икитаси “Ғунча”га обуна қилдирилса, тўрттаси “Ленин учқуни”га! Бола газета ўқийдими ё йўқми, бу ҳеч кимни қизиқтирмасди. Бу газета ва журналлар болалар яшайдиган уйга бормасди, қишлоқ мактаби кутубхонасида чанг босиб, тахланиб ётарди. Бир миллион нусхада чиқадиган газетани юз минг бола қўлга олиб ўқиса ҳам, қувончдан дўппини чамбарак қилиб юрса арзирди.
Лекин айрим нашрларни халқ севарди, биров мажбур қилмаса ҳам обуна бўларди. “Фан ва турмуш”, “Шарқ юлдузи”, “Ёшлик” журналлари шулар жумласидан эди. Москва нашрлари орасида ҳам шундай оммабоплари мавжуд эди. “Звезда востока”нинг обуначилари ҳатто Россияда ҳам кўп эди. Чунки бу журнал фантастик ва детектив асарларни нашр этишни канда қилмасди.
Обуна тадбири бошланганида Баҳодир ака мени чақириб, қўлимга рўйхат тутқаздилар. Унда таҳририятда неча одам ишлаши кўрсатилиб, обуна бўлиш мажбурияти белгиланганди. Яъни, “Правда”га ўн киши, “Совет Ўзбекистони”га 20, “Тошкент ҳақиқати”га 15…
– Баҳодир ака, бу топшириғингизни бажармайман, бу йил ҳамма ўзи хоҳлаган нашрга обуна бўлади. Мажбур қилиш йўқ.
– Сен бу чўпчагингни уйингга бориб айт! Ким обуна бўлмаса, гонорари қирқилади, шунга рози бўлсаларинг, билганларингни қилларинг.
– Топшириғингизни ошириб бажарсак, гонорарга қўшиб берасизми?
– Сен бажаравергин-чи…
Баҳодир аканинг бу гаплари менга “Жавоҳир қўл” фильмидаги уй бошқарувчисининг буйруғини эслатди. Ёдингиздами: уй бошқарувчиси бўлмиш басавлат хоним бир даста лотореяни сотиб олиб, кўп қаватли уйда яшовчи барча хонадонларга тарқатишни амр этади. “Лотореяни сотиб олмасалар-чи?” деган саволга “Сотиб олмасалар, газни узиб қўямиз”, дейди. Бундай таҳдидлар шунчаки кулги эмас, ҳақиқатда мавжуд эди.
Мен Баҳодир аканинг жиғига тегиш учун у гапларимни айтгандим. Топшириқ сўзсиз бажарилиши шартлигини яхши билардим. Ҳамкасбларни йиғиб, обуна мажбуриятини малол олмасликларини, ҳамёнга путур етказмаслик йўли борлигини айтдим. Йўли – қўшимча эшиттиришлар тайёрлаш ва қалам ҳақини энг юқори даражада белгилаш эди. Бу таклифим маъқул бўлиб, бу топшириқни биринчилардан бўлиб адо этдик. Шунинг баробаринда ёқимсиз мажбуриятлар юклаганлари учун акаларга қитмирлик қилишни ҳам унутмадим. Баҳодир акага топшириқни ошириб бажаришга сўз бергандим. Обунага доир китобчани варақлаб ўтириб Москвада “Собаководство”, “Свиноводство” деган журналлар чиқишини билиб қолдим. Баҳодир ака билан яна бир раҳбар акамизнинг уй манзилларини аниқлаб олиб, бирларини итлар ҳақидаги, иккинчиларини чўчқалар ҳақидаги журналга обуна қилиб, пулини ўзим тўладим. Орадан 3 ой ўтгач, Баҳодир ака хонамга қошларини чимириб кириб келдилар-да столим устига рангли журнални ташладилар. Олиб қарасам – “Собаководство”, муқовада чиройли итнинг рангли сурати.
– Ие, шунақа журнал чиқарканми? – дедим.
– Бу сенинг ишингми, нима мени ит демоқчи бўлдингми? – дедилар.
Баҳодир
