by Debora wil gaan leen. Die hoë trap is soos gewoonlik net bo-op die portaal met ’n olielamp verlig en sy het ingedagte afgekyk om nie dalk in die halfskemer ’n trappie te mis nie. Hy is skielik reg voor haar om haar pad boontoe te blokkeer.
Sy kyk verskrik op.“N-naand.”
“Goeienaand, Margot.” Beheers maar met daardie skaars waarneembare laggie in sy stem.
Sy sluk stram. “Ek het ’n Huisgenoot kom leen. ’n Oue. Jy weet, die een van 15 September?”
Hy kom tot langs haar, sit sy hand onder haar elmboog. “Kom ek help jou. Ek weet waar daardie Hugenote-nommer is.”
Haar woorde steek vas. Sy is skerp bewus van sy warm handpalm wat haar elmboog stut.
“Ek …” kry sy uit toe hulle in die geel lig van die olielamp staan, “ek het gehoor Engelie praat van die uitgawe wat oor die koms van die Franse Hugenote gaan en toe dink ek ek en my ma sal dit ook graag wil lees.”
Sy kyk op in sy donker gesig en sy tande flits wit.
“Ja, dit sal sekerlik interessant wees. Hou jy ook van geskiedenis?”
“Nogal, ja.”
“Soos jou ma, nè? Nou kom.” Hy stap vooruit, Debora se slaapkamer binne, en gaan sit kruisbeen op die mat by die stapel Huisgenote. Tik op die rooibont Persiese tapyt. “Kom sit. Ek hou so daarvan om in die ou Huisgenote te blaai as ek hier by die huis is. Kom kyk. Hier’s kostelike goed, hoor.”
Sy gaan sit langs hom. Verwonder haar oor dié spontane toeganklikheid. Die eensklapse woorde. Hy trek ’n paar tydskrifte onder uit die hoë stapel uit. Vou een triomfantelik oop en hou dit na haar toe. “Hier’s hy! 25 Julie 1930. My ma het dié kopie nog by Eisenstein gekry. Hy hou mos die ou tydskrifte aan. En kyk nou hier, rugby en perdewedrenne deel ’n dubbelblad.”
Sy vat dit bedees by hom. En glimlag. “Transvaal ly ’n gedugte nederlaag” en “Die Durbanse Julie-hendikep”. Twee fotoartikels langs mekaar met groot swart-en-wit foto’s.
“Jy sal sien,” sê hy, en leun sameswerend na haar toe oor, “rugby gaan nog die groot sport in hierdie land word. Perde gaan ver tweede kom.”
“As jy so sê,” waag sy.
Hy lag uit sy bors en die klank fassineer haar so dat sy na hom staar. Hy trek nog ’n tydskrif uit die stapel. “Ek sê inderdaad so.” Asof wat hy sê noodwendig wet is. “My ma het absolute skatte hier, hoor. Kyk net hierdie uitgawe van 7 September 1928. Sê jy nou vir my dis nie kosbaar nie.”
Margot neem die effens vergeelde kopie by hom. “Sowaar,” sê sy en klink vir haarself effens uitasem, “hier op die voorblad doen die All Blacks die haka net voor die toets teen die Springbokke op Nuweland.”
Sy kyk op in sy gesig en ervaar ’n eienaardige sensasie toe hy met haar glimlag. Of dit te warm is in die kamer. Haar asem brand effens.
“Klein Margot,” sê hy mymerend, sy persblou oë tastend op haar mond. “Ek is bly dat jy kan opgewonde raak.”
’n Stilte talm. Sy is pynlik bewus van hom. Van sy lang lyf, die groen geur van gras wat aan hom kleef ná hy teen laatskemer vir Fanjan gehelp het om die grasperke te sny. Toe kry sy haar woorde terug. “Ek hou daarvan, ja. Maar ek is nie meer klein nie, Marnitz.”
Hy huiwer ’n oomblik, so asof hy mooi luister hoedat sy sy naam uitspreek. “H’m. So sê jy by herhaling. En dis die ding. Dat klein mensies groot word. Maar wag. Dalk is hier ’n spesifieke Huisgenoot wat jy moet lees.”
Daar is skerts in sy stemtoon en sy leun nuuskierig nader toe hy die blad wat hy uitgehaal het, oopmaak. “Wat dink jy hiervan?” vra hy.
Sy frons by voorbaat toe sy die artikel uit Die Huisgenoot van 1938 sien. “Daar Is Dinge Wat ’n Man Nie Kan Veel.” En sy raak ergerlik toe sy die foto’s sien. Sy gee hom ’n kwaai kyk en lees die bygaande kommentaar hardop: “As jy nie jou tafel só dek dat die man wat opskep, genoeg borde en gereedskap byderhand vind om sy taak behoorlik te doen nie, kan hy maklik sommer baie vererg raak. Onredelik? Nee, want ’n halfgedekte tafel is die werk van ’n slordige huisvrou …”
Sy hap na asem. Maar Marnitz lig net sy donker wenkbroue.
“Watter louter onsin!” roep sy uit. Sy kan haar wange voel brand. As daar nou een ding is wat haar binneste laat kook, is dit die idee van ’n man wat hom baasspelerig hou.
Sy hande kom sagkens op hare neer en hy druk die tydskrif toe. “Bedaar. Vir my is dit regtig ’n grap.” Sy gesig is digby hare. Sy blou blik brand van erns én lag sodat sy nie weet wat om te dink nie. Oplaas sê hy: “Dis goed dat jy jou oor so iets vererg. ’n Man mag ’n vrou nooit oorheers nie.”
Sy kyk na hom, haar kop vol draaiende gedagtes. “Nee,” kry sy dit uit, “seker nie. Maar dit … dit wil nou nie sê dat ek van ’n slordige tafel hou nie, hoor.” Sy weet sy praat twak net om iets te kan sê en dit maak haar nog meer verleë.
Hy kantel sy kop en toe vee hy ’n los haartjie langs haar wang weg. Die aanraking laat haar vel gloei. “Natuurlik nie,” antwoord hy byna onhoorbaar. “Maar kom ons soek Die Huisgenoot wat jy wil hê.” Hy soek na dié van ’n paar maande gelede. “Ja. Hierso … 15 September 1939. Dis die een met die voorblad van die Hugenote wat so aan wal stap.”
Sy vat dit by hom. “Dit is hy, ja,” beaam sy geesdriftig. “Trudie Pienaar het ook gesê dis regtig fraai. Hulle kry al wat ’n tydskrif is.”
“Is dit vir jou mooi?” vra hy, en daar is iets in sy stemtoon wat sy nog nie vantevore gehoor het nie.
Sy glimlag en haar vingers vee versigtig oor die kleurvolle voorblad. “Ja, ek hou daarvan. Kyk die blou van die see en die bootjie vol Franse Hugenote. Die drie wit meeue. En die klomp wat op die wal staan en wag. Dis regtig ’n goeie illustrasie.”
Hy is ’n hele ruk stil, sy oë staar ver weg oor haar kop. “Jy hou van mooi goed,” sug hy. “Jy wil hê dinge moet reg en mooi en goed wees.”
Sy kyk op in sy gesig. “Ja,” fluister sy.
Hulle kyk lank na mekaar. Haar blik gee nie pad voor syne nie. Hy trek sy asem stadig in en sit terug, leun na agter op sy arms. ’n Frons keep tussen die digte swart wenkbroue. “Wat gaan jy volgende jaar doen?”
“Ek weet nog nie. Jou ma praat daarvan dat ek voorlopig in julle winkel moet help tot ek mooi weet wat ek wil doen. En my ma dink ook dis ’n goeie idee. Maar ek wil gaan verpleeg. Dis wat ek regtig wil doen.” Sy is effens verleë toe die woorde uit is. Sy het nog nie eens vir haar ma gesê dat sy dikwels ’n begeerte voel om na siek mense om te sien nie.
Die kwaaierige keep in sy voorkop word dieper. “Jy moet goed dink. Daar’s ’n oorlog aan die gang enne … daar gaan baie mense wees wat baie seer gaan kry.”
“Ek weet, maar die oorlog is mos daar ver.”
“Wie weet vir hoe lank.” Hy trek weer sy asem diep in: “Ek dink daaraan om in Londen in Guy’s Hospital te gaan werk.”
Dis of ’n hand om haar keel klem. “Wanneer?” fluister sy bang.
“Sal nog sien. Moenie daarvan praat nie.”
