танг экан, бунинг устига кайфи тарақ экан, уни урибди. Кейин, раҳми келиб, ма, ола қол, йиғлама, деган. Ўзиям тоғни талқон қиладиган одам экан, эшитдик-ку: бўйи икки газ ўн икки вершок, оғирлиги саккиз пуд экан.
– Гап бунда эмас, – деб унинг гапини бўлди Петр Герасимович, – бу ишни бошлаган Масловами ё хизматкорми – гап ана шунда.
– Хизматкор бу ишни ёлғиз қилолмайди. Калит Масловада бўлган.
Бу хилдаги пойма-пой суҳбат узоқ давом этди.
– Шошманглар, жаноблар, – деди старшина, – аввал бундай жойлашиб ўтирайлик-да, кейин маслаҳатлашайлик. Марҳамат, – деди у раислик ўрнига ўтираётиб.
– Бунақа қизларнинг ўзиям ўлгудек ярамас бўлади, – деди гумашта. У асосий айбдор Маслова деган фикрни тасдиқлаш мақсадида шунақалардан бири бульварда ўртоғининг соатини ўғирлаб қўйганини сўзлаб берди.
Полковник ўшанга ўхшаш яна бир ғалати воқеани, яъни кумуш самоварни ўғирлаш воқеасини сўзлай бошлади.
– Жаноблар, саволларни ўқишга ўтайлик, – деди старшина қалам билан столни тақиллатиб.
Ҳамма жим бўлиб қолди. Бу саволлар қуйидагича мазмунда эди:
1) 188* йилнинг 17 январь куни N шаҳрида, савдогар Смельковни талаш мақсадида уни ўлдириш режасини тузиб, бошқа одамлар билан тил бириктириб, коньякка заҳар солиб ичириб ўлдиришда ва савдогарнинг икки минг беш юз сўмга яқин пули билан бриллиант узугини ўғирлашда айбланган, Крапивенская уездининг Борков қишлоғида туғилган ўттиз уч яшар деҳқон Симон Петров Картинкинни гуноҳкор ҳисоблайсизми?
2) Мешчанлардан чиққан, қирқ уч яшар Евфимия Ивановна Бочкованинг биринчи саволда таърифлаб ўтилган жиноятда гуноҳкор деб биласизми?
3) Мешчанлардан чиққан йигирма етти яшар Екатерина Михайловна Масловани биринчи саволда таърифлаб ўтилган жиноятда гуноҳкор деб биласизми?
4) Агар судланувчи Евфимия Бочкова биринчи савол бўйича гуноҳкор деб ҳисобланмаса, у 188* йилнинг 17 январь куни N шаҳрининг «Мавритания» меҳмонхонасида хизмат қилиб юриб, шу меҳмонхонада турувчи савдогар Смельковнинг қулфлоғлиқ жомадонидан икки минг беш юз сўм пулини калит солиб очиб ўғирлашда айбланмайдими?
Старшина биринчи саволни ўқиди:
– Хўш, нима дейсизлар, жаноблар?
Бу саволга дарров жавоб бера қолишди. Ҳамма бир оғиздан Картинкинни савдогарни заҳарлаш ва пулини ўғирлашда иштироки бор деб топиб: «Ҳа, гуноҳкор», – дейишди. Фақат кекса артелчигина Картинкинни айбдор деб ҳисоблашга рози бўлмади. У ҳамма саволларга ҳам оқлаш керак, деган мазмунда жавоб қайтарарди.
Старшина артелчи масалага тушунмади шекилли, деб ўйлади-да, Картинкин билан Бочкованинг айбдорлиги очиқ-ойдин кўриниб турибди, деб уқдира бошлаган эди ҳамки, артелчи ўзи ҳам яхши тушуниб турганини, ҳар ҳолда шафқат қилиш лозимлигини гапирди. «Ўзимиз ҳам бегуноҳ эмасмиз-ку», – деди у ўз фикрида қолиб.
Бочкова ҳақидаги иккинчи саволга, узоқ талашиб-тортишувлардан кейин: «гуноҳсиз», деб жавоб беришди, чунки адвокати айтгандек, унинг заҳарлашда иштирок этганини исботловчи далил йўқ эди.
Масловани
