in een geselligheid omskep, maar hoe ouer ek geword het, hoe meer dikwels was dit net so over the top dat ek die tafeldoek oor my kop wou trek.”
Meestal het ek nie die stamina vir Pa gehad nie.
Min mense het. En tog was daar diegene wat om hom rondgehang het asof hulle juis sý energie nodig gehad het om weer in die kryt te klim. In retrospek was dit dikwels Pa se hart vir diere wat my sag gemaak het, al was ek soms hoe die joos in vir hom. Een keer by ’n braai het ’n skerpioen op die vuurhout probeer uitklouter en al wou almal hê die ding moes doodbrand, het Pa geweier. Hy kon die fisieke lyding van diere of gestremde mense nie verdra nie.
Pa het ook ’n aanvoeling vir perde gehad. Nie een keer nie, maar talle male was ons iewers waar die perde hom nie geken het nie, maar hulle sou hom vir aandag uitsonder. Al sit hy in ’n kar, sou die perde regoor hom teen die draad bly kap-kap met die pote, ore gespits.
In my middeldertigs het Pa egter sy mees snyende oordeel oor my gefel, wat nietemin so waar was dat ek amper verlig was. Asof ek lank reeds voor ’n vuurpeloton staan en wag het terwyl Pa aanlê.
“Kyk hoe lyk jy. Jou dele pas glad nie bymekaar nie. Jy is nie veronderstel om só te lyk nie! Hoe jy klink en hoe jy dink en die lewe wat vir jou ooplê, pas nie by jou lyf nie.”
Pa was reg.
Vóór daai konfrontasie was ek miskien gewond, maar daarna was die koeël deur die hart. Én die galblaas.
Dis steeds moeilik om daaraan terug te dink. Net twee dae tevore het ek by Pa se plek in Bloubergrant opgedaag nadat ek hoe lank nie eens geweet het waar hy hom bevind nie.
“Ek’s bly om te sien jy het jou stryd teen anoreksie gewen.” Pa se oë het my met ongekende sarkasme gemeet.
Die goudgrawer, self lankal verby haar beste jare, op wie se heup Pa se hand vir ’n oomblik gerus het, het ’n onsekere laggie gegee. Hy het die vrou in die rigting van die kroeg op die breë stoep gedruk. “Loop wag daar vir my.”
Ver onder ons het die samelewing verdeel in diegene wat iets doen, en die ander wat in hul karre sit en wegneemetes verorber terwyl hulle die eerste groep dophou. Hulle kom om te kyk en te eet, maar klim lankal nie meer uit hul voertuie nie. Die karsitters word die toeskouers van die kite surfers wat soos marionette hoog bo die water uittol, terwyl die drawwers en stappers met honde verbykom.
Selfs die kinders van eersgenoemde groep het in die karre bly sit, elkeen met ’n roomys wat hulle by McDonald’s se deurryplek in Table View gekoop het.
“Nou was ons lekker by die see,” sal die ma sê nadat haar kroos oor die laaste slaptjip gekerm en baklei het, en haar man ’n wind opgebreek en die enjin aangeskakel het.
Niks van die vrolike aktiwiteite onder by die see of die mooiheid van Robbeneiland wat soos ’n prop op die horison dobber, het tot by Pa se plek deurgedring nie. Op die dakverdieping het ’n skerp windjie gewaai en kon ek die hoendervleis op die kaal skouers van Pa se metgesel sien. Sy het ’n cocktail-rokkie aangehad wat gelyk het of dit eens haar dogter se tuisgemaakte matriekafskeidpoging kon gewees het.
Die penthouse het twee verdiepings gehad en Pa het hom teen die onderste reling van die trap gestut. Ek het nie net woede in sy oë gesien nie. Daar was veel meer.
Veragting? Walging?
Deur Pa geweeg en te swaar gevind, is ek net so woedend, maar op my lippe was ’n dringende pleidooi. As my bewende bene my die trap kon afdra, sou ek my arms om hom wou slaan om te smeek dat ons net vir één keer in ons lewens regtig met mekaar moet práát.
’n Laaste kans vir ons albei? Sou ons mekaar ooit weer sien? ’n Pa en kind het aan toue hoog teen ’n krans gehang, en die pa moes tussen homself en die kind kies. Wie gaan hy lossny sodat die ander een kan oorleef?
“Adriaanus, gaan pak my dogter se goed,” het Pa bo-oor my gekners, sy oë grys soos staalwol. “Vat haar waarheen sy ook al wil. Maar,” terug na my, “jý slaap nie ’n nag langer onder my dak nie. Kyk hoe lyk jy! Wanneer gaan jy iets aan jouself doen? Wil jy jou hele lewe opmors net omdat jy nie selfbeheersing het nie? Ek skaam my.”
Pa praat, stadig, nadenkend. Steeds met die emosionele afstand van iemand agter tralies. “Jy is ’n verleentheid vir jouself én vir my.”
Ek beduie met my ken na die naamlose vrou: “En Pa praat met my oor ék ’n verleentheid is? Is dít al wat Pa deesdae kan bekostig?”
As ek hoegenaamd nader was, sou Pa my sekerlik ’n floater gegee het, ’n klap so hard dat jy eers ’n rukkie lank in die lug bly hang voor jy terug in jou skoene val. Gelukkig kon Pa nie teen die trap op nie.
Met my aankoms het ek al sy skok gesien.
Was dit oor hoe vet ek is? En hier staan ek, ’n onbekende obese vrou wat antwoorde van hom wil hê. Sy spieël. Die een waarin hy nie wil kyk nie. En sekerlik die een wat hy stukkend wou bliksem.
Nie een jaar in my hele lewe kan ek onthou wat sonder ’n hofsaak verloop het nie. Howe was Pa se arena. Hy moes veg om homself en ander mense uit die tronk te hou, maar op die dag wat hy my laat uitgooi het, was dit asof Pa besef het dat hy self die gevaarlikste aanklaer in sy huis toegelaat het.
Vir mý. Sy dogter.
In die gedaante van wat hy byna meer as enigiets anders gevrees het – ’n lyf sonder perke. ’n Moerse ontnugtering om my as volwassene te sien nadat ons lewens so ver uitmekaargedryf het.
“Wie is jy om hier op te daag en eise aan my te kom stel? Wat laat jou dink ek’s jóú enige verduideliking verskuldig?”
“Pa, ek het nie gekom om te baklei nie. Ek wil net beter verstaan.”
Eintlik wil ek gesels. Klarigheid kry oor sake wat ek as kind nooit bevraagteken het nie. Hoe praat mens in vrede met ’n man vir wie jou logge liggaam vyandskap spel omdat dit hom aan die tekortkominge van sy eie gebroke lyf herinner?
Ék word uitgegooi, maar die vrou verby haar rakleeftyd kan bly?
Arme Adriaanus maak nie met my oogkontak nie. Hy volg my net teen die trap op om my te help pak en my goed af te dra.
“My oudste dogter het ’n ernstige eetsteurnis. Al jare. Met wat sy my al aan geld vir rehabs gekos het, kon ek my eie Sun City gebou het. As dit gewerk het, sou ek nie gekla het nie. Maar jy moes haar ma, my eerste vrou, gesien het,” hoor ek Pa vir die DIY-brunet verduidelik toe ek en Adriaanus later die trappe afkom. “Sy was een wat die koppe laat draai het.”
As Mister Thompson daar was, sou hy Pa dalk gekeer het. Hy kon hom altyd tot bedaring bring: “Just breathe, me friend. Yer gotta breathe.” Maar partykeer was daar geen salf aan Pa te smeer nie. Dan het die beleefde Mister Thompson net vir my gesê: “My dear, my dear. Kom ek en jy gaan drink ’n lekker koppietjie tee. Jou pa word getreiter deur dinge waarvan jy nie weet nie.”
As jong man het Pa nog kans gesien vir boks, maar uiteindelik het sy lyf hom verloën. Hy moes ’n ander uitlaatklep kry waardeur hy homself kon bewys en van sy verterende woede ontslae raak. Vir my het dit later gelyk asof Pa se hofsake ’n onbewuste manifestasie van ’n soort cage fighting was. Lank voor Pa ooit tronk toe gestuur is, het hy al soos ’n dier in ’n vangnet gespartel.
Nadat hy as driejarige kind vermoedelik polio opgedoen het, het
