ki, o, şah əsərini elan etdiyini sanırdı – onlara dedi ki, əzbər dediklərini bizim evimizə “şallı kişi”nin göndərdiyi bağlamadan götürüb. Və mən bəylərə bunun necə baş verdiyini izah etdim. Amma Fred də orada olduğu üçün yunan qızdan, yaxud Kapelsteqdən heç nə demədim. Hər kəs mən tərəfdən həmin kişidən qurtulmağın doğru addım olduğunu sanırdı. İndi sən görəcəksən ki, qutuda daha dəyərli başqa şeylər də vardı, onlar irəlidə bu kitabda peyda olacaqlar. Çünki həmin şeylərin şirkətin qəhvə auksionu ilə bağlılığı var.
Sonra naşir məndən Fredin əzbərdən dediyi bir parça şeirə mənim nəsə əlavə edə bilib-bilməyəcəyimi soruşdu. Mən razılıq verdim, amma qabaqcadan istədim deyəm ki, ifadə olunan hisslərə görə məsuliyyət daşımıram. Hər şey cəfəngiyatdır. Hərçənd bu istəyimdən çəkindim. Bircə şeirin – “Padanqda” 1843-cü ildə yazıldığını qeyd etdim. Padanq qəhvəsini nəzərdə tuturam.
Şeir:
Of, əziz anam, evdən çox uzaqlardayam,
Mənə həyat verən ölkədən də.
Ümidsiz, tərk edilmiş vəziyyətdə sərgərdan gəzirəm.
Mən yer üzünün bir qəribiyəm.
Həmin evdə olanda gözlərim yaşardı,
Bir cüt göz yaşı parıldadı gözlərimdə,
Nəvazişli bir əl qorxumu qovdu.
Anamın sevgisi yaxında idi artıq!
Məni etibarlı ürək qoruyurdu,
Həmin köməksiz uşağı
Əvvəl ayaq deyməmiş yerlərlə gedərkən,
Mülayim sözləri və baxışları ilə bələdçim idi.
Amma tale bu bağları qırdı
Bizi, ikimizi birləşdirə həmin tale,
Və indi yad sahillərdə olarkən,
Mən yalnız Allahlayam, başqa kimsəm yoxdur.
Amma əziz anam həmin sevgi hələ də mənimlədir.
Həm kədərdə, həm sevincdə yanımdadır.
Həmin sevgi azalmayan rayihə ilə
Həmin sevilən oğlanın ürəyini doldurur.
Evdə, qorxulu dörd il bundan öncə
Mən bir sahildə dayanmışam.
Və məncə mən gələcək düzləri görürəm,
Bilinməyən, qarşıdakı, gözəllikləri də dururam.
Qəfildən mən bu günə nifrət edirəm.
Xəyallarım qururam, üzərimdə lütf duyuram
Özümü cənnətdə bilirəm.
Digərləri vecimə olmur.
Mən xudahafiləşirəm, indi peşmanam.
Bu qəfil bir səhnə idi,
Çox tez də yox olub itdi,
Off, necə də aldanıldım.
İldırımlarla dolan zaman,
Artıq həmin izlər geridə qaldı.
Bu zaman məlahətli bulağı qurutdu,
Mənim hüzurmu, dincliyimi pozdu!
Mən həm kədəri, həm sevinci yaşamışam.
Mən düşünmüşəm, mən cəhd etmişəm.
Səmimi dualarımla sakitlik axtarmışam.
Amma hələ də içimdə fırtınalar var.
Və mən Ona gözlərimdə yaş təşəkkür etmişəm.
Mənim olanı özününkü etdiyi üçün.
Mən ahlarım keçid alır sevinc..
Mən ona yalnız, təkbaşına dualar edirəm.
Sevgi qəlbimi əvvəl qayğı ilə
Sonra narahatlıqla doldurarkən,
Tapdığım yalnız kədər və ağrı oldu.
Hərçənd məhz orada dinclik axtarırdım.
Onun xətrinə sevinclə əziyyət çəkirdim,
Kədər içində, əzizim üçün qovrulurdum.
Bütün qurbanlara gedərəm, təki bircə,
Taleyim onu burada, yanımda saxlasın.
Onun rəsmi ürəyimdə kök salıb.
Son nəfəsimə kimi bu fikirdə qalacam.
Uzaqlarda olsam da, bir gün yenə,
Onun əziz ana vətənində qovuşacam!
Amma bəs belə bir parlaq sevgi,
Həyatımı başlayan bu sevgi,
Göylərdən gələn bu sevgi,
Oğul mərhəhəməti, şəfqəti deyil nədir?
Ana bətnindən yenicə ayrılan körpə,
Ana gözlərindəki şeh dənələri
Tutqunluqdan, qaranlıqdan görünən işıq.
Onu ətrafında nə varsa işıqlandırır.
O, anasının sinəsini əmir,
Ona həyat verən həmin axını.
Uca yaradan məni özünə götürmə!
Əvəzində anamı mənə ver!
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Davam etməzdən öncə cavan cənab Sternin gəldiyini deməliyəm. Yaxşı oğlandır. Fəal və ağıllı görünür. Amma məncə o, – almanlar dediyi kimi – “fantaziyalı” biri idi. Merinin 13 yaşı var. Onun geyimi çox yaxşıdır və əlində Holland stilini məşq etmək üçün qeyd dəftərçəsi var. Mənə maraqlıdır, görəsən tezliklə Lüdviq Sterndən sifariş alacağammı? Meri onun üçün bir cüt tərlik toxuyacaq. Cavan cənab Sterni nəzərdə tuturam. Busenlik və Voterman səhv etmişdir, hörmətli dəllal nəyinsə yerinə nəsə qoymur. Dediyim budur. Şəkər çuğunduru taciri Rozemeyr ailəsinin təşkil etdiyi məclisdən bir gün sonra mən Fredi çağırdım və “Şallı kişi”nin qutusunu gətirməyi də tapşırdım. Oxucu, bilməlisən ki, mən öz ailəmdə din və mənəviyyatla bağlı məsələlərdə çox dəqiqəm. Dünən axşam, ilk armudumu yediyim anlarda qızlardan birinin sifətindən oxudum ki, “Şallı kişi”nin qutusundan çıxan şeirdəki nəyinsə səhv olduğunu düşünür. Mən özüm dinləmirdim, amma Betsinin çörəyini əzib parçaladığını gördüm və bu mənə kifayət edirdi. Yəqin, başa düşmüsən, oxucu, mən dünya adamıyam. Freddən xahiş etdim ki, dünənki qutudan gözəl şeiri çıxardıb mənə gətirsin. Tezliklə Betsini çörəyini əzib ovxalamağa məcbur edən misraları gördüm. Orada anasının sinəsinə sıxılan bir körpədən söhbət açılır. Bu barədə mən heç nə demirəm. Amma – “anasının uşaqlığını yenicə tərk etmiş körpə” – bunu bəyənmədim, arvadım da. Merinin 13 yaşı var. “Kələm” və başqa şeylər haqqında biz danışmırıq. Mən mənəviyyata böyük önəm verdiyimdən burada hər şeyi öz adı ilə çağıra bilmərəm. Və mən şeiri əzbər bilən
