die terrein nie veel beweegruimte toegelaat het nie en ons onseker was oor die vyand se sterkte en posisie, het ek onmiddellik die taktiese HK laat weet. Ek het nie eens die boodskap probeer enkodeer nie, net maj. Oelschig na die radio laat kom, ons posisie gegee en hom vinnig oor die situasie ingelig. Ek het hom laat weet dat ek oor 30 minute weer ’n vorderingsverslag sou stuur.
Toe het ons ’n skuiling ingeneem sodat ek ’n behoorlike waardering van die kaart af kon doen. Ons het pas ons rugsakke afgehaal toe ons voertuie hoor nader kom. Ek het begin bid dat hulle verby die klein woudkol waar ons geskuil het, sou ry, maar helaas, so gelukkig was ons nie. Russiese Ural-vragmotors het aan die ander kant van die kol bome tot stilstand gekom en ons kon duidelik hoor hoe bevele geskree word, deure toegeslaan en die bakke van die voertuie oopgegooi word.
Dit was tyd om spore te maak. Ek het Xivatcha naby my gehou omdat ek al geleer het om sy intuïsie in sulke situasies te vertrou. Ons het ons rugsakke opgesit en laag in die bosse gebly, gereed vir aksie, want ’n stil onttrekking was buite die kwessie.
Daar was vier voertuie vol soldate wat ’n helse lawaai opgeskop het. Sommige het gevloek en allerlei snedige opmerkings oor die “Boere” in Kwanyama, die lingua franca in Ovamboland, gemaak. Hulle het klaarblyklik vermoed dat ons SAW-soldate was. Die soldate is in ’n linie opgestel om ons te soek, maar om die een of ander onverklaarbare rede – waarskynlik omdat hulle die spore van die kleiner groep wat ons vroeër in die kol bome teëgekom het, met ons s’n verwar het – het hulle in die teenoorgestelde rigting, weg van ons af, begin beweeg.
Ek het besef hulle het geen benul waar ons skuil nie. Die geraas en geskree was duidelik daarop gemik om ons uit ons skuilplek te verdryf. Dit sou egter nie lank duur nie voordat hulle besef dat ons iewers aan die teenoorgestelde kant van die bos is. Ek het net daar besluit dis genoeg opwinding vir een dag en die span beveel om gebukkend weg te beweeg met die kol bome tussen ons en hulle om ongesiens te bly.
Ná ’n paar minute het Xivatcha, wat deurentyd voor my gehardloop het, sy kop opgelig en met ’n glimlag na my gekyk: “Vliegtuig ...” het hy gesê. “Boere-vliegtuig!”
Ek het vinnig die UHF-radio (ultra-hoëfrekwensie-radio, vir kommunikasie met vegvliegtuie) aangeskakel en die vlieënier se stem het dadelik oor die lug gekom: “Kilo Sierra, this is Cheetah. Do you read me?”
“Cheetah, this is Kilo Sierra,” kon ek uitasem uitkry. “Angels from heaven. You come as if you were sent!”
Ter wille van misleiding was kommunikasie met die lugmag altyd in Engels8 want die vliegtuie se radioseine het natuurlik weens die hoogte bo grondvlak veel verder gedra.
“We have indeed been sent. Thought you were in trouble. Where’s the enemy?” wou die vlieënier weet.
Die volgende oomblik het twee Impala-vegvliegtuie oor ons koppe geskeer en ons spannetjie het mekaar byna van blydskap omhels. Ek het die vlieëniers deur middel van peiling en afstand gerig op die gebied waar ons die vyand laas gesien het. Hulle kon egter niks opspoor nie want teen daardie tyd het die soldate die voertuie waarskynlik diep in die tropiese bos versteek. Die vlieëniers het wel ’n paar sarsies spekulatiewe vuur op moontlike skuilplekke gevuur om die vyand te ontmoedig om ons verder te agtervolg.
Tydens die nabetragting op Katima het dit aan die lig gekom dat maj. Oelschig die vliegtuie laat opstyg het kort nadat hy met my gepraat het, sonder om te wag vir my tweede oproep 30 minute later. Hulle kon nie bekostig om Suid-Afrikaners aan die verkeerde kant van die rivier te verloor nie, want Suid-Afrika was immers nie in ’n oorlog met Zambië gewikkel nie, het hy gesê. Vir die span was dit ’n riem onder die hart dat ons ’n missiebevelvoerder met visie én ’n gut feeling gehad het.
Op ’n praktiese vlak sou ek baie nuwe dinge gedurende my jare op Omega leer, nie net oor oorlewing in die bos nie, maar ook oor my kamerade. Hoewel ons Boesman-makkers onmisbaar was in die bos, het hulle ook swak punte gehad. Een hiervan was dat hulle hoegenaamd nie kon swem nie. Om ’n rivier oor te steek, was altyd ’n resep vir ’n chaos.
Dit het ek besef toe ons tydens ’n ingewikkelde ontplooiing die Cuandorivier moes oor om by ons teiken uit te kom. Die Cuando vloei suid vanaf die Angolese sentrale hooglande en vorm die grens tussen Angola en Zambië. Dit sny deur die Caprivi (waar dit die Kwandorivier genoem word) en mond uit in die Linyanti-moeras in Botswana.
’n Vegpatrollie van die verkenningsvleuel is opdrag gegee om Swapo se vernaamste logistieke toevoerroete na sy basisse in die suidwestelike hoek van Zambië te ontwrig. Ons sou ’n hinderlaag op die pad lê om ’n logistieke voertuig te vernietig. Die gevangeneming van ’n Swapo-offisier was ook nog hoog op die agenda.
Om te verseker dat die span die pad ongemerk bereik, is besluit om die Luiana- en Cuandorivier te voet oor te steek en dan uit ’n westelike rigting na die pad te beweeg. Dit het gou geblyk dat net enkele van die Boesmans kon swem. Ons moes opblaasmatrasse saamvat en seker maak dat iemand wat goed kon swem elke nie-swemmer bystaan. Om sake nog ingewikkelder te maak, was die Cuando by die oorgangspunt sowat 5 km breed.
Snelvloeiende strome is afgewissel met eilande en moerasse wat meestal met riete toegegroei was. Ons kon tydens die oortog op die baie eilandjies rus, maar is genadeloos deur die muskiete toegetakel. Die rugsakke is dryfbaar gemaak deur hulle in grondseile toe te draai en toe te bind. Ons wapens en gevegsuitrusting is bo-op vasgemaak.
Toe ek om ’n draai in ’n breë deel van die rivier kom, was João Antonio, die Boesman wat die span se RPG-7 gedra het, al spartelend besig om sy uitrusting kant toe te trek. Sy pak het omgekantel en was vinnig besig om te sink. Nadat twee van ons hom tot op droë grond gehelp het, het ons agtergekom dat die RPG-lanseerder en al die hulpladings (wat die vuurpyl aandryf wanneer dit afgevuur word) op die bodem van die rivier lê. Ons moes ’n paar keer duik om alles te herwin en sy uitrusting weer dryfbaar te maak. Die middag het ons die RPG se hulpladings in die son uitgepak om droog te word, maar was bekommerd dat dit dalk te erg beskadig was om te werk.
Ná 36 uur van spartel en ploeter deur moerasse het die span uiteindelik die oostelike oewer bereik. Ons het die uitrusting droog gemaak en ’n nag se rus ingekry voordat ons die operasie hervat het. Sowat 2 km van die beplande hinderlaagposisie het die span in twee verdeel: Die spanleier het die hinderlaaggroep na die pad gelei en ek het met ’n klein reserwemag by die uitrusting gebly en die HF-radio beman.
By die hinderlaagposisie het sake ’n interessante wending geneem, soos ons ná die tyd gehoor het. Op die tweede dag het ’n swaargelaaide Swapo-vragmotor in ’n suidelike rigting op die pad aangekom. João, die man met die RPG wat in die rivier beland het, het doodluiters in die middel van die pad gehurk om ’n beter skoot in te kry. Sy eerste skoot het egter net ’n onwelkome “klik” opgelewer – die wapen het geweier om te vuur. Met die tweede probeerslag was dit dieselfde ding.
Teen dié tyd het die groot vragmotor reg op ons man afgestorm. João het hom nie van stryk laat bring nie. Koel en kalm het hy sy ander wapen, ’n 9 mm-pistool, uitgepluk en op die voertuig losgebrand, wat toe reeds so te sê op hom was.
Gelukkig het die res van die hinderlaaggroep nie vir João gewag om die voertuig tot stilstand te bring nie, maar met elke denkbare wapen begin skiet. Die bestuurder is in die proses getref en die voertuig is van die pad af die bosse in. João het net betyds uit die pad gespring en die vragmotor het hom net-net gemis.
Die span het vinnig korte mette gemaak met die laaste weerstand, foto’s van die voertuig en vier dooie Swapo’s geneem en die vragmotor aan die brand gesteek. Toe het hulle onttrek en na ons posisie terugbeweeg. My span het intussen ’n landingsplek voorberei en die taktiese HK laat weet. Toe die hinderlaaggroep by ons aansluit, was die helikopters reeds op pad. Die hele span is die middag opgepik
