скакала на такуДы на беленькаму,
Выплакала чорны вочы
Ды па міленькаму.
Ад пільнай увагі дзяўчат ягоны настрой нявесціўся і злёгку кружыў яму голаў.
Пры пад’ездзе да Парэчча Барыса нагнала пралётка. Яна выскачыла порсткім трушком з гаю. Наш купец збочыў і прыпыніў свайго гнядога, каб прапусціць пралётку; сам ён не надта спяшаўся, дый цікава было паглядзець, што за важная птушка ездзіць па ўзбярэжжы Ясельды на рысорным вазку. Як глянуў – па целе прайшла і шыбанула ў твар гарачая хваля: па ўсіх прыкметах сядзеў на рысорах сам Раман Скірмунт. Так, гэта ён, адукаваны і дасціпны чалавек, гаспадар маёнтка, як і ўсёй навакольнай прасторы.
Расказвалі пра яго, што вось так нечакана, толькі пеша з’явіўся ён аднойчы за спінай у мужыка, які, забраўшыся ў панскі гай, стаяў каля пня і палкай адбіваў губу для крэсіва. Пан знянацку хапіў яго за плечы, прыўзняў і шпурнуў убок:
– Прэч адсюль! Не палохай сваім стукам коз.
Строгасць уладара, аднак, нядоўга бянтэжыла хлопца, наадварот, яна надала яму вясёлай энергіі:
– Дзень добры, паночку!
Пан прыпыніўся.
– А чаму гэта малады чалавек так утаропіўся ў мяне?
– Дзіва ж! Бачу яснавяльможнага пана, у якога мой бацька неяк эліту ячменю купляў.
– А хто ў цябе бацька?
– Пятро Пісарчук… З Моталя…
– А-а, гэта які вярнуўся з Расеі? Прыгадваю, твой бацька – селянін дасведчаны, учэпісты. Ён і цяпер пчалярыць? І поспех мае?
– Мае… А вы, баюць людзі, сенатар, у Варшаве, палітыкай займаецеся. Ніяк не чакаў сустрэць вас тутака.
– Сапраўды, у сваім маёнтку цяпер рэдка бываю, на жаль, – пан уздыхнуў.– А ты куды едзеш?
– Нявесту шукаю, – адказаў Барыс акурат у тон пану.
– То злазь з каня, сядай побач. Разам паедзем нявестаў шукаць. Я ж у халасцяках засядзеўся таксама.
Барыс ведаў, што Скірмунту ўжо каля шасцідзесяці, але на выгляд ён быў маладжавы, меў энергічны позірк, востры, дапытлівы. Толькі ж і на твары Барысa – тая ж дапытлівасць. На ласкавае запрашэнне пана ён не прымусіў сябе доўга чакаць, саскочыў з каня, падвёў яго да пралёткі і зачапіў павадок аброці за дужку ззаду, сеў побач. Той торгнуў лейцы:
– Дык як жыве здавён-даўна вольны мотальскі люд у крэсах польскіх? Славіць Бога?..
– Пан дазваляе сабе жартаваць? Э-эх… Пакутуе люд. Волі мала, зямлі мала, грошай мала. А падаткаў – зашмат. Пілсудскі – узурпатар, дармо што ён з-пад Вільні і, кажуць, беларус.
– А ведаеш: мой брат Костусь з Моладава… Дзіва: хто ён? Выкшталцоны поляк! Міністрам у Пілсудскага служыць.
Барыс не мог падтрымліваць надта высокую тэму гутаркі, таму павярнуў у свой бок:
– Цяпер багата хто глядзіць на ўсход, дзе зямлі і ўсяго болей. Бальшавікі
