enkele loerie se noodkreet het oor die Bos weergalm. In Saul het die drif met elke kap al vaster geknoop.
Die oggend van die vierde dag het hulle die spore en tekens gekry van ’n groot trop wat die vorige nag tussen die skerm en die kalander deur is. Oupoot se spoor was nie onder hulle nie.
“Jy is stil,” het Jozef later die dag opgemerk en half spottend bygevoeg: “Of is jou arms seer van gister se kap?”
“Nee.”
“Loop jy saam? Ek gaan kyk of daar al ’n bloubokkie hang.”
“Nee.”
“Oom Anneries sê jy is nou in jou jongbultyd, maar dit klink eerder of jy in jou beneuktyd is! Wat gaan met jou aan? Dis goed dat Pa jou gister bietjie bygekom het.”
“Los my uit.”
“Pa het gesê jy moet loop heuning soek.”
Die skote het weer Brandrug se kant toe geklap.
Hy het die bladsak gevat en die heuning loop soek. Laatmiddag het hy ’n nes bo in ’n upright sien sit waar ’n bobbejaan sou sukkel om dit by te kom … Die ding tussen hom en sy pa het egter nog dik tussen hulle gehang en moes ligter kom, hy moes die heuning hê.
Sy lyf was seer waar die stuk assegaai hom gekneus het en sy arms van die kap; om die upright te probeer klim, sou wees om sy doodval te soek. Hy het die bladsak om sy nek gehaak, die stinkhoutboom langs die upright uitgeklim en oor ’n dwarstak geseil tot regoor die nes.
Hy was al aan die terugseil toe ’n tak iewers onder hom in die Bos klap. Soos die knal van ’n geweer, en hy het onmiddellik geweet dis ’n grootvoet se breek. Hy was al taai-taai tot in die eerste dik mik van die stinkhout toe die tweede tak klap. Naby. Bokant sy kop het ’n loerie begin gorrel en sis en toe hy afkyk, sien hy die beweging in die onderbos en Oupoot wat stadig deur die ruigte gestap kom. Soos ’n groot, grys rots wat stadig beweeg en met twee massiewe tande wat met ’n sierlike boog na binne krul. So dik soos ’n man se lyf waar hulle uit die kasse kom. En verligting trek deur Saul: Marais het nie vir Oupoot gekry nie! En dié keer is hy klaar in ’n boom en hoef hy nie te hol en te klim nie! Hy sien die olifant by die stinkhoutboom vassteek en hoe sy slurp opkom en in die lug soek voordat hy weer in die onderbos verdwyn.
Saul het nie by die skerm loop sê dat Oupoot weer in die omgewing is nie …
“Lyk my onse Saul het ook geluk gehad,” het sy pa gesê toe hy die bladsak oopmaak. “Sommer ’n lekker klompie geluk. En Jozef het vir ons ’n vleiskossie gekry.”
Toe was die ding tussen hom en sy pa ligter.
Die son het middaghoogte gesit die volgende dag toe die kalander begin kraak. Nie onder waar die twee groot kepe ingekap was nie, maar asof sy hele lyf binne-in kraak.
“Dit is die taaiste wat onder my byl deur is,” het oom Anneries gesê toe hy donker langs die vuur neerstruikel. Dit was Saterdagaand en ’n lang, droë Sondag sonder ’n brandewyntjie het voorgelê; die kalander het gemaak dat daar nie genoeg speke klaar was nie. Van skemer soggens tot skemer saans het hulle gekap en daar was net nie krag of lig oor vir speke uitkap nie.
En jy kon die kalander tot by die skerm hoor kraak. Teen middernag het dit vir Saul gevoel hy versmoor; oom Anneries en Jozef het min of meer gelyk gesnork, dan kraak die kalander en dan snork sy pa. Hy wou buitetoe vlug en sy ore toedruk, maar hy was bang die grootvoete kom weer en trap hom.
Sondag, die hele dag, het die kalander gekraak soos een wat pyn het; hoe harder Saul sy verbeelding anderpad probeer hou het, hoe meer het dit gevoel die kalander kraak tot in sy eie lyf.
“Dink Pa hy sal môre val?”
“Vroeg.”
Maar die sesde dag het ook verbygegaan. Die kalander het bly klou aan dít wat oor was tussen hom en die aarde.
“Hy wil ons in die kooi kry!” het oom Anneries gesug toe hulle skemeraand die byle moes neerlê.
“Miskien was Saul se kop reg,” het sy pa met ’n moeë lag gespot. “Miskien wil die ou nie sy vattigheid aan die lewe los nie.”
“Wag maar,” het oom Anneries by die waterblik beloof. “Voor kwartdag môre lê ons hom neer.”
Die kraak van daardie kalander was iets boaards.
Here, het Saul die nag onder die skerm gebid, laat die kalander môre val. Asseblief. As dit sonde is om vir ’n boom te bid, vergewe my. Amen. Asseblief, Here, laat hom val.
Daar was vroegdag ’n benoudigheid in die lug.
“Grootweer,” het oom Anneries voorspel toe hy onder die skerm uitkruip.
“Ek was voordag uit. Dit het seekant toe geblits,” het Jozef gesê.
Kort voor kwartdag, soos oom Anneries voorspel het, het die kalander begin oorkom. Sy pa het eerste byl neergegooi en gehardloop.
“Daar gaat hy!” het hy geskree en oom Anneries het noord gevlug. “Daar gaat hy!”
Eers stadig, toe vinniger terwyl die laaste binnehout tussen die twee kapkepe losskeur en die bosreus alles in sy pad saam met hom bosvloer toe vat. Swerms voëls het verward uit die ruigtes opgevlieg; ’n bosbok is tussen Saul en Jozef deur en ’n trop bosvarke tussen sy pa en die stomp.
Toe was dit stil.
Dankie, Here, het Saul in sy binneste gesê en naar gevoel.
Die kalander was dood. ’n Mens kon dit sien.
Oom Anneries het uit die onderbos gekom, sy hemp dwarsdeur natgesweet. “Wragtig, Joram, beter sal ’n man hom nie neergelê het nie!”
“Ja,” het sy pa trots gesê, “hy lê goed. Die Goewerment sal sy dwarslêers kry, ten minste dertig uit ’n moot!”
Bokant hul koppe, waar die kalander oomblikke gelede nog sy takke hoog teen die lug uitgestrek het, was daar ’n blou gat in die blaredak.
Wes van hulle het die eerste skoot van die dag geknal en kort daarna het dit begin reën.
5
In die weke daarna het Saul geleer wat is kraansaag trek tot dit voel jou arms skeur van jou skouerblaaie los. Eers het hulle die kalander in sewevoetmote opgesaag waar hy lê. Net die dikste deel van die stam. Daarna is die mote een vir een op die putkuil gerol om in sewevoet-dwarslêerdiktes gesaag te word. Soos die dae verbygegaan het, het hulle stiller geword en saans soos lammes langs die vuur neergeslaan. Vir rus was daar min tyd; die hout moes klaar want die uitsleep het voorgelê.
Die derde Woensdag het oom Anneries gestaak. “Joram, as ek nie nou eers ’n slag dorp toe nie, maak ek dit nie.”
“Hoeveel speke kort jy?”
“Een en ’n half. Ek is gedaan, Joram, maar as ek nou uitval, maak ek hulle klaar en val ek môre voordag in die pad.”
“Saul sal saam met jou moet gaan,” het sy pa onverwags gesê. “Ons twak gaan nie hou nie, die koffie en die suiker ook nie.”
Saul
