Зариф Гайниенә баглыйлар. Чөнки бу хатынның өендә өченче мәхәллә мулласы фатирда торуы мәгълүм була.
Гайниҗамал тикшерүчегә дөресен сөйли. Аны беркем котыртмаган:
– Колхозга биргән сыерым, атым, тимер сукам, умарталарым кызганыч, – ди. – Шуңа колхоздан чыгарга теләдем, минем ялкау күршем Нәгыймулла бернәрсәсез керде дә, кыл кыймылдатмыйча, буталып йөри. Ә минем үз җиремдә эшлисем килә, шуңа колхоздан чыгам да. Әле мулла абзый: «Алла хакы өчен, карганып, колхозны таратабыз дип йөрмә, Гайниҗамал, башымны бетерәсең, мин котыртты дип әйтәчәкләр», – дип, ап-ак чалмасы, яшел чапаны белән алдыма килеп тезләнде, менәтрәк. Фәрештә кебек, күзләрендә мөлдерәмә яшь иде. Уйламадым, тыңламадым, чыгып киттем. Кем котыртсын, юк, юк, үзем йөрдем.
– Гайниҗамал апакаем, син мәктәптә укыдыңмы?!
– Юк, балакаем, кая инде безгә уку.
– Ә шулай да, күренеп тора, бик килешле сөйләшәсең. Миңа Мамадыш авылларында күп йөрергә туры килде, әмма дә ләкин синең кебек килештереп сөйләшүче апаны очратмадым. Төскә-биткә дә бик чибәр икәнсең, абыстай. Юкка гына мулла абзый алдыңа килеп тезләнмәгәндер.
– И балакаем, Ходай биргәнен яшереп булмый инде аның, картым да бик күпләр арасыннан сайлап алды.
– Гайниҗамал апакаем, колхозлар турында китапларда язылган бит, менә син китап укымагач белмисең инде аны. Мулла бабайның китаплары бармы?
– Бар, кая булмаган.
– Менә шул китапларда язылган ул колхоз турында. Мулла бабай китапта нәрсәләр язылганны сөйләштерәме соң?
– Сөйли, сөйләмәгән кая. Аны тыңлап торсаң, эш эшлим димә инде син.
– Ярар, кул куй, Гайниҗамал апакаем.
– Яза белмим бит, балакаем.
– Тамгаңны сал, алайса.
Зариф Гайниенең беркетмәгә тырнаган бөтеркәсе авылның өч мәхәлләсен җитәкләгән мөхтәрәм, гөнаһсыз, изге муллаларын бөтереп алды, кулларына богау салды, төрмәгә олактырды. Аларның берсе Мәхмүт исемле ун яшьлек малайның газиз әтисе иде.
Кыйнаулар, имгәтүләр, ач тотулар да ил картларын сындырмады, гаепләрен таныта алмады. Изге Ходайның илаһи сабырлыгына таянган муллалар, гомер шәмнәре сүнә барган саен, күкнең чираттагы катына күтәрелә баралар иде. Ап-ак чәчле, ап-ак сакаллы өч карт утырган төрмә бүлмәсендә ут кабызу да кирәк булмагандыр. Аларның рухы шундый нык, бер-берсенә карата ихтирамы һәр кәлимә сүз, күз карашы, ишарә саен көчәя барды. Бөек Аллабызга булган инануның эчкерсезлеге аларны бер тән, бер җан итте, рухи игезәкләргә әйләндерде. Петропавловск төрмәсендәге горур Батыршадан Кече Кирмәннең өч мулласына күчкән бу Ныклык, Иман алга таба җәлилчеләргә тапшырылгандыр.
Төрмәдәге өч фәрештә үлемне дә халкыбызга хас сабырлык, фидакярлек белән каршылады. Атырга алып чыгу өчен конвой кергәч: «Аллаһы әкбәр! Аллаһы әкбәр!» – дип, тәкбир әйтә башладылар.
Бу илаһи авазны төрмәдәге тоткыннар ишетте. Башта уннар, аннан йөзләр, соңыннан
