kop het hy geveg sodat regverdigheid uiteindelik in sy lewe kon seëvier. Baie lank het ek soos ander geglo Pa jaag geld na, maar eintlik was hy verslaaf aan adrenalien. En afleiding.
“Noudat Pa elders is, wonder ek of hy nie dalk soos ek was, maar dit net op ’n heel ander manier hanteer het nie. Hierdie konstante gevoel dat alles om jou op hierdie planeet net oëverblindery is? En deur heeltyd drama te skep het hy seker gemaak daar was nooit enige tyd om stil te raak en die waarheid te ondersoek nie.”
Ek praat reeds hardop met my suster al is ek nog nie by haar nie. ’n Gesprek het in my begin wat ek nie afgeskakel gaan kry nie.
Gevaar en uitdaging. Dit was hoe Pa homself probeer oortuig het die lewe is eg. Oor en oor het hy situasies geskep waarin sy lewe en besittings, asook sy huwelike en sy verhoudinge met die mense naaste aan hom op die spel was. As die bedreiging nie intens genoeg en die prys op die spel nie giganties was nie, kon hy sy fix nie kry nie.
Pa was ’n junkie.
Iemand wat kinderlik gelukkig geraak het wanneer ’n helikopter met ’n soeklig verbykom, al was dit duidelik ’n seereddingspoging. “Trek toe die gordyne, Adriaanus!” sou Pa skree en voor vensters koes asof ’n skerpskutter in die verbyvlug na hom skiet. “Bliksems!” loer hy dan agter ’n gangmuur uit soos ’n kind wat wegkruipertjie speel, die ene sports en grappe.
’n Gewone dag was vir hom ’n stadige dood. Onuithoudbaar vervelig. Rekeninge betaal of ’n loodgieter bel oor ’n verstopte drein was nie Pa se forte nie.
Hy was die enkele Indiaan- of cowboyheld wat gereeld hakke inlê en vanaf ’n uitkykpunt op ’n spul papbroeke skiet. In die howe het Pa van sy mees meelewende rolle vertolk teen sommige van die onnoselste én slimste regslui. Sommige eerbaar, maar baie ook korrup tot in hul agterste stopsel.
Vandag is Pa verstrooide as en moet ek sin maak van als. Mister Thompson is om gesondheidsredes terug na sy huisie op een van die Falkland-eilande se rotsagtige baaie. Ek en hy het nog tot laat die aand voor sy vertrek saam by Ons Huisie-restaurant gekuier. Dit het by my opgekom dat ek hom seker nooit weer sou sien nie. Nog ’n karakter uit ’n deel van my lewe wat verby is.
Ek wil soveel voorvalle uit die verlede hardop vir myself of dalk my suster vertel sodat daardie gebeure hul mag oor ons kan verloor.
Sou my suster dit ooit als wou hoor?
Ek wil uit my ou self klim in iets nuuts in. My lyf is lankal verby veertig en die inleiding tot my grootmenslewe kan nou maar afgesluit word. Ander mense van my ouderdom post al foto’s van hul kinders met boepmagies op Facebook, of rou oor die heengaan van ’n tweede eggenoot, net om later te ontdek al sy polisse is aan sy eie kinders bemaak. Sy erf net die skuld en die grassnyer.
Wat die ou Suid-Afrikaanse opvoedingstelsel se kadette en LO-klasse aan my selfbeeld gedoen het, strek oor dekades. Ek het nie eens besef ek het iewers in ’n binnekamer van my eie lewe gaan wegkruip terwyl almal gematrikuleer en aanbeweeg het nie. Een oogknip poseer ek nog vir ’n laerskoolklasfoto – waar ons almal ons bene en hande op presies dieselfde manier vou – en die volgende oomblik sit ek tjoepstil alleen op my stoeltjie.
Verstar bly ek, draadjies op my marmottande, in die kameralens inkyk.
Waar is almal dan heen?
Skielik verlate.
Alleen ouderdomloos in ’n wêreld vol volwassenes wat volstaan dat dit wat in hul ID-dokumente weergegee word, as die korrekte omskrywing van hulself aanvaarbaar is. Sê wie?
“Daar is ’n vryheid in my wat onbeperk is. Dit sal never as te nooit op enige blad of kaart vasgevang kan word nie,” vertel ek my onsigbare suster met ’n handgebaar wat ek dadelik as Pa s’n herken.
Tog lewe ander makliker as ek. Asof almal iets snap wat ek mis. Mense wat ek in die geheim met verwarring dophou. Aardbewoners wat met volle vertroue inkopies aanpak sonder vrees dat verkeerde koskeuses ons hele Melkweg van ekwilibrium kan afpluk.
Knip-knip en ek land terug op my voete hier langs Wide Bertha op Roete 52, waar ek besluit om by die mensdom te probeer aansluit. Met die hulp van vriende. Rango en Tintin: sprokieskarakters wat my realiteit kleurvoller en sagter maak. Hulle praat met my in bubbles bo die kop.
Rango is ’n verkleurmannetjie in ’n animasierolprent wie se een oog spring en weer krimp wanneer hy galbitter kaktusbier in ’n cowboykroeg vir knaagdiere aangebied word. My oog spring ook as ek die mensdom aanskou of verby my borste op die skaal probeer kyk hoeveel ek nóú weeg.
Net Pa en Tintin was immer optimisties. Soms wou ek hulle albei skuins met ’n plank timmer. My suster en ek het gereeld gegrinnik oor hoe ons pa al sy briewe of e-posse afgesluit het: Positief, Pa.
Ek het eens baie gereis, maar deesdae meestal in my kop. Daardie landskap waarvoor daar geen AA-kaarte is nie, en waarvan die GPS onvoorspelbaar is. Ek weet hoekom ek ’n skrywer wil wees. Omdat woorde netjies en beheerbaar is, anders as mens se lyf.
Of kos.
Woorde kan gerangskik word op maniere wat sin gee aan die sinnelose. In stringe geryg, beskik woorde oor die potensiaal om bane te skep wat, indien nét reg saamgevleg, die koördinate na jou oorspronklike ontwerp aandui. Musiek kan dit ook doen, vinniger as skryf, maar jy het minder beheer, want musiek kan jou laagste besoedelde self ook op ’n dwaalspoor neem.
Ek is versigtig waarna ek luister, want mens moet jou paaie fyn kies.
“Kan jy nie maar soos almal in die tegnologiese wêreld ’n GPS en ’n slimfoon kry nie, asseblief?” brom my suster gereeld. Sy ervaar die frustrasie van ’n jonger sib omdat sy haarself nie ’n dag sonder moderne tegnologie kan voorstel nie. Ek verkies outydse kaarte, woordeboeke en my eie verstand bo ’n slimfoon, maar dit beteken wel dat ek al ’n paar maal om Johannesburg was voor ek die regte afdraai kon vind.
“Maar nee, met jóú praat God mos self.”
Soms is my suster ’n doos. Tog kry ’n eiesoortige dooslikheid my partykeer ook beet. Nogtans kom ek wel uit waar ek wil wees.
Soos voor dié hek in Nevada. Mustang Sarie langs Wide Bertha. Vir my leerskool op Aarde het ek hierdie keer die gedaante van ’n Namibiese Afrikaner gekies. Nie sommer enige nasie is vir my sojourn geskik nie. Kompleet of ek pas van ’n hoër dimensie my vlakste manifestasie van self in liniêre tyd betree.
Niks meer as ’n dagbesoeker aan Planeet Kindertuin nie.
Wide Bertha is so groot en bonkig dat sy my fyntjies en slank agter die stuur laat voel. Asof my lyf uiteindelik soos ’n droë, ryp peul na weerskante toe gaan oopbars sodat die ware ek ligvoets kan uitklim. Op pad het ek na Eric Burdon en The Animals se song oor hergeboorte, “Inside looking out”, met my arm op die oop ruit gery en luister: “We’ll be together, girl, you wait and see. No more walls keep your love from me!”
Stellig herleef ek nou my tienerfase, want skielik is ek lus vir musiek. Dit laat weer ’n fonteintjie iewers in my wese opwel. Al was hy ’n kort mannetjie het die jong Burdon ’n gevaarlike uitdrukking gehad wat my oor kole vuur na hom toe sou laat wawiel het.
“As ek dan tyd op hierdie planeet gaan verwyl, wil ek dit in oorvloed doen. Perkeloos wild.”
Ek hoor die woorde in Pa se stem, al het hy dit nooit gesê nie. In my kop is Pa moontlik besig om iemand anders te word as wat hy regtig was. Dis ook hoekom
