яна қони қайнади. Оғзидан боди кириб, шоди чиқди. Яна қарғашга тушди:
– Худоё Худовандо, сен…
Серпил ҳам яхшигина асабийлашганди. Олдинги қарғишларни эслаб, шартта унинг сўзини бўлди:
– Сиз яна мени қарғамоқчи бўляпсизми? Мен сизга бирор ёмон гап айтдимми? Болаларингизга ачинганимдан гапиряпман!
Уй кичкина, тахтадан қурилгани учун ичкаридаги сўз-суҳбатлар қўшниларга ҳам бемалол эшитиларди. Уларнинг гапини эшитиб қолган Бонунинг онаси ҳам қарғаган аёлга ўдағайлади:
– Менга қара, ипирисқи! Ўзинг тушган ботқоққа бошқаларни ҳам тушишини сўраб қарғанма! Аллоҳнинг ғазабига учрайсан!
– Яна қанақанги ғазабига учрайман? Берадиганини бериб бўлди. Агар онам бу ерларда юрганимни билса, аламидан ўлиб қўя қолади. Сен биласанми, бу бола муштдек пайтидан асабимга ўйнаб келади. Бошига тушмагунча билмайди.
Шу пайт Серпилнинг кўзи Хоқонга жуда ҳам ўхшаб кетадиган бир болага тушди. Бола анча ўсиб қолганди. Бу болани ҳам анчадан бери танирди. Бироқ, бола бугун жуда паришон кайфиятда эди. У Серпилни ташқарига чақирди.
Серпил аёлларни ичкарида қолдириб, ўзи ташқарилади.
– Гапир, нима бўлди сенга?
Ғамгин бола йиғламсиради:
– Серпил опа, боя онам ишлайдиган жойга боргандим. Онамни кўрмоқчи эканимни айтдим. Мени ичкарига қўйишмади. Эркаклар ичкарига кириб чиқиб турганди. Мени киритишмади. Онам у ерда нима қилади ўзи?
Серпил нима дейишини билмай қолди.
– Гапиринг, Серпил опа, онам у ерда нима иш қилади? Мен энди катта бўлдим. Менга тўғрисини айтинг.
Бу бола ҳам худди Хоқон сингари бир неча ойдирки, онасидан шубҳаланишни бошлаган, бироқ онасига бирор разолатни раво кўрмагани боис, ишонгиси келмасди.
Бола эса беихтиёр йиғлашга тушди:
– Серпил опа, нима, менинг онам… ўшанақами? Менинг онам ёмон аёлми? Унақада мен ўзимни ўлдираман. Чидолмайман, Серпил опа! Илтимос, айтинг, опа, онам ёмон аёлми?
Серпил ҳамон жим эди. Ахир нима ҳам дея оларди? Ахир энди бу болани алдаб бўлармиди?
Само китоб ўқишни жуда яхши кўрарди.
Кунларнинг бирида Серпил Самоларкиникига келди. Бу аснода Само онаси билан тортишаётганига гувоҳ бўлди. Самонинг онаси «биз румин ҳам, лўли ҳам эмасмиз», дея лўли эканликларини тан олган Самони урушиб турарди.
Само портлаш даражасига етганди:
– Она, қаранг! Сиз адашманг! Сиз руминиялик лўлилардансиз. Нега тан олмайсиз? Нимадан уяласиз? Лўли бўлсангиз нима қипти? Лўли эканимиз бизнинг айбимиз эмас. Бизнинг орамизда тоза, яхши одамлар кўпку? Ахир биз бўлмасак, одамларни Рамазон ойида эрталаб саҳарликда довул чалиб уйғотиш одати ҳам йўқолиб кетарди. Биз бўлмаганимизда ҳамма ёқ ахлатга тўлиб тошар, шаҳарларда тозалик йўқоларди. Биз бўлмасак оталарни ким боқарди? Мана, энди ўқиб таълим оляпмиз. Нимадан уяласиз, она? Гаччо бўлишнинг нимаси яхши? Сиз уларга дунёни берсангиз ҳам, улар сизу бизни бир чақага олишмайди.
– Яхши,
