sy sulke geskenke kry en ek nie.
My ma vertel ook hoe ek en Shéri eenkeer in die winkel vir haar in die trollie gewag het terwyl sy vinnig iets op ’n rak daar naby gaan haal het. Toe sy terugkom, het ek vir haar gesê: “Mamma, ’n tannie het nou net vir Shéri sjokolade gegee. En sy het nie eens dankie gesê nie.” Die frustrasie was soveel groter omdat Shéri nie eens dankie gesê het nie!
Jare later het die feit dat Shéri soveel aandag trek my wel bietjie skaam begin maak. Shéri is dikwels smiddae saam met my na plekke toe. Onder meer is sy elke Vrydagmiddag saam met my orkesoefening toe. Sy het gesit en luister hoe ons oefen, buite rondgeloop en die af tye tussenin saam met my en my vriende deurgebring.
Op ’n dag het ek vir my ma gesê ek dink nie dis so ’n goeie idee dat Shéri saam met my orkesoefening toe gaan nie. My ma vertel dat sy gewag het vir die dag dat ek gaan begin skaam raak vir my sussie, en dat sy my nie kwalik sou neem nie. Sy het egter nie haar eie afleiding gemaak nie en my verder uitgevra. Toe ek sê ek is bang mense dink ek brag met my sussie, het my ma net geglimlag.
Ek dink die grootste en belangrikste ding wat ek geleer het deur Shéri as ’n suster te hê, is dat elke gesonde, normale baba ’n groot geskenk is. Dit is nie ’n gegewe nie. ’n Gesonde liggaam en verstand is ’n ongelooflike genade. Dis nie iets wat enigeen van ons ooit kan verdien nie; dis werklik net ’n groot geskenk uit God se hand.
Met albei my swangerskappe was ek baie bewus daarvan dat daar ’n kans is dat ek ’n baba kan kry wat nie aan die wêreld se standaarde van normaal voldoen nie. Dit het my egter nooit laat twyfel of ek kinders wil hê nie.
Die toetse wat gedoen word om te bepaal of ’n baba Downsindroom het, het baie ontwikkel. Met my eerste swangerskap kon hulle met ’n bloedtoets redelik akkuraat bepaal of daar ’n kans is op Downsindroom. Wanneer dié toets positief was, is ’n amniosintese gedoen. Met my tweede swangerskap was daar reeds nuwe tegnologie wat medici in staat stel om met ’n bloedtoets meer as 99% akkuraat te kan bepaal of ’n baba Downsindroom het of nie.
Ek het met albei swangerskappe die toets laat doen. Die enigste rede is dat ek daarvan hou om my lewe te beplan. As ek weet die baba wat ek verwag is gestremd, kan ek en my man ons daarop voorberei. Dan is die groot skok verby as die babatjie die dag gebore word, en kan ’n mens werklik net opgewonde wees oor die nuwe lewe. Let wel: Die uitkoms van die toets sou absoluut geen verskil maak aan of ek die baba sou hou of nie.
Ek voel baie sterk oor aborsie van gestremde fetusse. Dit breek my hart om te dink dat ’n ma nie haar baba ’n kans op lewe gun nie, net omdat daardie baba nie aan haar standaarde vir ’n perfekte baba voldoen nie. Ek kan my nie indink hoe ’n ma dit oor haar hart kan kry nie.
Dus sal ek nooit, ooit aborsie oorweeg nie. Maar as ek so bevoorreg is om weer swanger te raak, sal ek verseker weer die toets laat doen. Ek gun dit vir elke ouer van ’n kind met Downsindroom, of enige ander gestremdheid, om so gou moontlik bewus gemaak te word daarvan sodat hulle hulleself so goed moontlik kan voorberei.
Suzette
Shéri’tjie. Wanneer ek aan my ousus dink, steek dit sommer soos ’n pyn in my hart. So lief is ek vir haar.
Ek is gebore en het grootgeword in ’n gesin waar daar baie liefde en sekuriteit was. Mamma en Pappa was lief vir mekaar, en baie lief vir ons.
My ma en pa het altyd mooi vir my verduidelik dat Shéri’tjie nie soos ons almal is nie – dat sy soms goedjies bietjie stadiger doen, dat sy meer sukkel om te leer, en dat sy ’n mongooltjie is. Hierdie term was nie vir ons snaaks nie. Eers heelwat later in ons lewe het ons gehoor dat dit blykbaar nie mooi is om die woord te gebruik nie. Ek het altyd gewonder wat fout is daarmee.
Om ’n sussie te hê met Downsindroom (ek sê dit maar, want dit val deesdae sagter op mense se ore) was nie vir my snaaks nie. Dit was al wat ek geken het. Sy het haar rol as ousus in die huis so mooi vervul. Sy het my baie dinge geleer, soos om jou panty tot bo-oor jou naeltjie te trek, anders kan die mense jou skiet. Ek het haar geglo – want sy was my ousus.
Toe ek ’n bietjie ouer was, so laerskool se kant, het ek en Shéri lekker maats geword. Maats wat ook lekker baklei het. Ons het baie saam geswem en skool-skool gespeel.
Ek het haar graag geïrriteer. Ek het haar gekielie, met haar grappies gemaak, en wanneer sy moes leer, vir haar briefies onderdeur haar deur gestoot. Daar was die keer wat ek harsingskudding opgedoen het toe ek hoor sy kom na die deur toe en vinnig probeer opstaan het – toe tref my kop die deurkosyn.
Wanneer ons op ’n Sondagmiddag gespeel het en ek haar weer so geterg het dat sy van kwaadgeit begin gil, het ek vir haar gesê: “Jy’s nie ’n baba nie, moenie so skree nie” – eintlik net omdat ek geweet het Mamma sou met my raas. Maar laat iemand anders nou net met haar skoorsoek, dan was daar moeilikheid!
Shéri het ook maatjies gehad wat soms kom speel het. Dit was gewoonlik kinders wat saam met haar in Martie du Plessis was. Ek het lekker saamgespeel en geen gestremdheid was vir my vreemd nie. Ek was baie beïndruk deur die kindertjies in rolstoele. Sommige kon prentjies verf met hulle voete en toertjies met hulle rolstoele doen.
Toe ek ouer word, en ook nou in my werk as spraakterapeut, het ek baie empatie ontwikkel vir die ouers van kinders met gestremdhede en ook die mense met gestremdhede self. Dalk omdat ek die pad so bietjie ken.
Behalwe dat Shéri my dinge geleer het toe ek klein was, het sy my ook gehelp wanneer ek skooltoetse moes skryf. Wanneer my ma of pa nie by die huis was nie, het sy vir my vrae gevra om seker te maak dat ek my werk ken. Sy het my veral met Suid-Sotho gehelp.
Ek kan nie onthou dat mense ons ooit snaaks aangekyk het oor Shéri nie. Al ons vriende het Shéri honderd persent aanvaar en nooit gemaak of sy “anders” is nie.
Deesdae is dit wel moeilik om êrens te gaan sonder dat mense vir haar kyk. Ek neem aan dis omdat sy in Binnelanders gespeel het, en verskeie TV-onderhoude met haar gevoer is. Ek kyk mos ook mense agterna wat al op die TV was as ek hulle êrens sien.
Ek onthou een Vrydagaand as tiener toe seunsvriende by ons huis kom kuier het. My een vriend het ’n neef van hom saamgebring, en met die ontmoeting het hulle gemaak of die neef gestremd is. Net daarna het Shéri ingestap gekom en al twee seuns was bleek van skrik, want hulle het nie van haar geweet nie. Ek en my vriendinne, wat Shéri goed geken het en vir haar lief was, het gelê soos ons lag.
Dis iets wat ons nogal kon doen in ons gesin. Lag vir en saam met mekaar. So, ons kon vir Shéri ook lag en sy vir ons.
My ma het so ’n goeie balans met haar kinders gehandhaaf. Sy het vir Shéri al die hulp en geleenthede gegee wat sy kon en terselfdertyd gesorg dat ek en Marisa ons drome kon uitleef. Ek het nooit gevoel een van ons word voorgetrek nie. My ouma was ’n ander storie, maar ons het maar net gelag daaroor en was nooit jaloers nie.
Shéri moes baie smiddae saam met my ma agter ons aanry of kom kyk as ek aan redenaarskompetisies deelneem of ons Kinderkoorkonserte het, of ons groet wanneer ons met koortoere oorsee gaan. Dit was vir my sleg dat sy alleen moes agterbly.
Dit was vir haar ook sleg. Maar my ma het ons altyd verseker dat Shéri ook haar plekkie in die son sal kry. As ek vandag na haar kyk, weet ek sy het haar stukkie son gekry. Vandag ry my ma agter haar aan waar sy weekliks gaan praat met mense, en sy vlieg oorsee om haar storie te gaan vertel. Dit maak my só bly!
Ek het altyd gewonder hoe nuwe mense in my lewe haar sal hanteer. Sal hulle normaal optree, of sal hulle skrikkerig wees en nie weet wat om vir haar te sê nie? My man, Jaco, was van die begin af gemaklik met haar, al het hy nie eintlik voorheen met
