Ogniem i mieczem, tom drugi. Генрик Сенкевич

169

Zbrucz, Smotrycz, Studzienica, Uszka, Kałusik – rzeki w zach. części Ukrainy, w dorzeczu Dniestru. [przypis redakcyjny]

170

Jahorlik – rzeka w płd.-zach. części Ukrainy, lewy dopływ Dniestru; miasteczko i stanica wojskowa u ujścia rzeki Jahorlik do Dniestru, ok. 150 km na płd. od Bracławia, wówczas przy granicy z Mołdawią i Turcją, dziś na terenie Mołdawii. [przypis redakcyjny]

171

basza a. pasza (z tur.) – wysoki urzędnik turecki; pan. [przypis redakcyjny]

172

Chocim (ukr. Chotyn) – miasto i twierdza nad Dniestrem, ok. 20 km na południe od Kamieńca Podolskiego, wówczas na granicy z podporządkowaną Turkom Mołdawią, dziś w płd.-zach. części Ukrainy. [przypis redakcyjny]

173

Raszków – miasteczko nad Dniestrem, dziś na terenie płn. Mołdawii. [przypis redakcyjny]

174

czerń – chłopstwo. [przypis redakcyjny]

175

mołojec (ukr.) – młody, dzielny mężczyzna, zuch; tu: Kozak. [przypis redakcyjny]

176

Bracław – miasto i stolica województwa, należącego do Rzeczypospolitej, dziś miasteczko w centralnej części Ukrainy, ok. 60 km na płd. wschód od Winnicy. [przypis redakcyjny]

177

watażka – dowódca oddziału kozaków lub bandy rozbójników. [przypis redakcyjny]

178

bat'ku (ukr.) – ojcze. [przypis redakcyjny]

179

Ne zderżymo (ukr.) – nie damy rady, nie wytrzymamy. [przypis redakcyjny]

180

kiścień – rodzaj broni, złożonej z trzonka i kolczastej kuli na łańcuchu. [przypis redakcyjny]

181

wraży (z ukr.) – wrogi, nienawistny. [przypis redakcyjny]

182

hołowu spasajete (ukr.) – (własną) głowę ratujecie. [przypis redakcyjny]

183

siła (starop.) – dużo, wiele. [przypis redakcyjny]

184

komunik (daw.) – jeździec, kawalerzysta. [przypis redakcyjny]

185

pocztowy – członek pocztu, sługa. [przypis redakcyjny]

186

towarzyszów – dziś popr. forma B. lm: towarzyszy; towarzysz – rycerz, szlachcic. [przypis redakcyjny]

187

na spasenie Lacham (z ukr.) – na ratunek Polakom. [przypis redakcyjny]

188

na pohybel (ukr.) – na zgubę, na śmierć. [przypis redakcyjny]

189

dziegieć – lepka, gorzka substancja pochodzenia roślinnego, używana jako smar, klej, impregnat, lek przeciw chorobom skóry i in. [przypis redakcyjny]

190

altembas – kosztowna tkanina z wypukłymi wzorami, przetykana złotymi nićmi, rodzaj brokatu aksamitnego. [przypis redakcyjny]

191

sajeta (daw.) – cienkie, kosztowne sukno. [przypis redakcyjny]

192

lacki (z daw. ukr.) – polski. [przypis redakcyjny]

193

Na sławu! Na szczastie (ukr.) – na sławę, na szczęście. [przypis redakcyjny]

194

Jarmolińce – miasteczko w zach. części Ukrainy, ok. 100 km na płd. wschód od Zbaraża. [przypis redakcyjny]

195

towarzyszów – dziś popr. forma B. lm: towarzyszy. [przypis redakcyjny]

196

Konstantynów (dziś ukr.: Starokonstantyniw) – miasto w środkowo-zachodniej części Ukrainy, założone w XVI w. przez magnatów Ostrogskich, twierdza obronna przeciw najazdom tatarskim. [przypis redakcyjny]

197

quo modo (łac.) – w jaki sposób. [przypis redakcyjny]

198

Zinków – miasto (dziś wieś) w centralnej części Ukrainy, ok. 20 km na płd. wschód od Jarmoliniec. [przypis redakcyjny]

199

Kupin – wieś w centralnej części Ukrainy, ok. 20 km na płd. zachód od Jarmolińców. [przypis redakcyjny]

200

Zbrucz – rzeka w zach. części Ukrainy, dopływ Dniepru; w latach 1921–1939 rzeka stanowiła granicę państwową między Polską a Związkiem Radzieckim. [przypis redakcyjny]

201

Satanowa – miasteczko w centralnej części Ukrainy, ok. 40 km na zachód od Jarmoliniec. [przypis redakcyjny]

202

eksperiencja (z łac.) – doświadczenie. [przypis redakcyjny]

203

bezoar – substancja powstała w żołądku zwierzęcym z niestrawionych włókien roślinnych i sierści, uważana w średniowieczu za odtrutkę na dolegliwości żołądkowe. [przypis redakcyjny]

204

Galata – dziś dzielnica Stambułu, położona po europejskiej stronie cieśniny Bosfor, dawniej osobne miasto tureckie. [przypis redakcyjny]

205

peregrynacja (z łac.) – podróż, pielgrzymka. [przypis redakcyjny]

206

Płoskirów (dziś: Chmielnicki) – miasto w zach. części Ukrainy, położone nad rzeką Boh, w połowie drogi między Tarnopolem a Winnicą, ok. 25 km na północ od Jarmoliniec. [przypis redakcyjny]

207

bąk – duża mucha, żywiąca się krwią końską i bydlęcą; giez. [przypis redakcyjny]

208

peritus (łac.) – doświadczony. [przypis redakcyjny]

209

Konstantynów (dziś ukr.: Starokonstantyniw) – miasto w środkowo-zachodniej części Ukrainy, założone w XVI w. przez magnatów Ostrogskich, twierdza obronna przeciw najazdom tatarskim. [przypis redakcyjny]

210

Kamieniec Podolski – miasto i zamek w płd.-zach. części Ukrainy, ok. 140 km na południe od Tarnopola i Zbaraża; naturalna twierdza w zakolu rzeki Smotrycz opierała się oblężeniom tureckim i kozackim aż do 1672 r.; po panowaniu tureckim (1672–1699) pozostał w Kamieńcu muzułmański minaret przy katedrze św. Piotra i Pawła. [przypis redakcyjny]

211

ze stem ludzi (daw.) – ze stoma ludźmi. [przypis redakcyjny]

212

dufać (daw.) – ufać, wierzyć, pokładać nadzieję. [przypis redakcyjny]

213

Krzywonos, Maksym (ukr. Krywonis, zm. 1648) – jeden z przywódców powstania Chmielnickiego, brał udział w bitwach pod Korsuniem i pod Piławcami, zdobył Bar, Krzemieniec i Połonne oraz Wysoki Zamek we Lwowie, gdzie zmarł kilka dni po bitwie. [przypis redakcyjny]

214

Jarmolińce

Скачать книгу