də tanımadığın mühacir yox.”
“Yox, canım, o qədər də deyil. Bir neçəsini tanıyıram.”
Qapıdan içəri tanımadıqları bir adam girdikdə Zavodlu cəld məktubu götürüb qoyun cibinə qoydu. Zahiri görünüşcə adam tüccar olub, bal və yağla maraqlanırdı. Həmzəylə aralarında alış-veriş söhbət qəliz şəkil alanda Zavodlu bu fürsətdən istifadə etmək istədi.
“Bəylər, siz söhbətinizdə olun, mən bir notariusa dəyib qayıdıram”, – deyərək çıxıb getdi.
İki küçə o tərəfdə Ali Ağa camisinin böyründə Foto Sacit atelyesi vardı. Burada məktubun və zərfin fotoşəklini çəkdirən Zavodlu yaxın dostu Sacitə durumu kimsənin bilməməsi üçün təkrar-təkrar xəbərdarlıq etdi.
Həmzənin dükanına döndüyündə yad müştəri getmiş, qaçaqlar baş-başa qalmışdılar.
Borluklu:
“A Xozeyin, yük maşınını birbaşa yaylayamı sürdürəcəksən?” – deyə soruşdu.
“Təbii ki, birbaşa yaylaya sürdürəcəyik.”
“Qarsdanmı keçəcəksən?”
“Xeyr, şəhərə girməmiz təhlükəli olar. Köy yollarından keçib getməyi düşünürəm. Bir az yol uzanacaq, amma salamatı budur.”
“Belə daha doğru olar, yaxşı fikir etmisən.”
Qaçaq Nuru:
“Yayladakı hazırlıqlar tamamdır. Bir qrup işçini gözlədirik. Boşaltma və yerbəyer etmə işini onlar görəcək.”
Borluklu:
“Silah və sursatdan başqa bir şey varmı?” – deyə incədən-incəyə soruşurdu.
Xozeyin:
“Doktor Sultanovun bildirdiyinə görə qırx komplekt geyim və məişət ləvazimatı ilə yer çadırı, səhra yataq kisəsi kimi şeylər vardır. Silah və sursat yeşiklərinin üzərinə on beş, iyirmi kisə un, bir o qədər də arpa və saman kisəsi atdıracağam. Həm maşının yükünün un və taxıl olduğu zənn edilsin, həm də düşərgədə buna ehtiyacımız olacaq.”
“Vallah sən çox tədbirli adamsan. Hər şeyi ən incə təfərrüatına qədər düşünüb planlamısan.”
“Eh, illərdir günümüz dağlarda keçdi. Başımız çəkib.”
“İnşallah, sıxıntı olmadan malları sağ-salamat yaylaya gətirərsiniz”, – deyən Zavodlu, məktubu cibindən çıxarıb Xozeyinə göstərircəsinə əlində yelləyib masanın üstünə qoydu.
“Müştəri görməsin deyə cibimə qoymuşdum, yadımdan çıxmamış verim özünüzə.”
Borluklu, məktubu alıb Həmzəyə uzatdı:
“A Həmzə, bir sən də oxu! Əyər-əksiyi qalmasın. Görüləcək işləri yaxşı bilək”.
Həmzə zərfi açaraq tamamı on sətri keçməyən məktubu sözbəsöz oxudu. Sona çatanda Borluklu:
“Xozeyin doğru deyir, vaxt yaxınlaşıb, ləngimədən yola çıxmalıyıq”, – dedikdə Zavodlu:
“Haqlısan, tələsib getmələri yaxşı olar”, – deyərək dostu ilə razılaşdı.
Xozeyin, Hacıxəlil və İsmayıl Bala, Qarsdan Karakösəyə gedən bir yük maşınının sürücüsü ilə razılaşıb yola çıxdılar. 3 mayıs günü Yoncalı köyünə çataraq Saraçlı Ağanın qapısını döydülər. Saraçlı, səfərdən dönmüş, yük daşımaq üçün özü də, yük maşını da münasibdi. İsgəndərundan gələcək “əmanətləri” gözləməkdən başqa görəcəkləri bir iş yoxdu. Saraçlının qardaşı oğluna məhəllədə gözdə-qulaqda olmaq, digər iki qardaşı oğluna isə gələn yük maşınını və ətrafı müşahidə altında saxlamaq tapşırılmışdı.
Yazıxanada sözləşdikləri kimi hava qaralmadan Rus konsulluğunun yanında yerləşən şəhər klubunda bir araya gəldilər. Küçəyə baxan pəncərənin önündəki masanın arxasında oturdular. Şef qarson Zavodlu və iki yoldaşına qulluqda əldən-ayaqdan gedirdi. Çay içə-içə məsələni müzakirəyə başladılar.
Borluklunun təklif etdiyi Sovet konsulu ilə görüşmə fikri Həmzə Qarabağlını çox rahatsız etmişdi.
“Məncə məktubu konsula verməklə böyük səhv etmiş olarıq. Yoldaşlarımızı böyük çətinliyə salarıq. Konsul məktubu alar-almaz Ankarada böyük elçiyə bildirəcək, o da daha yuxarılara desə işlər pis şəkil alacaq və qaçaqların başına böyük işlər gələcək”.
Borluklu sözün arasına girdi.
“Konsula söz verdik. Əldə etdiyimiz bilgiləri ona çatdıracağımızı söylədik. Belə bir durumda sözümüzdən qaça bilərikmi?”
“Sənə xatırladıram: İstanbulda Doktor Sultanova söz verdik. Həm də yəmin etdik. Canımız bahasına da olsa, təşkilatın sirrini kimsəyə verməyəcəyimizə, yaxalandığımız təqdirdə qaçaqları satmayacağımıza Quran və silah üzərinə əl basdıq.”
“A Həmzə, İstanbuldan dönərkən qatarda danışmadıqmı? “Onlar təşkilat qurmaqla çox böyük səhvə yol verirlər” demədikmi? “İki ölkəni bir-birinə qatacaqlar” demədikmi?”
“Hə, sən belə dedin. Amma Qaçaq Nuru nə dedi? “Xalqımıza zülm edən hökumət və partiya funksionerlərinə gedib hədlərini bildirmək niyə iki ölkəni bir-birinə qatmaq olsun?” deyə söyləmədimi?”
“Çox yaxşı, bu işləri kimlərin, haradan gəlib törətdiklərini öyrənən Sovet hökuməti seyirçimi qalacaq? Türkiyədən bunun hesabını soruşmayacaqmı? QİQ-in varlığı ortaya çıxanda Türk hökuməti bizə verdiyi bunca imkanı əlimizdən alıb bizi yerimizdən etməyəcəkmi? Türk dövləti sənə verdiyi “Keşişin İmarəti”ni, mağazaları, tarlanı, biçənəyi əlindən alıb sürgün etməyəcəkmi? Mənim bütün varidatım, Borluklunun ucsuz-bucaqsız yaylası əlimizdəmi saxlanacaq sanırsan?”
Borluklu sözə qarışdı:
“Zavodlu doğru deyir. Bunları ağla gətirmək belə adamın canına qorxu salır. Ox yaydan çıxıb, başqa nə edə bilərik?” – dedi.
Həmzə:
“İstanbul toplantısında bütün bunları niyə söyləmədiniz? Doktor Sultanova niyə işin bu tərəflərini açıb demədiniz?”
“Ağzımızı açmağa heç imkan verdi ki? Hər şeyi özü söyləyib özü
