gaan uit na buite, die nag donker en sonder maan; dit is nog koel, en anderkant die bome roep die kriekies. Die klank van die musiek het ver en gedemp geraak.
Hy bly staan daar buite in die donker. Sal hy teruggaan huis toe? Dit ìs tog net ’n paar myl deur die velde langs ’n kortpad wat hy ken, en eerlank sal die maan ook op wees. Hy bly egter talm: hy kan tog nie deur heinings en oor slote gaan in sy aanddrag nie, en nog méér bly hy omdat die balkamer hom aanlok, die helder huis vol kerse, al die mense, die laggende meisies, die geruis van taf en satyn. Ná sy eensame jeug is dit alles vreemd en onbekend, maar tegelyk trek dit hom ook aan, al moet hy aan die buitewyke van hierdie wêreld bly staan.
Eers nadat sy oë gewoond geraak het aan die donker van die terras sien hy dat daar iemand teen die balustrade aanleun: ’n man, wat omdraai toe hy David agter hom hoor, en in die dowwe lig van die huis herken David die Hertog se neef.
’n Tyd lank bly hulle daar staan in die donker, want David wil nie dadelik van hom af weg beweeg nie, en ná ’n rukkie begin die ander jong man praat.
“Is jy ook iemand wat nie belang stel in dans nie?” vra hy. David kyk op, ’n bietjie verbaas oor die aanspreek deur hierdie vreemdeling uit ’n ander wêreld.
“Nie baie nie. Ek kom eintlik nie dikwels op bals nie.”
“Jy bly hier in die omtrek?”
“Ja, op Donore, nie te ver hiervandaan nie.”
Hul gesprek is beëindig, maar aangesien dit plaasgevind het, kan hy nie skielik wegloop nie, en bowendien, waarheen sou hy gaan? Hy gaan sit op die balustrade in die donker by die ander jong man, en hulle kyk na die verligte vensters van die huis waar mense op en neer beweeg in die kamers, en hoor die verre klank van die musiek. Hulle sê niks nie, maar hulle stilte is nie onvriendelik nie.
“Ek het nie verwag om so iets deftigs hier op die platteland aan te tref nie,” merk die jong man op. “Dit is soos Dublin.”
“Ek was nog ’n kind gewees toe ek laas in Dublin was.”
“Stel jy nie belang in die sosiale lewe nie?”
“Nee,” sê David.
“Dit ís ook nie baie interessant nie,” beaam sy metgesel; “óf baie sinvol. Maar dit is mooi, dink jy nie so nie?”
“Ja, dit is mooi.”
“Soos Versailles,” sê hy. “Ek het gaan toer op die Vasteland net voor die Rewolusie – Frankryk, Italië, al die gewone plekke. Ek was nog maar ’n seun, en dit het ’n groot indruk op my gemaak, al die rykdom en weelde, die geweldige trots en grasie, en die onreg daarvan.” Hy gesels afgetrokke, besig om die gesprek aan die gang te hou, maar sy gedagtes is elders en sy oë gevestig op iets anders. “Nou is dit verby,” sê David om die gesprek aan te vul.
“Ja, wie sou dit kon gedink het? Nou lê die koppe in die strooi van die Place de la Guillotine, en die sale van die paleis staan leeg waar hulle gedans het.” Meteens is dit asof hy weer aandag skenk aan David. “Maar jý is seker konserwatief, nie waar nie?”
“Waarom?”
“Al júlle grondeienaars is immers.”
“Ek het geen vaste oortuigings nie,” sê hy verontskuldigend, en die ander man lag.
“Ek het gedink miskien sal ek jou skok of verontwaardig – sommige van ons mense in Dublin is geneig om baie liberaal en rewolusionêr te wees.”
“Ek is bevrees dat ek maar min van dié dinge af weet,” sê David. “Die meeste van ons weet maar min van énigiets af. Ons is tevrede om voort te gaan soos ons vaders en grootvaders, in gemak en onkunde. Ons kan nie glo dat daar ooit iets kan verander nie, al het die verandering reeds ingetree.”
“Die Rewolusie?” vra David, maar hy weet skaars of die lae, afgetrokke stem tot hom gerig is.
“Ja, die Rewolusie. Dit het ons hele geskiedenis in twee geskeur: vóór en ná die Rewolusie, soos die tyd vóór en ná Christus. Dis soos ’n groot wind wat opgekom het in die stilte en aanwaai oor die vlakte, oor die hele Vasteland; wat alles daarvoor wegdwarrel soos stof en dooie blare. Maar hier dans die mense vanaand voort, en hulle hoor nie eers hoe die wind opkom nie. Hulle sal dit pas besef wanneer die teëls van die dak afwaai en die hele huis óm hulle begin neerslaan.”
David begryp skaars wat hy sê. In die huis word die klank van musiek harder: iemand het die gordyn voor ’n venster teruggetrek, en die lig van binne val dwarsoor die terras. Arthur verskyn in die deur en bly ’n oomblik daar staan.
“David,” roep hy. “Is dit jy? Weet jy waar Alice is?”
“Sy het nog gedans toe ek haar laas gesien het,” roep hy terug, en Arthur gaan weer na binne. Hy wil seker huis toe gaan, maar David voel nie meer lus om te vertrek nie, tevrede om hier te bly sit met die jong man wie se naam hy nie eers ken nie, neef van – het Maria gesê die Hertog van Leinster?
“Sal ons iets gaan drink?” vra sy metgesel en staan op. Hul gesprek is beëindig, en saam gaan hulle na binne, na die eetkamer waar daar slegs ’n klein, senuweeagtige soldaatjie in die hoek aan ’n skaal vrugte staan en peuter. Die lang tafel is bedek met skale, borde, flesse en glase, en die spieëls teen die mure vermenigvuldig die vertoon oor en oor.
“Laat ons eet, drink en vrolik wees,” sê die jong man saggies, “want môre sterf ons. Dalk nog op die guillotine,” voeg hy met ’n effense glimlag by terwyl hy die fles wyn teen die lig ophou.
Hulle bly staan by die tafel en drink hul wyn, maar die aanwesigheid van die swygende, verveelde soldaatjie in die hoek maak hulle onwillig om verder te gesels.
Reeds is daar van die gaste besig om te vertrek, want dit is al oor middernag: groepies mense beweeg langs die gang af, vroue met ruisende rokke maak mantels en serpe bymekaar, mans groet met harde stemme, en daar is koetse voor die deur. Daaragter duur die musiek nog voort.
“Jy is een van die huisgaste, nè?” vra David onbeholpe om die stilte te breek.
“Ja, ons gaan môre terug na Dublin.”
Die woorde laat David effens treurig voel: teruggaan, weggaan na ’n ander lewe, en hy sal hier alleen bly met die elkedaagse.
“Die Sekretaris het my gevra om ondersoek in te stel, maar ek het vir hom gesê, ‘My liewe man, hoe kan jy dink dat dit moontlik is om iets uit te vind in hierdie godverlate land?’ …” Dit is sir Thomas Walsingham wat die kamer binnegekom het, die plaaslike parlementslid: ’n groot, swaargeboude man met trae, plegtige waardigheid, en die lint van ’n orde oor sy bors. Ou regter Greenwood loop effens agter hom aan en kyk op na sy gesig terwyl hy bevestigend sy kop skud.
Sir Thomas knik vir David se metgesel. “O, is jy hier?” vra hy sonder belangstelling. “Ek het gedínk dat ek jou vanaand hier gesien het. Gaan dit nog goed met jou ouers?” Sy oë gaan oor David heen sonder reaksie; na die soldaat kyk hy nouliks.
“Ek het dit oor die onrus onder die boerevolk,” gaan hy voort terwyl hy vir homself wyn skink. Hy praat met die jong man en ou Greenwood word plotseling geïgnoreer, asof hy besluit het om hom tot sy gelykes te beperk. “Dit is duidelik dat die Rewolusie in Frankryk hulle net aangemoedig het. Ek glo dat dit nodig is om drastiese stappe te doen voordat dit te laat is en die hele saak
