sayı o həddə çatdı ki, vəziyyət ictimaiyyətin diqqətinə səbəb oldu. Aparılan təhqiqat nəticəsində məlum olan faktlar ciddi, hətta qəzəblə qarşılandı. Məktəbin səhhət üçün uğursuz yerdə salınması, qidanın miqdarı və keyfiyyəti, xörəklərin hazırlanması üçün iylənmiş sudan istifadə olunması, uşaqlara geyindirilən cındır pal-paltar və dözülməz həyat şəraiti – bütün bunların üzə çıxarılması mister Broklhörstə şərəf gətirməsə də, məktəb həyatımızın xeyrinə oldu.
Daha münasib yerdə və daha yaxşı məktəb binası tikmək üçün qraflıqda yaşayan bir neçə varlı xeyriyyəçidən ianə topladılar; yeni qaydalar tətbiq olundu, yeməyimiz və əyin-başımız müqayisəyəgəlməz dərəcədə yaxşılaşdı. İslahat aparılandan sonra mən bu müəssisənin divarları arasında daha səkkiz il qaldım; bunun altı ilini şagird, iki ilinisə müəllimə kimi.
Bütün bu səkkiz il ərzində mənim həyatım yeknəsəq keçirdi. Məktəbimizin müdiri bütün bu vaxt ərzində miss Templ idi. Əldə etdiyim biliklərin böyük hissəsinə görə ona minnətdaram. O mənə ana əvəziydi, məni himayə edərdi, sonradansa ən yaxın rəfiqəm oldu. Amma nəql etdiyim həmin vaxtda o ərə getdi və öz əriylə – rahib və belə bir qadına layiq olan gözəl bir insanla buradan uzaqlarda yerləşən qraflığa köçüb getdi. Beləliklə, həyatımda itki baş verdi.
O gedən gündən mən dönüb başqa adam oldum. Bir neçə il ərzində mənim dünyam Lovudun divarlarıyla məhdudlaşmışdı; bu məktəbin qaydaları və ənənələrindən savayı heç nə bilmirdim. Mən səkkizillik ətalətdən yorulmuş olduğumu hiss etdim. Sərbəstlik istəyirdim, azadlıq təşnəsi ilə yaşayırdım.
Mən nə istəyirəm? Yeni iş yeri, başqa evdə, yeni adamların əhatəsində, yeni şəraitdə yaşamaq. İnsanlar iş yerini necə tapırlar? Nə etməli? Qəzetə elan vermək lazımdır.
Səhər erkən yuxudan durdum. Zəng çalınana qədər artıq elan tərtib olunmuş, zərfə qoyulmuş və üstündə ünvan yazılmışdı. Məktubun mətni beləydi:
“Müəllimlik təcrübəsi olan gənc xanım şəxsi evdə on dörd yaşdan böyük olmayan uşaqlara baxmaq üçün iş axtarır. Məktəb proqramına daxil olan ümumi fənlərdən başqa, fransız dili, rəsm və musiqi dərsləri verir.
Ünvan: Louton, … qraflığı, tələb olunanadək. C.E. üçün”.
Bir həftədən sonra cavab aldım. Məktub çox qısa idi:
“Əgər elan vermiş C.E. sadaladığı bütün qabiliyyətlərə malikdirsə və əgər o öz xasiyyəti və bilikləri haqqında səlahiyyətli mənbədən zəmanət təqdim edə bilərsə, ona ildə otuz funt ödənişi ilə doqquzyaşlı qızın tərbiyəçisi vəzifəsi təklif oluna bilər. C.E-dən xahiş olunur, göstərilən zəmanəti və həmçinin özünün adını, soyadını, yaşadığı ünvanı və bununla bağlı digər məlumatları bu ünvana göndərsin: “Missis Feyrfaks, Törnfild, Milkot yaxınlığında, … qraflığı”.
Bir aydan sonra bütün məlumatları və zəmanətin surətini missis Feyrfaksa göndərdim. O isə cavab məktubunda alınan məlumatlardan razı qaldığını və iki həftədən sonra mənə evində mürəbbiyə vəzifəsini tutmağı təklif etdiyini bildirdi.
İki həftə hiss olunmadan gəlib-keçdi. Nəhayət, mən Miltonun yaxınlığında naməlum bir yerə gedəcək dilicana mindim. Orada məni başqa vəzifələr və başqa həyat gözləyirdi.
On altı saatlıq yol gələndən sonra mənzilbaşına çatdım. Mən ekipajdan düşüb evə daxil oldum. Qapını ev qulluqçusu açdı.
‒ Xahiş edirəm ardımca gələsiniz, xanım, ‒ dedi və mən qızın ardınca buxarının oduyla işıqlanan otağa daxil oldum. Mən içəri girəndə yaşlı xanım üzündə mehriban gülüş ayağa qalxdı.
‒ Özünüzü necə hiss edirsıniz, mənim əzizim? Yəqin ki, yol sizi yorub.
‒ Ehtimal ki, siz missis Feyrfakssınız? ‒ mən soruşdum.
‒ Düz tapdınız. Əyləşin. Əlləriniz, yəqin, donub. Li, isti rom və bir neçə sendviç hazırlayın. Buxarıya yaxın oturun.
Bu vaxta qədər heç kimdən görmədiyim, indisə tabeliyində olacağım adam tərəfindən özümə qarşı bu qədər diqqət yetirilməsindən utandım.
‒ Mən bu gecə miss Feyrfaksla görüşməkdən məmnun ola bilərəmmi? ‒ bir az yeyəndən sonra qarıdan soruşdum.
‒ Miss Feyrfaks? Oh, siz, yəqin, miss Varansı nəzərdə tutursunuz? Sizin gələcək şagirdinizin soyadı Varansdır.
‒ Deməli, o sizin qızınız deyil?
‒ Xeyr, mən tək qadınam. Artıq saat on ikiyə işləyir, sizsə bütün günü yol gəlmisiniz və yəqin ki, çox yorulmusunuz. Əgər ayaqlarınız qızınıbsa, mən sizi yataq otağınıza yola salardım.
O məni otağıma yola saldı. Yorğun və məmnun halda tez, möhkəm yuxuya getdim.
Yuxudan ayılanda artıq aydın gün idi. Ayağa durub geyindim. Sonra otaqdan çıxdım. Aşağı düşüb zala daxil oldum.
‒ Siz artıq yuxudan durmusunuz? ‒ missis Feyrfaksın səsi gəli. ‒ Hə, necədir, Törnfild xoşunuza gəlir?
Mən buranın çox xoşuma gəldiyini bildirdim.
‒ Gözəldir, amma qorxuram mister Roçester köçüb bura gəlməsə, ya da, heç olmasa, bura tez-tez baş çəkməsə, hər şey dağılıb gedəcək. Belə evlərə ev sahibinin daimi nəzarəti lazımdır, ‒ qarı davam etdi.
‒ Mister Roçester? ‒ soruşdum. ‒ O kimdir?
‒ Törnfildin sahibi.
‒ Mən düşünürdüm ki, Törnfild sizə məxsusdur.
‒ Nə danışırsız?! Mən burada yalnız təsərrüfat müdirəsiyəm. Düzdür, ana tərəfdən mənim Roçesterlərə qohumluğum çatır, amma mən bundan heç vaxt sui-istifadə etməmişəm. Mənim sahibim həmişə nəzakətlidir, mənəsə bundan artıq heç nə lazım deyil.
‒ Bəs qız, mənim şagirdim?
‒ Mister Roçester ona qəyyumluq edir. O mənə tapşırmışdı ki, qız üçün mürəbbiyə axtarıb tapım. Odur, qızın özü də dayə ilə gəlir.
‒ Sabahınız xeyir, miss Adel, ‒ missis Feyrfaks ona müraciətlə dedi. ‒ Yaxına gəlin, miss Eyrlə tanış olun. O sizə dərs verəcək.
Qız bizə sarı gəldi.
‒ Bu mənim mürəbbiyəmdir? ‒ deyə o məni göstərib fransız dilində dayəsindən soruşdu və dayə ona cavab verdi:
‒ Bəli, əlbəttə.
‒
