кем күрде вафасын,Әмма дә шактый күрделәр җәфасын.
Бу әйткәне ахрында бер газәл бар,
Моны һәм әйтте, елады бик күп зар.
ШАҺ ХУБАННЫҢ ГАЗӘЛЕ
Падишаһым, син ишет, борынгы дәверләр кайда?
Безнең белән дәгъва кылган антлар эчкәннәр кайда?
Бу дөнья ышанычсыздыр, синдәйдер ант-вәгъдәсез,
Ничә елап зар кылган шарты-ялганнары кайда?
Дөнья минеке, димә син, миннән бүтән кем дә юк,
Синнән элгәре күп үткән шаһи-солтаннар кайда?
Һәркемнең дәверендә бер гашыйк-мәгъшук булыр-үтәр,
Ничә йөз мең үткән, ил эчендә дастаннар кайда?
Зөһрә-Таһирны сүз итмә каһәрең эчендә, һәм
Ләйлә-Мәҗнүн дигән данлыклы диваналар кайда?
Ничә мең авыр газап чиккән Сәгыйть һәм Сәйфелмөлек,
Мәликә, Бәдигыльҗамал11 – ул ике җанашлар кайда?
И Сайяд улы Кылыч, исереп йөр12, гомер үтәр,
ПАДИШАҺНЫҢ ТАҺИРГА САНДЫК ЯСАТКАНЫ
Кил, и Сайяд, гыйшык юлында дәртле,
Таһирны болар ничек тоткын итте?
Бу сүзләргә колак салмадылар һич,
Күкләр Таһирның эшене кылыр һич.
Диде шаһ: – Килсен балтачы осталар,
Ясасын сандык буена бәрабәр.
Ул җирне белде Зөһрә, барды шулчак,
Бу осталарның каршына ул кыз хак.
Диде: – Сандыкны ныклап мүкләп яса,
Моның эченә үтмәсен тамчы да.
Эченә кермәсен су бер тамчы да,
Бирермен энҗе-мәрҗәннән барчаңа.
Әгәр үтсә, барчагыз суйдырырмын,
Салып утка, барчагыз көйдерермен.
Ясады болар сандыкны бик тә нык,
Алып китерделәр шаһка шулвакыт.
Бу сандыкны соратып күрде солтан,
Ясауллар16 аның алдында күп сан.
Диде: – Таһирны бу сандыкка салып,
Ыргытыгыз аны, дәрьяга барып.
Һәм алып чыктылар солтан катыннан,
Юдылар Таһир йөзен күз яшь белән.
Яшьләтеп күзен, һәр якка карады,
Шулай караган якка сагыш акты.
Һәм алып бардылар дәрья ярына,
Болар ут салдылар Зөһрә җанына.
Ишетеп, шәһәр-иле һәм үтенеп,
Аяк астында калып үлделәр күп.
Диде бәкләр: – Күр инде бу заманны,
Күр дөньяда шушы якты җиһанны.
– Бу көн миннән сәфәр кылыгыз, дуслар,
Гүзәлемнән чөнки аерылдым, дуслар.
Һәм бардыр ярдан ничә сорарым,
Шулай елап әйтим бу үгет хәлем.
Каршына ул заман килде гүзәле,
Һәм дә елап әйтер иде ядкяре.
Ул елап диде: – И энҗе кылынган,
Булдык бер-беребездән аерылган.
Тагын күрерменме мин, ярым, йөзең,
Атама төшсен бу бәхетсезлегең, –
Диде, бу газәлне исенә алды,
Ишеткәннәр бары аһ-зарын кылды.
ЗӨҺРӘНЕҢ
Сәгыйть, Сәйфелмөлек, Мәликә, Бәдигыльҗамал – XV йөз ахыры – XVI йөз башы шагыйре Мәҗлисинең дастанындагы мәхәббәт каһарманнары.
Исереп йөр – Аллаһыга мәхәббәттән дивана хәленә җитү күздә тотыла, суфичылык термины.
Хөсрәү – Алтын Урда шагыйре Котб дастанындагы мәхәббәт каһарманы.
Вамык – борынгы гарәп әдәбиятында киң таралыш тапкан мәхәббәт поэмаларының каһарманы.
Йосыф Кингани – Болгар шагыйре Кол Гали дастанындагы мәхәббәт каһарманы, Йосыф пәйгамбәр.
Ясаул – хәрби-административ дәүләттә өлкә бәге, хәрби дәрәҗә иясе, есаул.
