абсолютизм давом этди. Бу пайтга келиб, фойда олаётган озчилик белгиялик мустамлакачилар, жумладан, қирол Леополд II эди.
1960 йилда Конго мустақилликка эришар экан, худди ўша иқтисодий институтлар ва рағбатлар айнан ўша натижани такрорлашда давом этди. Шунингдек, мавжуд экстрактив иқтисодий институтларни экстрактив сиёсий институтлар ҳам юқори даражада дастаклади. Мамлакатда вазият баттар ёмонлашди, чунки европаликлар қурган Конго давлати мустамлакачилик давридан олдин алоҳида бўлган бир қанча давлатлардан ташкил топган бўлиб, пойтахт Киншасадан туриб бошқарилар ва ҳудудлар устидан назорат заиф эди. Гарчи президент Мобуту ҳокимиятдан ўзи ва одамларининг бойлигини кўпайтириш учун фойдаланган бўлса-да (1973 йилда “заирлаштириш”, яъни миллийлаштириш дастури ёрдамида хорижликларнинг бизнеслари тортиб олинди), мамлакатни барча ҳудудлар устидан кучли марказлашган ҳокимиятга эга бўлмаган тарзда бошқарди. Ўтган асрнинг 60-йилларида Мобуту Катанга ҳамда Касаи вилоятларининг мустақиллик учун ҳаракатларини бостириш учун хорижий давлатлардан ёрдам сўрашга мажбур бўлди. Давлатнинг деярли буткул завол топишига сабаб бўлар даражада марказлашган сиёсий ҳокимиятнинг йўқлиги Конгонинг тропик Aфрикадаги кўплаб мамлакатларга хос жиҳати ҳисобланади.
Замонавий Конго Демократик Республикаси бугун ҳам қашшоқлигича қолмоқда, чунки унинг аҳолиси инклюзив иқтисодий институтлардан – мамлакатни тараққий эттиришга олиб келадиган бирламчи рағбатларнинг сабабчисидан маҳрум. Конгони қашшоқликда ушлаб турган мамлакатнинг жуғрофий жойлашуви, маданияти ёхуд аҳолиси ва сиёсий етакчиларининг билимсизлиги эмас, балки унинг экстрактив иқтисодий институтларидир. Бу иқтисодий институтлар асрлар ўтса ҳамки, ўз ўрнида, боиси сиёсий ҳокимият бир ҳовуч элита қўлида тўпланган бўлиб, улар аҳоли учун мулк дахлсизлигини таъминлаш, турмуш шароитини яхшилайдиган ижтимоий хизмат ларни ташкил қилиш ва иқтисодий ўсишни рағбатлантиришдан манфаатдор эмас. Aксинча, улар бошқаларнинг мулкини тортиб олиш ва ҳокимиятни сақлаб туришдан манфаатдор. Улар мавжуд ҳокимиятдан марказлашган давлат қуриш йўлида фойдаланмади, марказий ҳокимият эса худди иқтисодий тараққиёт каби мухолиф ва сиёсий рақиблар муаммосини келтириб чиқариши муқаррар. Қолаверса, тропик Aфриканинг бошқа мамлакатларида бўлгани каби экстрактив институтлар устидан назорат ўрнатишга интилаётган гуруҳлар ўртасидаги кураш марказлашган давлат қуриш йўлидаги барча эҳтимолий ҳаракатларни бузиб юборади.
Конгонинг узоқ ва яқин ўтмишдаги тарихи иқтисодий институтлар, улар билан бирга иқтисодий рағбатлар ҳамда иқтисодий ўсиш кўламини ҳал қилувчи сиёсий институтларнинг ролини яққол ифодалайди. Шунингдек, у мутлақ сиёсий ҳокимият ҳамда бир гуруҳ кишиларни бошқалар ҳисобига бадавлат ва ҳукмрон қиладиган иқтисодий институтларнинг бир-бирисиз мавжуд бўлолмаслигини ҳам кўрсатади.
ЭКСТРАКТИВ СИЁСИЙ
