ажратди ва қишлоққа қайтиб келаётган бир гуруҳ жангчиларни кутиб олиш учун станцияга чиқарди. Уларга Холида опа ҳам қўшилди. Кўчада болалар билан тупроқ чангитиб юрган Саодат ҳам қаердандир хабар топиб, буларга эргашди.
Станцияда одам гавжум. Тўрт йиллик жудоликнинг ниҳоясига етганлигидан чеҳралар шодон. Анвойи гулдасталар вокзални бир чаманзорга айлантириб юборган. Бир томонда оркестрдан ёқимли марш садолари янграмоқда. Хушнуд одамлар орасида фақат Холида опанинггина қалби қоронғи. Бу келадиганлар орасида унинг умр йўлдоши йўқлиги, жажжи Саодатни ўз дадасини энди абадий кўра олмаслигини у мурғак гўдакка қандай айтсин. “Қора хат”нинг мазмунига у тушуниб етармиди? Шундоқ ҳам дада соғинчида юрак-бағри сув бўлиб оқди у қиз бечоранинг.
Бирдан ҳамма сергакланиб қолди. Узоқдан паровознинг овози эшитилди. Оркестр марши авжига чиқди. Паровоз узун составини судраб келиб, “пиш-пиш” деганича секин тўхтади. Вагонлардан йигирма чоғлик жангчи отилиб тушди. Уларни кутиб олаётганлар туман раҳбарлари, колхозчилар номидан эса Тоштемир ота бир-бир қучиб кўришди, сўнг ғалаба билан табриклашди ва ҳар бирини ўз жамоаси тўпига, ёр-биродарларининг ёнига қўшиб қўйишди. “Учқун” жамоасидан келган вакиллар ўз ҳамқишлоқларини дарров ўраб олишди. Уч киши уларнинг жамоасидан эди. Хотинлар жангчиларнинг елкасидан олиб, эркаклар эса қучоқ очиб кўришишди. Ҳар бир жангчини кўзлари жавдираб кузатаётган Саодат бирдан чинқириб юборди.
– Ёлғончилар, даданг келадилар деб алдадингиз, қани дадам?! – деб йиғлаганича энди қўзғалган поезд орқасидан югурди.
Яхшиямки Тоштемир ота уни чаққонлик қилиб ушлаб қолди. У эса типирчилар, отанинг қўлидан юлқиниб чиқишга уринар эди.
– Даданг янаги сафарги поездда келадилар. Уни иккаламиз чиқиб кутиб оламиз, – дейишига қарамай ўзини ҳар томонга урар эди.
Ҳамқишлоқлар станциядан арава кутиб турган ерга қараб юришди. Ҳамма жим. Ўртага ноқулай бир вазият чўккан. Гўдак йиғиси шундай ҳам зада бўлиб қолган юракларни эзиб юборган эди. Жангчилар ҳам ҳамқишлоқларининг юз ифодасидан бирор шумхабар келганлигини англашган, сўрашга ботинолмас эдилар. Аравага ҳамма чиқаётганида, Саодат ўзини ерга отди ва турпоқда юмалаб нола қила бошлади:
– Дадажонгинам, нега сиз келай демайсиз. Сизни жудаям соғиниб кетдим-ку! Энди кимни дада деб чақираман!
Холида опа қуюлиб келган кўзёшини энди тиёлмади. Фақат у эмас, ҳамма йиғлади. Гўдак ноласи ҳар бир қалбни йиғлатди.
Ниҳоят жангчилардан бири уни ердан авайлаб кўтариб олди.
– Қўй қизим, йиғлама. Мен дадангни кўрган эдим. Сизлар бориб туринглар, мен қизимга портфель олиб бораман, қизим бу йил мактабга боради, деб қолдилар.
Саодат бирдан йиғидан тўхтади:
– Ёлғон эмасми? Қаерда кўрдингиз? – деди у кўзёшларини ютиб.
– Рост айтаяпман, – деди ҳалиги киши. – Ахир мактабга борганингда портфель керак-ку.
Саодат чапак чалиб юборди.
Ўқувчиларнинг
