miskien vir jou
