“Het jy Ferdie de Lange vermoor, Fransien?”
“Nee! Hoe kan jy so iets vra? Ek sal nooit ’n mens kan doodmaak nie! Ek sal nie eens ’n dier kan doodmaak nie! Hoe kan jy so iets van my dink? Hoe kán jy?”
Fransien spring geskok op. Sy laat Jans dink aan ’n wildsbokkie wat in doodsgevaar verkeer, maar wat nie weet watter kant toe om te vlug nie.
“Sit asseblief, Fransien. Ek beskuldig jou nie. Dis ’n roetinevraag wat ons vra vir die eerste persoon wat op die moord afgekom het,” probeer hy haar kalmeer.
“Het julle dit gevra vir die een wat op Chris de Wet se liggaam afgekom het?”
“Nee …”
“Hoekom nie?”
“Dit was ’n groep mense wat op hom afgekom het. Hulle het ’n alibi gehad.”
“As ek geweet het daar lê ’n dooie mens in die skooltuin, sou ek ook ’n alibi gehad het. My alibi sou wees dat ek nie my voete daar naby sou sit nie! En as ek geweet het iemand gaan vir Chris de Wet skiet tien minute nadat ek hom ’n klap gegee het, sou ek daarvoor ook ’n alibi gehad het. Al moes ek ook die rumba op een van die tafels dans sodat almal my kon sien!” Daar het ’n tikkie histerie in haar stem ingesluip.
“Fransien, bedaar asseblief. Jy is nou besig om heeltemal onredelik te raak.”
“Ek sou reken dis nou die perfekte tyd om onredelik te raak! Twee mense is dood. Twee mense, moet ek byvoeg, wat my en ’n hele paar ander mense se skooljare hel gemaak het. Al wat ek gedoen het, was om oor die een te val toe hy reeds dood was, en om die ander een ’n taai klap te gee toe hy nog gelewe het. Maar nou is ek die polisie se hoofverdagte!”
Jans laat sak sy kop ’n oomblik moedeloos in sy hande. Met haar tirade het Fransien haar net dieper in die moeilikheid ingekry.
“Kom ek verduidelik vir jou waarom jy – teoreties, in elk geval – die hoofverdagte is,” probeer hy haar kalmeer. “Eerstens, De Wet se moord. Jy het ’n paar minute voor sy dood ’n argument met hom gehad, jy het hom met die dood gedreig en jy het geen alibi vir die tyd wat hy dood is nie. Dis basies omstandigheidsgetuienis, want jy kan nie direk met die moordtoneel verbind word nie. Die moordwapen is wel gevind, maar dis ’n vuurwapen wat twee jaar gelede al gesteel is en daar was geen vingerafdrukke daarop nie. Daar was ook geen spore in die omgewing nie, die gras is te ruig.”
“Hoekom maak dit mý die sogenaamde hoofverdagte? Chris was stormdronk; hy het waarskynlik ’n hele paar mense daardie aand die duiwel in gemaak. Wat van Barnie, byvoorbeeld? Hy en Chris het ook ’n relletjie gehad, en hy is kort voor my by die saal uit. Maak dit outomaties van hóm ’n verdagte?”
Jans skryf ingedagte iets in sy boekie, voor hy weer na haar kyk. “Niemand het iets daaroor gesê nie, maar ons sal dit opvolg. Is daar iemand wat dit sal kan bevestig?”
“Mitzi sal kan, ons was bymekaar toe dit gebeur het.”
Jans maak nog ’n aantekening in sy boekie en vervolg dan: “Tweedens, meneer De Lange. Die tyd wat jy op hom afgekom het, stem ooreen met die tyd van sy dood. Hy is vermoor met ’n goed gemikte hou of skop teen die keel. Net ’n persoon met deeglike opleiding in aanvalstegnieke kon dit doen. Dis die soort opleiding wat jy ook ondergaan het en wat jy sorgvuldig vir die wêreld wegsteek, Fransien. Daar het nog net ’n motief kortgekom, en dit het jy so pas self verskaf: hy het jou skooljare hel gemaak.”
Fransien se oë rek. “Jy kan nie ernstig wees nie! ’n Mens maak nie iemand dood oor hy tien jaar terug mislik met jou was nie. As dit die geval was, sou daar ’n ry mense voor my gewees het wat hom eerste wou bykom!”
“Jou vriend Barnie ook?”
“Ja … nee … ek weet nie. Barnie was bang vir hom. Nadat ek begin houtwerk neem het, het hy my laat belowe dat ek hom nie alleen by Langes sal los nie. Ek moes altyd ná klas vir hom wag. Dis waarom ek die kortpad geken het, want die houtwerkklas is eenkant en ons sou gedurig laat gewees het vir ander klasse as ons nie die kortpad gebruik het nie.”
“Hoe bedoel jy?”
“Langes het baie vir Barnie werkies gegee ná klas. Saagsels opvee, die swartbord skoonmaak, gereedskap bêre, daardie soort ding. Dan het ek hom gou gehelp, sodat hy vinnig kon wegkom.”
“Net vir Barnie?”
“Nee, een of twee van die ander seuns moes ook gereeld agterbly. Gewoonlik dié wat die bangste was vir hom. Ek dink hy het dit geniet dat hulle so verskrik was; hy was daardie soort mens.”
“Hoekom was hulle so bang vir hom? As hy hulle aangerand het of so iets, kon hulle hom mos by hulle ouers of by die skoolhoof gerapporteer het?”
“Jy verstaan nie, Jans. Die kinders wat hy die meeste geterroriseer het, was juis kinders wat nie op hulle ouers se ondersteuning kon staatmaak nie. Kinders wat alreeds geknou was deur die lewe. Ek weet nie of hy ooit iemand fisiek aangerand het nie, maar hy was ’n gemene, sarkastiese mens. Ons was almal vrek bang om onder sy tong deur te loop, want hy het die vermoë gehad om jou van jou laaste bietjie menswaardigheid te stroop.”
Dis met ’n swaar gemoed dat Fransien ’n rukkie later stadig na haar chalet terugstap. Die ondervraging het talle ou, onwelkome herinneringe teruggebring. Ook besef sy nou werklik in watter netelige posisie sy haar bevind. En Jans …
Daar is ’n diep seer in haar. Sy het werklik gedink hy voel ook oor haar soos sy oor hom. Sy moes geweet het sy is nie vrou genoeg vir hom nie. Hy sou nooit eens ’n tweede keer na haar gekyk het as sy nie ’n verdagte in die saak was nie. Dít maak die seerste van alles.
Jans kyk die terneergedrukte figuurtjie net ’n oomblik agterna, voor hy vinnig bevele uitdeel.
“Tony, sal jy asseblief vir my afsprake reël met Mitzi Dreyer en mevrou De Lange, sommer vir vanmiddag nog. Gerrie, die vingerafdrukmanne het mos afdrukke geneem van almal wat Saterdagaand buite die saal was toe De Wet geskiet is?”
“Dis reg, Jans. Maar ons kon dit nie gebruik nie, want daar was geen afdrukke op die toneel nie.”
“Stuur die hele spul in elk geval in, dalk kan die slim ouens met die rekenaars vir ons iewers ’n haas uit die hoed trek. Miskien het iemand ’n rekord waarvan ons nie weet nie, of iets dergeliks.”
Hy vryf sy hande teen mekaar. “Ouens, ek is glad nie seker dat hierdie meisie ’n moord gepleeg het nie, maar De Wet se pappie spring op en af omdat ons nog niemand in hegtenis geneem het nie. Sy lyk op die oomblik na die waarskynlike skuldige, dus sal ons ons storie moet ken as ons nie ’n onskuldige mens tronk toe wil stuur nie.”
“Hoe weet jy van haar opleiding, as sy dit wegsteek soos jy sê?” wil Gerrie nuuskierig weet.
Jans grinnik verleë. “Wel, eerstens het ek gesien hoe sy oefen. En ek moet erken, dit was nogal indrukwekkend. En dan … die uwe het self al twee maal onder daardie sagte handjies deurgeloop.”
“Wat? Hoe het dit gebeur? Moet net nie sê jy het ook vatterig geraak soos Chris de Wet nie?” Superintendent Johnson klink bekommerd.
“Wel, die eerste keer het ek na haar gekyk op ’n manier wat haar nie aangestaan het nie. Dit was by die swembad. Toe gooi sy my in die water om te gaan afkoel.”
Die
