verander alles in ’n mens se hele lewe.
Met ons verblyf in die hospitaal het dit verder goed gegaan, al het ek geelsug ontwikkel. My telling was die hoogste in die hele baba-afdeling. Eers was my ma trots op my hoë telling, totdat sy gehoor het dis eintlik nie so goed nie; ek was die siekste!
Toe ek huis toe kon gaan, was dit glo ’n fees. Daarvoor het my pa gesorg. Hy het die hele voorportaal vir ons tuiskoms versier. En vir ons ’n piekniek reggekry, want hy het gedink ons moet ons gesinslewe met ’n piekniek in ons eie huis begin. Ek moes op ’n kombersie by hom en my ma lê, sodat ek gewoond kon raak aan piekniek hou.
Ons buurvrou in daardie stadium, Marlene Sonnekus, het tien dae ná my geboorte ’n seuntjie gekry. My ma vertel dit was vir haar wonderlik om hom te sien ontwikkel. Hy was natuurlik baie sterker as ek, en hy het ook gou begin lag. My ma kon gou sien as ek van iets hou, maar daar was nog geen laggie nie.
Een Sondagaand, toe ek elf en ’n half weke oud was, het my ma my gevoed en regop gehou sodat my windjies kon uitkom, maar ek het gewoel en gestoei en, skryf my ma, sy het bitter onbeholpe gevoel.
My pa was kerk toe en sy was doodseker dat hy my maklik rustig sou kon maak. Hy was glo so oulik met my. Toe my ma my op die bed neersit om my doek om te ruil, sien sy ’n duidelike glimlag, met twee pragtige dimples. Sy kon dit nie glo nie. En toe sien sy my pa het pas in die kamer ingekom. Ek het gelag omdat ek so bly was om hom te sien! Van toe af het ek gereeld gelag.
Die mense wat my help word het wie ek is
Dit is ’n gelukkige oomblik. Nou kan ek uiteindelik vir almal vertel van die mense wat my help word het wie ek is.
Dalk moet ek een van die swaarste dele eerste vertel, die storie van juffrou Susan Hattingh, my klavieronderwyseres. My ma en juffrou Susan se man het saam klas gegee by die Bloemfonteinse Onderwyskollege nadat my ma weg is by die skool. Juffrou Susan het vir my sussie Marisa en ook vir Zettie, die jongste, klavierles gegee. Ek het baie keer by my sussies gaan staan en luister wanneer hulle hulle stukke op ons klavier oefen. Ek het la-la-la gesing as hulle vashaak.
Ek het later vir my ma gevra of ek ook klavierles mag neem. Juffrou Susan het ingestem: “Bring haar, dan kyk ons hoe dit gaan.”
Ek was so bly. Juffrou Susan het die name van die note vir my geleer. Ek het van die swart note se klank gehou. Dit was die lekkerste ding in die wêreld toe ek ’n stuk leer speel met ’n F-kruis daarin. En toe later ’n G-kruis ook. En ’n B-mol. Juffrou Susan het saam met my gelag oor swart note wat mólle genoem word.
Almal in die huis, behalwe my pa, kon toe klavier speel. Eendag het hy vir my ma gesê hy wou nog altyd leer klavier speel. Hy wil ook by juffrou Susan lesse kry.
Toe gaan hy. Juffrou Susan het gesê nou sien sy al die Brynard-hande. My twee kleinsussies het klavierspeelhande. Myne is klein. My voete ook. En Jerry Brynard het die grootste en harigste hande van almal wat by haar klavier neem.
My pa het eintlik nie genoeg geoefen nie.
Juffrou Susan was vriendelik en snaaks en vrolik en verskriklik mooi. Sy was lief vir almal, vir haar man en twee dogters en een seun. Net een ding was bietjie vreemd aan haar. Sy was bang vir bestuur. Sy wou nie leer motor bestuur nie.
Sy het my ná ’n ruk ingeskryf vir ’n item op die eisteddfod. Maar nie vir my pa nie.
My ma het later vir my gesê juffrou Susan het meer as ek oor die eisteddfod gestres. Sy het nie oor my simbool gestres nie; sy wou net hê ek moet oukei wees, want dit is ’n groot ding om op die Odeion se verhoog te gaan klavier speel.
Maar juffrou Susan het vir my gesê ek moet eers mooi rustig op die stoeltjie sit en vir die beoordelaars kyk. Wanneer die hoofbeoordelaar knik, moet ek my hande rustig op die klawers sit en my asem diep intrek. Die musiek wat ek gaan speel, moet in my kop begin opklink. Wanneer ek dan my asem stadig uitblaas, moet ek begin speel. Ek moet net aan die mooi musiek dink, aan hoe mooi en lekker dit is.
Daarna, as iemand voor ’n nuwe ding vir my sê hoe ek dit moet doen, doen ek dit presies so. Dit maak my rustig. Ek kou nie my naels nie; ek stres nie.
Toe ek my musiekstuk klaar gespeel het, het die mense in die gehoor lank hande geklap en opgestaan. Die hoofbeoordelaar ook, en sy het ’n bietjie gehuil! Al die beoordelaars het geskryf asof skryf uit die mode gaan en toe het die hoofbeoordelaar aangekondig dat ek ’n A+ gekry het. My ma het gehuil en toe sy haar trane afvee, het ek gesien haar een nael is lelik afgekou. En óns mag dit nie doen nie!
Een oggend het juffrou Susan saam met een van haar dogters gaan koffie drink by Oliewenhuis, oorkant Oranje Meisieskool. Haar dogter het daar musiek gegee en dit was haar af periode. Toe hulle terugstap, het ’n motor teen die bult afgekom en juffrou Susan omgery.
Toe my ma dit daardie middag ná kollege vir my vertel, was ek bitter hartseer. Ek het die aand baie gebid en geweet dat ek elke dag na my juffrou toe wil gaan. Sy was in die waakeenheid in die hospitaal.
Net een besoeker word op ’n keer by ’n pasiënt in die waakeenheid toegelaat. My ma het altyd saamgegaan, maar buite gebly terwyl ek daar by juffrou Susan is.
Ek het nie eintlik geweet wat ek vir haar kon doen nie. Ek het net daar gestaan en haar liefgehad en gewens sy wil beter word. Die masjiene en pype en drips en sakkies aan die bed en die reuk van ontsmettingsmiddels het my nie bang gemaak nie.
Ek het nie geweet wat ek moet doen nie. Ek wou nie hê sy moet doodgaan nie. Haar lippe was so droog, ek wou iets daaraan doen, maar ek het geweet ’n mens kan nie aan iemand met sulke dik verbande vat nie. Ek kon op die verpleegster se gesig sien dat my juffrou dalk kan doodgaan.
Partykeer het ek ná ’n rukkie gevoel ek wil vir haar bid. Dan het ek dit gedoen. Maar baie sag, ek het net met die Here gepraat.
Een aand het ek anders as ander aande gevoel. Toe ek daar uitloop, het ek vir my ma gesê ek het juffrou Susan gegroet. Ons hoef nie weer te kom nie. Sy is daardie nag dood.
Juffrou Susan se begrafnis was die hartseerste dag wat ek tot toe in my hele lewe gehad het. Die dominee het gesê sy is by Jesus en sy leef en sy is gelukkig. En eendag gaan ons haar weer sien. Die hemel het soos in die Bybel geklink, maar baie ver.
Ek het geweet ek wou nooit by enigiemand anders klavier neem nie. En ek het nie. Ek het my klaviertyd by juffrou Susan gehad, en dit was so lekker en so mooi. Dit is genoeg vir my.
My ma
Ek dink baiekeer dat my ma net nie moet doodgaan nie. Sy laat my elke jaar al hoe meer dinge alleen doen, en ek hou daarvan. Maar ek wil nie sonder haar lewe nie.
My ma beteken die wêreld vir my en sy is – soort van – geduldig, regtig liefdevol en altyd ondersteunend. Sy druk my glad nie en alles wat ek regkry is vir haar ’n bonus. Wanneer ek sukkel met my gewig, is sy vreeslik streng en dan vat sy my afstandbeheer van my TV weg sodat ek nie my stories kan kyk of opneem wanneer ek verkeerd eet nie. Ek weet sy doen dit met die grootste liefde omdat sy my wil help. Wanneer ek self besluit ek wil reg eet, is my ma trots op my. So, as iemand ’n kind met Downsindroom het, moet daai ma nie vir die kind jammer kry en hom toelaat om verkeerd te eet nie. Sy moet die kind leer om die regte kos te kies, al is sy nie by nie.
Partykeer as ’n ma swanger is met ’n baba wat Downsindroom het, kies sy ’n aborsie, of besluit sy ná die geboorte om die kind in ’n inrigting
