birontasiga xuddi pardek uchib kirishiga shubhasi qolmagan edi.
Xuddi shunday bo‘ldi ham.
Shar sotuvchi amaki derazadan ichkariga uchib kirdi. U qasr oshxonasining derazasi ekan. Bu shirapazlik xonasi ekan.
Bugun Uch Baqaloq Qasrida kechagi isyonning muvaffaqiyatli bostirilishi munosabati bilan tantanali nonushta ziyofat berilishi mo‘ljallangan edi. Bu nonushta tugagach Uchala Baqaloq ham, Davlat kengashining hamma a’zolari ham, mulozimlaru hurmatli mehmonlar ham Sud maydoniga borishlari kerak edi.
Do‘stlarim, Qasrning shirapazlik xonasiga kirish hamma uchun ham juda qiziqarli. Negaki, Baqaloqlar shirinlik taomlar mazasiga yaxshi tushunishardi. Buning ustiga yana hozir favqulodda hodisa ro‘y berayotgan edi. Tantanali nonushta! Saroy oshpazlari bilan qandolatpazlari bugun qanday antiqa taomlar hozirlashganini o‘zingiz tasavvur qilishingiz mumkin.
Shar sotuvchi amaki shirapazlik xonasiga uchib kirdi-yu, bir vaqtning o‘zida ham dahshat, ham hayratdan hang-mang bo‘lib qoldi. Beparvo uy bekasi deraza oldiga qo‘ygan tortga uchib kelgan ari ehtimol, xuddi shunday dahshat va hayratga tushsa kerak.
Shar sotuvchi amaki bu xona ichida atigi bir daqiqagina uchib yurdi; u hech nimani yaxshilab ko‘rib ulgurmadi ham. Avvaliga u o‘zini qandaydir ajib qushlar makoniga tushib qolganday his qildi, uning nazarida go‘yo janubiy o‘lkalardan keltirilgan rang-barang qimmatbaho qushlar chug‘urlasha, sayrasha, chaqchaqlashayotganday edi. Yana bir zumdan keyin esa unga bu yer qushlar qafasi emas, ezilib shirasi oqib yotgan tropik o‘lka mevalariga liq to‘la meva do‘koni bo‘lib tuyuldi. Uning dimog‘iga kishini sarxush qilgudek shirin narsalarning xushbo‘y, hidi kirdi; dim va issiq havodan uning nafasi qaytib ketdi.
Shu zahotiyoq hamma narsa: antiqa qushlar qafasi ham, meva do‘koni ham bir-biriga qorishib omixta bo‘lib ketdi.
Shar sotuvchi amaki birdan «tap» etib bilqillab turgan issiqqina bir narsaga o‘tirib qoldi. Lekin sharlarni qo‘lidan qo‘yib yubormadi – shar bog‘langan iplarni mahkam ushlab olgan edi. Endi sharlar uning boshi uzra qimir etmay turib qoldilar.
Sharfurush ko‘zlarini chirt yumib oldi-da, o‘lsa ham ochmaslikka qaror qildi.
«Endi hammasiga tushundim, – deb ko‘nglidan o‘tkazdi u, – bu yer qush qafasi ham, meva do‘koni ham emas ekan. Bu qandolatxona. Men bo‘lsam kattakon tortga botib o‘tiribman!»
Aslida ham xuddi shunday edi.
U shokolad, apelsin, anor, krem, sukat6, qand upasi va murabbolar saltanatida, rang-barang xushbo‘y shirinliklarning sultonidek taxtda o‘tirardi. Taxt esa tort edi.
U hamon ko‘zini chirt yumib o‘tirardi. U qattiq g‘alva ko‘tarilishini, to‘s-to‘polon bo‘lishini kutar va halitdan har qanday azobga ham rozi bo‘lib qo‘ygan edi. Lekin mutlaqo kutilmagan voqea yuz berdi.
– Tort rasvo bo‘ldi, – dedi kichkina qandolatpaz jiddiy va ma’yus ohangda.
Keyin oraga sukut cho‘kdi. Faqat kastryulda qaynayotgan shokolad betidagi sharchalarning po‘killab yorilgani eshitilardi.
– Endi nima bo‘ladi? – deb pichirladi o‘zicha ko‘zlarini chirt yumib o‘tirgan sharfurush, qo‘rqqanidan uning nafasi og‘ziga tiqilib qolgan edi.
Uning yuragi xumchadagi chaqa-tangalarday irg‘ishlardi.
Bosh qandolatpaz ham jiddiy ohangda:
– Hech nima qilmaydi! – dedi. – Mehmonlar tortilgan ovqatni yeb bo‘lishdi. Yana yigirma daqiqadan keyin tortni ham olib kirsak bo‘ladi. Rang-barang sharlar va osmondan tushgan manavi muttahamning ovsar basharasi bu bayram torti uchun ajoyib bezak bo‘ladi, Qandolatpaz shu gapni aytib bo‘lib:
– Kremni olib kelinglar! – deb baqirdi.
Shu zahotiyoq krem hozir bo‘ldi.
– Bu qanday narsa edi?
Uchta qandolatpaz va yigirma nafar shogird bola yeng shimarishib sharfurush amaki ustiga tashlanishdi; ular Uch Baqaloqdan eng baqalog‘ining maqtoviga sazovor bo‘ladigan darajada g‘ayrat va shijoat bilan ishlay boshladilar.
Bir zumda sharfurushning hammayog‘ini o‘rab olishdi. Bechora haliyam chirt yumgan ko‘zlarini ochmasdan o‘tirardi, u hech nima ko‘rmas edi-yu, ammo bo‘layotgan ish nihoyatda mudhish ekanligini sezayotgan edi. Uning hammayog‘iga krem chaplab tashlashdi. Qorniga dastorgul surati solingan choynakka o‘xshab ketuvchi yalpoq basharasigina kremga ko‘milmay ochiq qolgan edi. Qolgan hammayog‘i pushti rang tusda chiroyli bo‘lib tovlanuvchi oq krem bilan chaplab tashlangan edi. Chipta kavushini yo‘qotganday, o‘z qiyofasini ham butkul yo‘qotgan bu sharfurushni hozir har nimaga o‘xshatsa ham bo‘laveradi.
Agar uni shoir ko‘rsa, qanotlari oppoq oqqushga, kirchi xotin ko‘rsa, olamjahon sovun ko‘pigiga, sho‘x bola esa qorboboga o‘xshatgan bo‘lardi.
Tort tepasida sharlar g‘uj bo‘lib turardi. Bezaklar nihoyat darajada antiqa edi, lekin buning hammasi bir yo‘la juda qiziq manzara kasb etgandi.
– Ha, – deb qo‘ydi bosh qandolatpaz, xuddi o‘zi ijod etgan suratdan zavqlanayotgan rassomdek.
Keyin uning ovozi boyagidek yana darg‘azab yangradi:
– Sukatlarni olib kelinglar!
Har xil shakldagi alvon-alvon sukatlar paydo bo‘ldi: ular sal achchiqroq, vanilli, nordon, uchburchak, yulduz, gul shaklida edilar.
Oshpaz bolalar jonlarini jabborga berib ishlardilar. Bosh qandolatpaz uch marta chapak chalib ulgurmasidan, butun tort va krem uyumining hammayog‘i sukatlar bilan qoplanib bo‘ldi.
– Tayyor bo‘ldi, – dedi bosh qandolatpaz. – Endi uni pechga tiqib, sal-pal qizartirib olsak ayni muddao bo‘ladi.
«Pechga! – deya hayratga keldi sharfurush ichida. – Nima? Qanaqa pechga? Meni pechga tiqishmoqchimi?»
Lekin shu mahal bu yerga xizmatkorlardan biri yugurib kirdi.
– Tort! Tortni beringlar! – deb baqirdi u. – Darhol tortni olib chiqinglar! Mehmonlar shirinlikni kutib qolishdi.
– Tayyor! – deb javob qildi bosh qandolatpaz.
«Xudoga shukur-e», dedi ichida sharfurush. Shundan keyin, u ko‘zini xiyolgina suzib ochdi.
U botib o‘tirgan bahaybat tortni livreya7 kiygan oltita xizmatkor ko‘tarib olib chiqa boshladi. Shar sotuvchi bu xonadan uzoqlasharkan, shogird bolalarning ustidan xaxolab kulisha boshlaganini eshitdi.
Keng zinadan uni yuqori qavatga ko‘tarib olib chiqishdi. Mehmonlar o‘tirgan zal uning ko‘ziga shu yerda namoyon bo‘ldi. Shar sotuvchi yana bir zumgina ko‘zlarini yumib oldi. Zal odamlar bilan gavjum edi, hammaning vaqti chog‘. G‘ovur-g‘uvur ovozlar, qahqaha, qarsakbozliklar eshitilardi. Ko‘rinishidan, tantanali nonushta juda yaxshi uyushtirilgan edi.
Sharfurushni, yoki aniqroq qilib aytganda, tortni zalga olib kirib, stol ustiga qo‘ydilar.
Shunda sharfurush ko‘zini ochdi.
Uning ko‘zi birinchi navbatda Uch Baqaloqqa tushdi.
Ular shunaqangi
Sukat – shakarlangan meva.
Livreya – burjua mamlakatlarida xizmatkorlar kiyadigan uqa taqilgan maxsus kiyim.
